Marignano-batalio
From Wikipedia
| pozez imajo hike | |||||||||||||||||
| Marignano-batalio | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konflikto | Italia militi | ||||||||||||||||
| Dato | 13 e 14 di septembro 1515 | ||||||||||||||||
| Loko | Apud 16 km sud-esto Milano | ||||||||||||||||
| Rezulto | Decidiganta venko franca-veniza | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Marignano-batalio en nord-Italia, esis dum Italia militi, ye 13 e 14 di septembro 1515 opozis François 1ma di Francia e sua federiti Venizi kontre Suisiani ke defensis Milanio.
[redaktar] Prefaco
François 1ma afirmas sua pretendi sur dukio de Milanio ja la debuto di sua regno, per la yuri pri sua spozino Claude, heredanto di Orléans, e do Louis 12ma. Marignano-batalio esas l'uno di epizodi di Italia militi komencita per Louis 12ma.
Dum printempo 1515 François 1ma asemblas en Lyon armeo kun 30.000 homi (nobela francii, aventurema gasconi e navari, infantriana germanii (lansqueneti) e tumulteri (la « nigra bando ») venita da Nederlando. Per asemblar li, la rejo augmentas l'imposto e facas di pruntaji nam kustar multo la neutreso di l'ambicioza Henri 8ma di Anglia ma anke Karl 5ma di Germania, 400 kg di oro (150.000 ekui). En l'absenteso di rejo, sua matro asertas la regentio.
Kontre ad ulu, koaliso formacesis kun la papo, la dukeso de Milano, l'imperiestro et la rejo di Aragono.
La kurajo di trupi esas bona. La franca artilerio es la prima di mundo kun sua 60 bronzo-kanoni komandita per Galiot de Genouillac.
Savinta ke l'ordinara pasaji esis gardita per la trupi di papo, ke esas federiti di dukeso de Milano, la grava kanoni esas hisita kun di vindili per pasar la paseyi do to di l'Argentière per di voyeti por kaprini, apud Montgenèvre. A Villafranca la Francini surprizas e kaptas Prospero Colonna e multa suisia kavalrio.
[redaktar] La batalio
Sua desvolve es stranja per l'epoko, nam prolongita su sur du dii, longesa ne-ordinara lore.
En Marignano, apud 16 km sudo est-Milano en Po-planajo, ye 13 di septembro 1515, la suisia trupi ke portis la blanca sharpo, kom la franciani, ataquas la lansqueneti ke protektas l'artilerio. La tri quadrati di piquieri (7 til 8.000 homi per quadrato) facas li cedar ma la rejo, qua ne havas la tempo por metar sua armaro do la ledro esis lacerita da frapo di piquo, venas raliar li.
La kavaliero Bayard, kun totala braveso, insultas la Helveti. Sua kavalo esas tuita sube lu. Il rimetas en selo quik ; la flanji secionas, sua duesma kavalkajo impetuas ed entrenas lu vers la suisa ranji. Ma il salvas su en tempo e riganas sua kampeyo tra la viti. La trupi tenas ja nokto-mezo, pose la kombato haltas.
En frua matino di 14 la kombato riprenas. La franciesa artilerio facas di masakri ma la rekta alo, komandita per dukeso di Alençon, cedas. Subita, krio rezonas « Marco ! Marco ! ». To esas la Venizi. Lor 11 horo, la Suisii sonigar por la retreto vers Milano.
[redaktar] konsequanto
Francia kontrolas Lombardia e signas kon Suisia kontrakto di perpetua paco (ke esos respektar til 1792). Multi italiana artisti venas ala Francia kom Leonardo da Vinci.
