England
From Wikipedia
England (ok Ingland) is en Deel vun Grootbritannien un liggt op de Insel Britannien. Westlich vun England liggt op de sülvige Insel Wales un in den Noorden Schottlann.
Inholtsverteken |
[Ännern] Naam
De Naam kümmt vun de Angeln, de tosamen mit de Sassen un Fresen as Angelsassen üm 450 n. Chr. över de Noordsee na Britannien kemen. Dor harrn se denn Königrieken grünnt, sünnerlich Anglia.
[Ännern] Rebeet
Dat Rebeet vun England is wat bi 130.395 km² groot. Dor wahnt meist 50 Millionen Lüüd. Gröttste Stadt is London, anner grote Städer sünd Liverpool, Birmingham, Manchester, Leeds, Sheffield, Nottingham, Bristol un Southampton.
[Ännern] Spraken
In England warrt Ingelsch snackt. In Cornwall harrn se fröher Kornisch snackt, wat en keltsche Spraak is un mit dat Bretoonsche un Walissche tosamenhangt.
[Ännern] Historie
Al in de fröhe Steentiet harrn dor Minschen wahnt. Wat bi 900 v. Chr. kemen de Kelten an, de sik dor as Briten nedderlaten harrn. Caesar keem denn 55 v. Chr. na Britannien, aver blots kort. Denn keem 43 n. Chr. Claudius un maak England to en Deel vun dat Röömsche Riek. As dat Johr 400 n. Chr. vörbi weer, sünd de Römers utneiht. De Briten harrn denn na de Angeln schickt un denn kemen de mit de Sassen un Fresen un Jüten över de Noordsee. So füng dat an mit de Angelsassen. De sünd denn forts to Christen dööpt worrn. Dor harrn se denn söven Königrieken opmaakt:
- Essex (Sassen)
- Sussex (Sassen)
- Wessex (Sassen)
- Kent (Jüten)
- Eastanglia (Angeln)
- Mercia (Angeln)
- Northumbrien (Angeln)
De Wikingers maken denn 793 en Överfall op dat Klooster Lindisfarne. Un denn kemen se jümmers wedder. In den Noorden harrn de Dänen denn ehr Rebeet un dat weer dat Danelag. York weer to'n Bispeel däänsch.
1066 keem denn de Normann Willem vun Frankriek över den Kanaal un kreeg den engelschen König Harold ünner. Vun düsse Tiet an kreeg de engelsche Spraak ok en franzööschen Slag. Dat weer denn ok dat letzt Maal, dat een England to besetten kreeg. Later harrn dat noch de Spaanschen un Napoleon versöökt, man se harrn dat nich henkregen.
De Hansetiet harr ok in England ehr Deel: De Hanse harr in London den Stalhof, wat en groot Kontor weer. Later kemen denn de Hollanners mehr togang.
De König Henry VIII. harr denn Arger mit Rom vun wegen dat he sien Fru Katharina vun wegen en anner Fru, de Anna Boleyn heet, verlaten wüll. De Papst wüll dat nich. Denn maak Henry forts en eegen Kark op, de anglikaansche Kark.
1588 versöken denn de Spaanschen mit ehr groot Armada, England to kregen. Blots dor keem en Storm un de Engelschen harrn betere Scheep. Denn weer dat ut mit de Pracht vun de Spaansche Flott un England kreeg Överhand op de See.
In dat 18. Johrhunnert güng dat denn los mit de Industrie. England harr de eersten Dampmaschinen (Newcomen un James Watt) un Iesenbahnen. Bessemer maak sien Beer to'n Stahl koken. Un Dook weer ok flietig maakt un exporteert.
