Alfabeto armenio

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Historia do alfabeto
Idade do Bronce Medio ss –XIX - -XV Protocananeo s. –XIV. Ugarítico s. –XIII. Fenicio s. –XI. Samaritano s. –VI. Arameo s. –IX. Brāhmī s. –VI. Hebreo s. –III. Siríaco s. –II. Avéstico s. -III. Árabe s. IV. Grego s. –VIII. Itálico antigo s. –VIII. Latino s. –VII. umbro s. -VI osco s. -V falisco s. -V alf. alpinos s. -III Rúnico s. II. Copto s. I. Gótico s. IV. Armenio 405. Glagolítico 862. Cirílico s. X. Ibérico s. –III. Celtibérico s. –II. Sudarábico s. –IX. Ge'ez ss. III-IV.
Meroítico s. –III.
Xenealoxía completa

Historia do alfabeto

Idade do Bronce Medio ss –XIX - -XV

Protocananeo s. –XIV.
- Ugarítico s. –XIII.
- Fenicio s. –XI.
  - Samaritano s. –VI.
  - Arameo s. –IX.
    - Brāhmī s. –VI.
    - Hebreo s. –III.
    - Siríaco s. –II.
    - Avéstico s. -III.
    - Árabe s. IV.
  - Grego s. –VIII.
    - Itálico antigo s. –VIII.
      - Latino s. –VII.
      - umbro s. -VI
      - osco s. -V
      - falisco s. -V
      - alf. alpinos s. -III
        
        Rúnico s. II.
    - Copto s. I.
    - Gótico s. IV.
    - Armenio 405.
    - Glagolítico 862.
    - Cirílico s. X.
  - Ibérico s. –III.
    - Celtibérico s. –II.
- Sudarábico s. –IX.
  - Ge'ez ss. III-IV.

Meroítico s. –III.

Xenealoxía completa

O alfabeto armenio foi creado segundo a lenda no ano 405 por San Mesrop Mašťoc. Permitiu así que o armenio se convertise nunha lingua escrita, o grabar. A Biblia foi o primeiro txto que se traduciu en grabar polo propio Mesrop Mašťoc. A forma máis antiga de escritura armenia, que foi utilizada ata o século XI, é coñecida baixo o nome de erkaťagir (isto é, letras de ferro). É a escritura coa que os armenios escriben a súa lingua, o armenio.

O alfabeto armenio conta con non menos de trinta e nove caracteres e, a diferencia das linguas semíticas utilizadas nos países veciños do leste e do sur do Cáucaso, posúe unha notación íntegra das vogais. Como estas letras so teñen unha posibilidade de lectura, o alfabeto armenio constitúe un instrumento de gran precisión fonética. Toma do grego vintedous sons aos que atribúe os seus propios signos e engade catorce signos destinados a notar sons extraños ao grego.

A escritura armenia, como a grega, coa que está parcialmente emparentada, posúe maiúsculas e minúsculas. As formas dos signos do alfabeto armenio están bastante inspiradas nas dos caracteres persas que daquela se empregaban en Armenia. Com este alfabeto parecía que era perfecto desde o principio, non ten sufrido modificacións ao longo dos séculos.

[editar] Características

Ao principio, o alfabeto estaba formado por unha soa serie de caracteres de tipo uncial (erkaťagir), que logo se convertiron nas maiúsculas do alfabeto moderno. Estas últimas, tamén chamadas « letras de ferro » vense hoxe completadas por unha serie de minúsculas (bolorgir ou letras redondas).

Cara ao fin da Idade Media apareceu unha escritura cursiva (notrgir), de uso en tipografía e que equivalía en uso á nosa itálica. Esta escritura, hoxe desusada, é reemprazada por outra con caracteres de aspecto ergueito, o aramian, do nome do seu creador.

O bolorgir, pola súa banda, ten evolucionado para se facer máis doado de ler, pero conservando o seu aspecto inclinado.

O armenio escríbese de esquerda a dereita.

Letra	Minúscula	Maiúscula	Tradución	Valor num.
Ayb	ա	Ա	a	1
Ben	բ	Բ	b	2
Gim	գ	Գ	g	3
Da	դ	Դ	d	4
Yech`	ե	Ե	e	5
Za	զ	Զ	z	6
Eh	է	Է	ē	7
Ët`	ը	Ը	ə	8
T`o	թ	Թ	t῾	9
Zhe	ժ	Ժ	ž	10
Ini	ի	Ի	i	20
Liun	լ	Լ	l	30
Xeh	խ	Խ	x	40
C'a	ծ	Ծ	c	50
Ken	կ	Կ	k	60
Ho	հ	Հ	h	70
Dz'a	ձ	Ձ	j	80
Ghat	ղ	Ղ	ł	90
Cheh	ճ	Ճ	č	100
Men	մ	Մ	m	200
Yi	յ	Յ	y	300
Nu	ն	Ն	n	400
Sha	շ	Շ	š	500
Vo	ո	Ո	o	600
Ch`a	չ	Չ	č῾	700
Peh	պ	Պ	p	800
Jheh	ջ	Ջ	ǰ	900
Rra	ռ	Ռ	ṙ	1000
Seh	ս	Ս	s	2000
Vew	վ	Վ	v	3000
Tiun	տ	Տ	t	4000
Reh	ր	Ր	r	5000
C`o	ց	Ց	č	6000
Hiun	ւ	Ւ	w	7000
P`iur	փ	Փ	p῾	8000
K`eh	ք	Ք	k῾	9000
Oh	օ	Օ	ō	10000
Feh	ֆ	Ֆ	f	20000

[editar] Signos de puntuación e de acento

Nome	Carácter
Pequena ligatura Ech` Wiwn (utilizada como &)	և
Letras acentuadas
Modificador medio-anel esquerda	ՙ
Apóstrofo = Modificador armenio medio-anel dereito	՚
Marca de énfase de modificador = Shesht	՛
Puntuación
Marca de exclamación = Bac`aganch`akan Nshan	՜
Coma = Bowt`	՝
Marca de interrogación = Harc`akan Nshan	՞
Marca de abreviatura = Patiw	՟
Punto = Verjhaket	։
Guión = Ent`amnay	֊