Johann Gerhard Oncken
From Wikipedia
Johann Gerhard Oncken (* 26. Januar 1800 in Varel, Neddersassen; † 2. Januar 1884 in Zürich) hett den Anfang maakt un den Grund leggt vun den düütschen Baptistengemeenden un den annern op dat europääschen Fastland.
Inholtsverteken |
[Ännern] Öllernhuus
Johann Gerhard Oncken wurr an de 26. Januar 1800 in dat Huus van sien Grootvader, de Prükenmaker Johannes Vaubel, in Varel, Lange Straat, boren. Op de Huusstee vun Vaubels steiht vundaag dat Geschäftshuus Hruschka. De Moder, Anna Elisabeth Vaubel leev bi hör Ollen, wiel de Vader van hör Söhn hör sitten laten harr un um de Politik wegen na England utwannert weer. In en Breev, de he an de Pastor van de lüttersk Gemeen in Varel stürt hett, gifft he to, dat he de Vader van dat Kind is.
[Ännern] Kinnertiet
So wasst Oncken ahn Vader up. Umdat sien Moder för sük un hum dat Geld verdenen mutt, warrt he van sien Grootollen uptrucken. Heel jung noch arbeidt he al in de Weertskupp ,To ‘t witte Peerd‘ (vandaag: Hotel Victoria) as Billardjung. Daar lehrt he denn den ingelschen Koopmann John Walker Anderson kennen.
[Ännern] Ünnerwegens
Disse Mann nimmt de nüver Fent as Lehrjung mit – eerstmaal na Hamborg un later na Leith, dat is heel dicht bi Edinburgh in Schottland. In sien Lehrtied is de junge Oncken heel faken mit sien Baas unnerwegens na England, de Nedderlannen un Frankriek. In England kummt Oncken faker mit overtügte Christen tosamen un kummt sülvst as so een na Düütschland torügg. He wohnt in Hamborg un hett daar en Bookhannel togang. Daar fangt he denn mit Missionarsarbeid unner Seelü un Kinner van arme Lü an. 1824 gründt he mit en ingelschen Pastor en ,Sönndagsschool‘ un unnerricht de heel arm Kinner in de christelk Gloov un in Lesen un Schrieven. Disse Sönndagsschool is en lüttjen Anfang van uns Kinnerstünnen un daar wurr ok de Grund leggt van de Innere Mission, de Johann Heinrich Wichern in ‘t Leven ropen hett.
[Ännern] Glöven
Dör sien völ Arbeid mit un in de Bibel kummt Oncken to dat Resultat, dat en christelken Kark blot ut Minsken bestahn kann, de hör Leven heel un dall hör Herrn un Heiland Jesus Christus in de Hand geven un sük daarum ok reselveert hebben, sük döpen to laten. En Anbinden van de Kark an den Staat, sotoseggen dat Mitnanner van Thron un Altar geiht för hum tegen de Bibel.
1834 lett Oncken sük mit noch sess anner Minsken van den amerikaanschen Baptistenpastor Barnas Sears in de Elv bi Hamborg döpen.
[Ännern] Baptistenkark
Gliek na de Dööp word de eerste düütsche Baptistengemeen grünnt un Oncken daarför as Ältester un Pastor utkeken. In de Tied daarna maakt Oncken van Hamborg ut veel Missionsarbeit. Haast all Baptistenkarken in Europa hebben in disse Anfangsarbeid van Oncken hör Wuddels. Besünners völ un groot Baptistengemeenden deden sük in Osteuropa up, wor Evangelsken un Baptisten faken een Bedüden hebben.
Een heel besünnern blieden Dag weer för Oncken de 20. Juli 1856, as de Gemeen Varel, wor he boren is, up egen Foten to stahn keem.
[Ännern] Dood
Stürven is Oncken an den 2. Januar 1884 in Zürich. Veer van sien acht Kinner sünd hum al as heel lüttjet vörupgahn. Sien Grafft, wat vandaag as ,hansestädtisches Ehrenmal‘ van de Stadt Hamborg in d’ Rieg hollen word, is daar up de Ohlsdörper Karkhoff. Sien Heimatstadt Varel nömt hum as "einen der bedeutendsten Söhne".
[Ännern] Boken
(Wilhelm Kuck, Die Straßen von Varel und ihre Geschichte, Varel 1991, S. 81)
