ویکی‌پدیای فارسی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ویکی‌پدیای فارسی نام یکی از دانشنامه‌های فارسی‌زبان بر روی اینترنت است.
ویکی‌پدیای فارسی یکی از پروژه‌های ویکی‌پدیا است. ویکی‌پدیا پروژه‌ٔ بزرگی است که هدف آن ساخت دایرةالمعارف‌هایی با محتوای آزاد با مشارکت همگان و به همهٔ زبان‌های ممکن است.
این دانشنامهٔ فارسی فاصله هزار تا ده‌هزار مقاله را طی ۱۴ ماه طی کرد و در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۸۴ (برابر با ۱۸ فوریه ۲۰۰۶) با گذر از مرز ده‌هزار به ۳۸اُمین نسخهٔ ویکی‌پدیا تبدیل شد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] آغاز
ویکی‌پدیای فارسی کار خود را در ژانویه سال ۲۰۰۴ (میلادی) با نام «ویکی‌پدیا: دایرة‌المعارف آزاد» آغاز کرد. روزبه پورنادر و مسعود علینقیان از پیش‌گامان نسخهٔ فارسی بوده‌اند. در تاریخ ۴ ژانویه ۲۰۰۶ با اجماع مشارکت‌کنندگان به «ویکی‌پدیا: دانشنامهٔ آزاد» تغییر نام یافت.
[ویرایش] مقالات
[ویرایش] گسترهٔ موضوعات
مقالات آغازین این دانشنامه بیشتر در زمینهٔ عناصر شیمیایی و برخی مباحث تاریخی بودند. با افزوده شدن مطالب گوناگونی درباره جغرافیا و ادیان (بیشتر بودیسم و دین زرتشت)، ایران‌شناسی و همچنین زبان و ادب فارسی در ۲۶ آذر سال ۱۳۸۳ (۱۶ دسامبر ۲۰۰۴) شمار مقالات آن از مرز ۱۰۰۰ گذشت.
مطالب آن، در این تاریخ از تنوع خوبی برخوردار شدند و جغرافیا (به ویژه شناخت اقوام و کشورها)، ادبیات، تاریخ، زیست‌شناسی، گیاه‌شناسی، چهره‌های سیاسی ایران، علوم رایانه، ایران‌شناسی، هوافضا، علوم نظامی و موسیقی از رشته‌های پرمقاله در این دوره از ویکی‌پدیای فارسی بودند.
[ویرایش] رعایت سیاست‌ها و رهنمودها
ویکی‌پدیای فارسی از ابتدای بنیانگذاری پایبند رعایت قوانین، سیاست‌ها و رهنمودهای مطرح‌شده در ویکی‌های بزرگ‌تر (مانند ویکی‌پدیای انگلیسی و آلمانی) بوده است. از جمله این مسائل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
[ویرایش] ذکر منابع و رعایت حق‌تکثیر
ویکی‌پدیای فارسی و کاربران آن همواره تلاش کرده‌اند که مسائل مرتبط با حق تکثیر را، با وجود خلاء قانونی موجود در ایران، رعایت کنند و علاوه بر قوانین فعلی این کشور در زمینهٔ حق تکثیر، قوانین جهانی حق‌تکثیر را نیز درنظر داشته باشند.
کاربران ویکی‌پدیای فارسی به احتمال اولین گروه از فارسی‌زبانانی هستند که پس از کاربران و توسعه‌دهندگان جنبش نرم‌افزار آزاد، با مجوزهای مربوط به این حوزه آشنایی یافته‌اند و این اجازه‌نامه‌ها را در ویرایش‌ها و فعالیت‌های خود رعایت کرده‌اند.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ویکی‌پدیای فارسی، ناآشنایی عمومی مسوولین وب‌گاهها و اهالی وبلاگستان فارسی با حق تکثیر به شکل عام و مجوزهای آزاد و نیمه‌آزاد (مانند گنو و مردم عادی خلاق یا Creative Commons) است که باعث می‌شود، پیکره‌های متنی کپی‌شده از وب‌گاهها و وب‌نوشت‌های فارسی غالباً با سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ حق تکثیر هماهنگی نداشته باشند.
در هر صورت، با کوشش ویکی‌نویسان فعال، در نسخهٔ فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا، سعی بر این شد تا مقالات تا حد ممکن دارای منبع و مرجع باشند و منابع و مآخذ آنها همراه با پیوند در پایین هر نوشتار آورده شود.
[ویرایش] زیرساخت‌های فنی
[ویرایش] استانداردهای زبان
ویکی‌پدیای فارسی از ابتدا پایبند به اجرای صحیح استانداردهای مربوط به زبان فارسی در وب بوده و سوابق روزبه پورنادر - که ویکی‌پدیا فارسی را راه‌اندازی کرده - در زمینهٔ استانداردها، جهانی‌سازی و بومی‌سازی رایانه برای زبان فارسی، در این راه کمک فراوانی نموده است.
با توجه به این پیش‌زمینه هم‌اکنون نوشتارهای ویکی‌پدیای فارسی از نظر معیارهای صحیح کدنگاری و استفاده از نویسه‌های استاندارد مربوط به زبان فارسی (در برابر نویسه‌های به ظاهر همسان در استاندارد زبان عربی) از سوی کاربران و ربات‌های ویرایشگر، ویرایش می‌شوند و نویسه‌های غیراستاندارد به شکل صحیحشان جایگزین می‌گردد.
[ویرایش] امکانات و ابزارها
کاربران و مدیران ویکی‌پدیای فارسی بدلیل آشنایی و مشارکت با پروژه‌های دیگر ویکی، به ابزارها، الگوها و دیگر امکانات موجود در آن وب‌گاهها آشنایی داشته و همواره سعی نموده‌اند این ابزارها و امکانات را جهت استفاده در ویکی‌پدیای فارسی آماده کنند که موارد زیر از آن جمله‌اند :
- الگو‌های پیامی، ویرایشی، اطلاعاتی و ناوبری.
- ربات‌های ویرایشگر.
- میان‌برهای ویکی‌پدیا.
این بخش از این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
[ویرایش] چالش‌ها
مهم‌ترین چالش‌های ویکی‌پدیای فارسی را می‌توان در دو مورد خلاصه کرد که به یکی از آنان پیش‌تر اشاره شد :
- ناآشنایی گروه عمده‌ای از کاربران ناشناس و جدید با حق تکثیر و اجازه‌نامه‌های آزاد و نیمه‌آزاد.
- و ناآشنایی ایشان با سیاست‌های ویکی‌پدیا در مورد دیدگاه بی‌طرف که موجب رخ‌دادن مواردی از نقض بی‌طرفی، بخصوص در موضوعات سیاسی و مذهبی، گردیده است که با سعی و تلاش کاربران غالباً به نتایج مطلوبی رسیده‌اند و به نظر می‌رسد مصداق راه و رسم ویکی که می‌گوید «هر چه مباحث مقاله بیشتر باشد، در پایان بحث‌ها کیفیت بهتری خواهد داشت»، گشته‌اند.[نیاز به ذکر منبع]
