Joseph Goebbels
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Paul Joseph Goebbels (29. október 1897-1. maí 1945) var þýskur stjórnmálamaður. Hann er þekktastur fyrir störf sín sem áróðursmálaráðherra í ríkisstjórn nasista í Þýskalandi 1933-1945.
Efnisyfirlit |
[breyta] Æska og uppvöxtur
Goebbels fæddist 1897 í Rheydt þar sem í dag er sambandslandið Rheinland-Westfalen. Hann var sonur Friedrich Göbbels og Katarínu, konu hans. Goebbels átti tvo eldri bræður og tvær yngri systur.
Goebbels dúxaði á stúdentsprófi sínu 1917 og gaf sig að því loknu fram sem sjálfboðaliða við þýska herinn. Af heilsufarsástæðum þótti Goebbels óhentugur til herþjónustu og herinn tók ekki við honum.
Goebbels nam bókmenntafræði og heimspeki og skilaði 1921 inn doktorsritgerð sinni um Friedrich Wilhelm von Schütz. Eftir námsárin vann Goebbels ýmis störf, þar á meðal sem blaðamaður og í banka.
[breyta] Stjórnmálaferill
Eftir ósigur þjóðverja í fyrri heimsstyrjöldinni var Goebbels rótlaus í stjórnmálunum. Hann hafnaði kapítalisma og var bæði þjóðernissinni og gyðingahatari. Um tíma gældi Goebbels bæði við hugmyndir þjóðernissinnaðra og sósíalískra flokka.
1924 gekk Goebbels til liðs við þjóðernisjafnaðarmannaflokkinn. Hann þótti framan af ferli sínum tilheyra vinstri væng flokksins, sem þótti leggja meiri áherslu á jafnaðarmennsku en á þjóðernisstefnu. Hann klifraði hratt metorðastigann innan flokksins og var gerður að yfirmanni flokksins í Berlín og Brandenborg. Hann þótti vinna þróttmikið starf fyrir flokkinn á svæði, sem að öllu jöfnu var talið vera vígi sósíaldemókrata og kommúnista. Goebbels var gerður að yfirmanni áróðusstarfs flokksins á landsvísu og eftir valdatöku nasista 1933 að áróðursmálaráðherra.
[breyta] Áróðursmálaráðherra
Í starfi sínu sem áróðursmálaráðherra var það ábyrgð Goebbels að koma boðskapi flokksins og foringjans til þýsku þjóðarinnar. Hann þótti góður ræðumaður og var oft álitinn einskonar holdgervingur stefnu ríkisstjórnarinnar. Frægasta ræða Goebbels mun vera ræða sem hann flutti í Sportpalast-íþróttahöllinni í Berlín 1943 þar sem hann kunngjörði að Þjóðverjar hyggðust heyja hið algera stríð.
[breyta] Andlát og eftirmæli
Goebbels framdi sjálfsmorð í neðanjarðarbyrgi í Berlín þann 1. maí 1945, einum degi á eftir Hitler. Goebbels og eiginkona hans, Magda frömdu bæði sjálfmorð eftir að hafa gefið börnum sínum sex eitur.
Goebbels er fyrst og fremst minnst sem talsmanns nasista, þar sem hann kom svo oft fram fyrir hönd flokksins og foringjans. Hans er líka minnst sem gyðingahatara, en Goebbels fór aldrei leynt með óbeit sína á gyðingum. Hinsvegar er umdeilt hvort Goebbels hafi átt hlut að skipulagningu helfararinnar, sérílagi eftir að dagbækur Goebbels voru gefnar út en hann var færði dagbækur frá 1923 til dauðadags.
