Lengdargráða
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Lengdargráða (oft táknað með λ (lambda)), lýsir staðsetningu á jörðinni austan eða vestan við núllbaug sem gengur í gegnum Greenwich Royal Greenwich Observatory í Greenwich á Englandi.
Hverri lengdargráðu er skipt upp í 60 mínútur, sem hver um sig skiptist í 60 sekúndur. Lengdargráða er því rituð á forminu 18° 55′ 04" V (Lengdargráða vegamóta Hafnargötu og Suðurgötu á Siglufirði). Annar ritmáti er að nota gráður og mínútur, og brot úr mínútu, t.d. 18° 55,145′ V (sami baugur). Stundum er skipt út Austur/Vestur viðskeytinu þannig að mínus merki tákni vestur, en þó er það því miður ekki óþekkt að einhverjir noti mínus fyrir austur. Ástæðan fyrir því að notað er frekar vestur fyrir mínus er til þess að láta núllbaug tákna Y-ás á Kartísku hnitakerfi, þ.e. að allt austan við núllbaug er í plús á X-ásnum.
Tiltekna lengdargráðu má sameina við tiltekna breiddargráðu til þess að gefa nákvæma staðsetningu á yfirborði jarðar.
Ólíkt breiddargráðu, sem hefur alltaf c.a. 111 km bil, þá er lengdargráða vegalengd á bilinu 0 til 111 km; þ.e. 
km (111 km margfaldað við kósínus breiddargráðunnar). Á pólunum er vegalengdin milli lengdargráðna enginn, en hann er mestur um miðbaug.
Lengdargráðu í tilteknum punkti má finna með því að reikna tímamismuninn milli þess punkts og Alheimstímapunktsins (UTC) í Greenwich. Þar sem að það eru 24 klukkustundir í einum degi, og 360 gráður í hring, þá er tilfærsla sólar á himni 15 gráður á klukkustund (360°/24 klst = 15°/klst); þannig að ef að tímabelti sem að einhver er í er þremur tímum á undan UTC, þá er viðkomandi nálægt 45° lengdargráðu (3 klst × 15°/klst = 45°). Það er "nálægt" en ekki "á" vegna þess að punkturinn kann að vera hvar sem er í tímabeltinu, og tímabelti eru ákvörðun á pólitískan máta, þannig að miðjur þeirra og jarðarmörk liggja oft ekki á lengdarbaugum með 15° mismun. Til þess að reikna þetta á þennann máta, afturámóti, þarf tímamælitæki (t.d. klukku) sem er stillt á UTC, og svo þarf að finna staðartíma með því að athuga gang sólar eða með stjörnufræðilegri athugun.
Lína allra punkta á sömu lengdargráðu er kölluð lengdarbaugur, og er hálfur hringur frá norðurpól til suðurpóls (180° af hring).
[breyta] Lengdarbaugar
Hægt er að draga óteljandi marga hringi umhverfis jörðina með þeim hætti sem lýst er að ofan, á milli pólanna. Þessir hringir eru kallaðir lengdarbaugar, og eru þeir allir jafnir að stærð. Þeir koma allir saman á tveimur punktum, á norðurpólnum og suðurpólnum.
[breyta] Sjá einnig
- Breiddargráða
- Rakleiðakerfið
- Rötun
