Bewijs (strafrecht)
In het strafrecht is het bewijs de informatie die aantoont dat de verdachte datgene heeft gedaan waarvan hij beschuldigd wordt. De beschuldiging staat normaal gesproken in de tenlastelegging.
Een bewijs kan onder meer bestaan uit:
- verklaringen van mensen die vertellen wat ze hebben gezien of gehoord. Die kan bestaan uit:
- proces-verbaal van een politieagent of andere opsporingsambtenaar
- aangifte van slachtoffers
- getuigeverklaringen
- verklaring van de verdachte zelf,
- verklaringen van deskundigen
- schriftelijke documenten, foto's, geluids- en beeldopnamen
- voorwerpen, die aanwijzingen omtrent de toedracht bevatten, bijvoorbeeld een moordwapen, enzovoort
Aan de hand van de bewijsmiddelen moet de toedracht worden aangetoond.
Inhoud |
[bewerk] Bekentenis
Een van de sterkste vormen van bewijs is een bekentenis van de verdachte. Immers, waarom zou iemand liegen dat hij iets gedaan heeft, en zich zo straf op de hals halen, als hij onschuldig zou zijn.
Toch komen valse bekentenissen voor. Bijvoorbeeld, omdat de verdachte bekent om een eind te maken aan een (zware) ondervraging, omdat de verdachte verwacht tóch onschuldig veroordeeld te worden en met een bekentenis een lichtere straf te krijgen, of omdat de verdachte de werkelijke dader wil beschermen.
[bewerk] Nederlands strafrecht
[bewerk] Wettig en overtuigend
Volgens het Nederlandse strafrecht kan iemand alleen veroordeeld worden als er wettig en overtuigend bewijs aanwezig is voor zijn of haar schuld. Hierbij zijn wettig en overtuigend twee verschillende begrippen. Het is dus mogelijk dat het bewijs wettig is, maar niet overtuigend en het is ook mogelijk dat het bewijs overtuigend is, maar niet wettig. In beide gevallen zal er vrijspraak moeten volgen.
De genoemde begrippen hebben de volgende betekenis:
- wettig bewijs: het bewijs voldoet aan de wettelijke eisen; er zijn geen redenen waarom de rechter moet besluiten dat bepaalde gegevens niet mogen bijdragen aan het bewijs van het tenlastgelegde feit;
- overtuigend bewijs: de rechter is persoonlijk door het bewijs overtuigd dat de verdachte inderdaad datgene heeft gedaan waarvan hij of zij beschuldigd wordt.
Een paar voorbeelden kunnen dit verduidelijken.
Wel wettig, niet overtuigend
Iemand werd verdacht van het veroorzaken van een dodelijk ongeluk. De verdachte bekende, maar werd toch vrijgesproken. De rechtbank concludeerde:
- "Hoewel er voldoende wettig bewijs is in de vorm van de bekentenis van verdachte en verschillende belastende getuigenverklaringen, acht de rechtbank dit bewijs niet overtuigend. Er zijn ook aanwijzingen en verklaringen in het dossier, die er op wijzen dat een ander dan verdachte ten tijde van het tenlastegelegde feit de bestuurder van de Renault tractor is geweest, en dat verdachte de schuld op zich neemt." (LJN-nummer AO2511)
Wel overtuigend, niet wettig
In een ander geval was het bewijs verkregen uit afgeluisterde telefoongesprekken van iemand die een hennepkwekerij had. Echter, telefoontaps zijn alleen toegestaan bij misdrijven die gezien hun aard of de samenhang met andere door de verdachte begane misdrijven een ernstige inbreuk op de rechtsorde opleveren.
In dit geval waren de telefoontaps aangevraagd wegens verdenking van het bezit van hennep en dat is daarvoor een onvoldoende grond. De rechtbank concludeert:
- "... dat voormeld vormverzuim ertoe dient te leiden dat de tapverslagen en de resultaten daarvan - zoals de tapverslagen in onderhavige zaak, het aantreffen van de kwekerijen, de doorzoekingen en de daarop volgende aanhoudingen - niet mogen bijdragen aan het bewijs van het tenlastgelegde . "
Vrijspraak volgde. (LJN-nummer AE3351)
Volgens artikel 341 lid 4 van het Nederlandse Wetboek van Strafvordering mag een rechter bij een schuldigverklaring niet uitsluitend afgaan op een bekentenis van de verdachte.
[bewerk] Onwettig verkregen bewijs
In het Wetboek van Strafvordering staan de eisen waaraan het bewijs moet voldoen (artikel 338-344a). Als het bewijs niet aan de regels voldoet en ook niet meer kan worden hersteld, bepaalt artikel 359a welke van de volgende maatregelen wordt toegepast:
- er volgt strafvermindering,
- het bewijs wordt genegeerd, mogelijk wordt de verdachte veroordeeld op grond van ander bewijs.
- het openbaar ministerie wordt niet ontvankelijk verklaard, en dan vervalt de hele zaak.
[bewerk] Positief wettelijk bewijsstelsel
In het Angelsaksische strafrecht geldt het positief wettelijke bewijsstelsel. Dat houdt in dat de wet bepaalt welke bewijsmiddelen tot een bewezenverklaring leiden. Alleen die bewijsmiddelen zijn ter zake relevant; bij een bepaalde hoeveelheid bewijsmiddelen moet de rechter een bewezenverklaring uitspreken.
