Ab excessu divi Augusti

De Annales (Jaarboeken) zijn samen met de historiae het belangrijkste werk van Publius Cornelius Tacitus. De Annales beschrijft, grotendeels in chronologische volgorde, de geschiedenis van het romeinse rijk vanaf de dood van Augustus tot aan de regering van Nero. Het werk wordt daarom ook wel ab excessu divi augusti (vanaf het heengaan van de goddelijke Augustus) genoemd.

Van het werk zijn delen verloren gegaan. Met name de boeken over de regering van Caligula en het eerste gedeelte van de regering van Claudius (keizer) ontbreken. Toch zijn deze boeken en belangrijke bron voor onze kennis over de geschiedenis van het Romeinse Rijk, waarin vele bijzonderheden worden vermeld die later door archeologische vondsten zijn bevestigd.

[bewerk] Inleiding van de Annales

Latijnse tekst

Nederlandse vertaling

Urbem Romam a principio reges habuere; libertatem et consulatum L. Brutus instituit. Dictaturae ad tempus sumebantur; neque decemviralis potestas ultra biennium, neque tribunorum militum consulare ius diu valuit. Non Cinnae, non Sullae longa dominatio; et Pompei Crassique potentia cito in Caesarem, Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere, qui cuncta discordiis civilibus fessa nomine principis sub imperium accepit. Sed veteris populi Romani prospera vel adversa claris scriptoribus memorata sunt; temporibusque Augusti dicendis non defuere decora ingenia, donec gliscente adulatione deterrerentur. Tiberii Gaiique et Claudii ac Neronis res florentibus ipsis ob metum falsae, postquam occiderant, recentibus odiis compositae sunt. inde consilium mihi pauca de Augusto et extrema tradere, mox Tiberii principatum et cetera, sine ira et studio, quorum causas procul habeo.

De stad Rome heeft vanaf het begin koningen (gehad); vrijheid en consulaat stelde L. Brutus in. Dictaturen zijn somtijds verleend; noch had meer dan twee jaar het gezag van tienmannen, noch voor lange tijd het consulaire recht van krijgstribunen kracht. Niet van Cinna, noch van Sulla (was) een lange heerschappij;

[bewerk] Citaten

Urbem Romam a principio reges habuere.: Koningen regeerden (letterlijk: hadden) in het begin de stad Rome.
... sine ira et studio ..., zonder woede of partijdigheid.

[bewerk] Bijzonderheid

In boek XV scrhijft Tacitus over Christus. Hij vertelt over de terechtstelling op bevel van Pontius Pilatus. Hij verteld ook dat daarna de sekte werd bedwongen, maar, toen hij het schreef, ze meer en meer aanhangers kreeg ook in Rome. Dit wordt gezien als een van de bewijzen dat Jezus echt geleefd heeft.

[bewerk] Historische betekenis

Tacitus stond met het schrijven van dit werk aan de basis van een typisch middeleeuws genre, de annalen. Het gaat hier over jaaroverzichten die op een narratieve manier de geschiedenis weergeven. Zij ontstonden uit de zogenaamde paastafels. Dit zijn jaarlijsten met de veranderlijke paasdata, waarin de belangrijkste gebeurtenissen van elk jaar ook werden neergeschreven.

[bewerk] Nederlandse uitgaven

Tacitus, Annales: I-VI, trad. comm. M.A. Wes, ‘s Hertogenbosch, 1999. ISBN 9058480011
Tacitus, Annales: XI-XVI, trad. comm. M.A. Wes, ‘s Hertogenbosch, 2000. ISBN 9058480054