Μαορί γλώσσα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Te Reo Māori Μαορί γλώσσα
Ομιλείται σε:	Νέα Ζηλανδία, Πολυνησία
Oμιλητές:	100-160 χιλιάδες
Κατάταξη:	Δεν ανήκει στις εκατό πρώτες
Ταξινόμηση:	Αυστρονησιακές Μαλαϊο-Πολυνησιακές Κεντρικές-Ανατολικές Ανατολικές Ωκεανικές Απομονωμένες Ωκεανικές Κεντρικές Ειρηνικές Ανατολικές Φιτζιανές-Πολυνησιακές Πολυνησιακές Μαορί γλώσσα
Kατάσταση
Επίσημη γλώσσα:	Νέα Ζηλανδία
Ρυθμιστής:	Μαορί Γλωσσική Επιτροπή
Κώδικες γλώσσας
ISO 639-1	mi
ISO 639-2/Β	mao (B), mri (T)
ISO 639-3	mri (Αγγλικά)
SIL	MBF

Τα Μαορί (Te Reo Māori) είναι η Πολυνησιακή γλώσσα που ομιλείται στη Νέα Ζηλανδία, όπου έχει επίσημο καθεστώς. Είναι στενά συγγενικά με τα Ραροτόνγκα (γνωστά και ως Μαορί των Νήσων Κουκ), τα Ταϊτιανά (ή Mā'ohi), λιγότερο στενά με τα Χαβαϊανά και Μαρκεσάν, και περισσότερο απομακρυσμένα με τα Σαμοανά, Νιουεανά και Τονγκανά.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Τα Μαορί έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία από Πολυνήσιους, πιθανότερα, από την περιοχή των Νήσων Κουκ ή την Ταϊτή, που μάλλον έφτασαν με θαλάσσια κανό.

Τα τελευταία 200 χρόνια η Μαορί γλώσσα είχε μια πολυτάραχη ιστορία - φτάνοντας από τη θέση της κυρίαρχης γλώσσας της Νέας Ζηλανδίας μέχρι τη δεκαετία του 1860 όταν έγινε μειονοτική γλώσσα στη σκιά των Αγγλικών που έφεραν οι Βρετανοί άποικοι, ιεραπόστολοι, χρυσοθήρες και έμποροι. Στα τέλη του 19ου αιώνα το Αγγλικό σχολικό σύστημα είχε εισαχθεί για όλους τους Νεοζηλανδούς, και από τη δεκαετία του 1880 η χρήση των Μαορί στα σχολεία απαγορεύτηκε. Ένας αυξανόμενος αριθμός Μαορί πληθυσμού έμαθε αγγλικά γιατί ήταν υποχρεωτικά στο σχολείο και λόγω του κύρους και των ευκαιριών που συνδέονταν με τη γλώσσα. Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ωστόσο, οι περισσότεροι Μαορί ακόμα μιλούσαν τα Μαορί ως ιθαγενή γλώσσα. Η λατρεία γινόταν στα Μαορί, ήταν η γλώσσα του σπιτιού, οι πολιτικές συζητήσεις διεξάγονταν στα Μαορί, και κάποια λογοτεχνία και πολλές εφημερίδες εκδίδονταν στα Μαορί.

Μέχρι τη δεκαετία του 1930 μερικοί Μαορί βουλευτές μειονεκτούσαν γιατί οι διαδικασίες του Κοινοβουλίου γίνονταν, μέχρι τότε, στα Αγγλικά. Από την περίοδο αυτή ο αριθμός των ομιλητών των Μαορί άρχισε να παρακμάζει ταχύτατα μέχρι, ως τη δεκαετία του 1980, λιγότερο από 20% των Μαορί μιλούσαν τη γλώσσα αρκετά καλά ώστε να θεωρηθούν ιθαγενείς ομιλητές. Ακόμη για πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους, τα Μαορί δεν ήταν πια η γλώσσα του σπιτιού.

Από τη δεκαετία του 1980 Μαορί ηγέτες άρχισαν να αναγνωρίζουν τους κινδύνους για απώλεια της γλώσσας τους και ξεκίνησαν προγράμματα ανάκαμψης της Μαορί γλώσσας όπως το κίνημα Kōhanga Reo, που εμβύθιζε τα παιδιά στα Μαορί από την νηπιακή ως την σχολική ηλικία. Αυτό ακολουθήθηκε από την ίδρυση του Kura Kaupapa, ενός δημοτικού σχολείου στα Μαορί.

[Επεξεργασία] Γεωγραφική κατανομή

Τα Μαορί ομιλούνται σχεδόν αποκλειστικά στη Νέα Ζηλανδία, από περισσότερους από 100.000 ανθρώπους, σχεδόν οι περισσότεροι εκ των οποίων Μαορί καταγωγής. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των ομιλητών ποικίλουν: η απογραφή του 1996 ανέφερε 160.000, ενώ άλλες εκτιμήσεις έχουν αναφέρει μόνο 50.000. Το επίπεδο επάρκειας στη γλώσσα από αυτούς που ισχυρίζονται πως είναι ομιλητές Μαορί είναι άγνωστο. Ο αριθμός αυτών που μιλούν μόνο Μαορί είναι πιθανό να είναι πολύ μικρός, μετρημένος σε δεκάδες, αλλά ο αριθμός αυτών που μίλησαν Μαορί προτού μάθουν Αγγλικά θα είναι υψηλότερος, γιατί τα Μαορί παραμένουν ως κοινοτική γλώσσα σε απομονωμένους καταυλισμούς στις περιοχές Νόρθλαντ, Ουρεγουέρα και Ανατολικό Ακρωτήρι. Η Μαορί γλώσσα έπαυσε να είναι μια ζωντανή κοινοτική γλώσσα στα μεταπολεμικά χρόνια όταν σημειώθηκε περίοδος ταχείας αστικοποίησης του πληθυσμού Μαορί.

[Επεξεργασία] Παραπομπές

Biggs, Bruce (1994). Does Maori have a closest relative? In Sutton (Ed.)(1994), pp. 96–-105.
Biggs, Bruce (1998). Let's Learn Maori. Auckland: Auckland University Press.
Clark, Ross (1994). Moriori and Maori: The Linguistic Evidence. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 123–-135.
Harlow, Ray (1994). Maori Dialectology and the Settlement of New Zealand. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 106–-122.
Sutton, Douglas G. (Ed.) (1994), The Origins of the First New Zealanders. Auckland: Auckland University Press.