Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Πορτρέτο του Μαξιμιλιανού Ροβεσπιέρου.

Ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος (Maximilien François Marie Isidore de Robespierre) (Αράς, 6 Μαΐου 1758 - Παρίσι, 28 Ιουλίου 1794) ήταν ο διασημότερος ίσως ηγέτης της Γαλλικής Επανάστασης. Οι υποστηρικτές του τον ονόμαζαν "Αδιάφθορο" επειδή κρατούσε σε κάθε περίσταση σταθερά αυστηρή ηθικά στάση υπέρ της Επανάστασης.

Έζησε πολύ δύσκολα και φτωχικά παιδικά χρόνια, κατόρθωσε όμως να σπουδάσει Νομικά με υποτροφία. Το 1789 εξελέγη αντιπρόσωπος στη Συνέλευση των Τάξεων και το 1790 έγινε Πρόεδρος των Ιακωβίνων. Οι Ορεινοί κατέλαβαν την εξουσία το 1793 και ο Ροβεσπιέρος έγινε ουσιαστικός αρχηγός. Για να στερεώσει την εξουσία του έκανε προγραφές εναντίον των Γιρονδίνων αλλά και των ίδιων του των συντρόφων, όπως ο Νταντόν, ο οποίος εκτελέστηκε το 1794. Η περίοδος κυριαρχίας του ονομάστηκε Τρομοκρατία και στηρίχθηκε στα Επαναστατικά Δικαστήρια και στην περίφημη Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας.

Παράλληλα, επέβαλε αλλαγές στο ημερολόγιο και στη θρησκεία, καθιερώνοντας ως πολιτική θρησκεία τη λατρεία του Υπέρτατου Όντος. Στις 9 Θερμιδόρ του έτους 2 της Επανάστασης (27 Ιουλίου 1794) ανατράπηκε με πραξικόπημα των ίδιων του των συντρόφων. Την επομένη ημέρα, οδηγήθηκε στη λαιμητόμο χωρίς δίκη. Μαζί του εκτελέστηκαν οι στενοί του συνεργάτες, Σαιν Ζιστ και Κουτόν, αλλά και ο αδερφός του, Αυγουστίνος. Την εκτέλεση του Ροβεσπιέρου ακολούθησαν εκτελέσεις 120 περίπου Ιακωβίνων και η διάλυση της λέσχης τους το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς.

Πίνακας περιεχομένων

1 Πρώτα χρόνια
2 Δικηγορία στο Παρίσι
3 Είσοδος στην πολιτική και άνοδος στην εξουσία
4 Τρομοκρατία και νέα μέτρα
5 Πραξικόπημα 9ης Θερμιδόρ και πτώση
6 Θάνατος
7 Κρίσεις
8 Βιβλιογραφία
9 Ταινίες

[Επεξεργασία] Πρώτα χρόνια

Ο Μαξιμιλιανός είχε ιρλανδική καταγωγή (κάποιον μακρινό πρόγονο) και γεννήθηκε στο Αράς του Αρτουά της Γαλλίας, στις 6 Μαΐου του 1758. Είχε έναν μικρότερο αδερφό τον Αυγουστίνο, και δύο αδερφές. Σε ηλικία 6 ετών έχασε τη μητέρα του και έτσι, στάλθηκε στο σπίτι του παππού του, του ζυθοποιού Καρό, στο Αράς. Ο παππούς του ήθελε να του μάθει την τέχνη του, όμως ο νεαρός Ροβεσπιέρος προτιμούσε να αφιερώνει ώρες ολόκληρες στην ανάγνωση των έργων αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων, αλλά και του Ζαν Ζακ Ρουσσώ. Είχε μάλιστα την ευκαιρία αργότερα να γνωρίσει το μεγάλο φιλόσοφο και παιδαγωγό, λίγο πριν από το θάνατο του τελευταίου.

[Επεξεργασία] Δικηγορία στο Παρίσι

Βλέποντας ότι ο Μαξιμιλιανός δεν ήθελε να φτιάχνει μπίρες, ο παππούς του τον βοήθησε να σπουδάσει στο Κολέγιο "Λουί Λε Γκραν", στο Παρίσι. Αυτό έγινε με υποτροφία και αναφέρεται ότι ακόμα και τα υποδήματα που φορούσε ο φτωχός φοιτητής ήταν τρύπια. Στο Ροβεσπιέρο έτυχε να καλωσορίσει το Βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ΄, όταν είχε επισκεφθεί το κολέγιο. Έτσι, και μάλιστα υπό δυνατή βροχή, ο νεαρός φοιτητής του έλεγε επαίνους, ενώ αργότερα θα συναντιόντουσαν ξανά υπό άλλες συνθήκες. Ο Μαξιμιλιανός σπούδασε Νομικά και κατάφερε να γίνει δικηγόρος. Στο Παρίσι, μια από τις πρώτες του δικαστικές επιτυχίες ήταν η υπεράσπιση ενός πολίτη, στον οποίο είχε κάνει μήνυση ο γείτονάς του καθώς θεωρούσε το αλεξικέραυνο που είχε στη στέγη του σπιτιού του ως διαβολικό κατασκεύασμα. Η εφεύρεση ήταν νέα για την εποχή και ήταν φυσικό να τρόμαζε τους δεισιδαίμονες στη Γαλλία. Ο Ροβεσπιέρος κέρδισε τη δίκη και έγινε πια διάσημος.

[Επεξεργασία] Είσοδος στην πολιτική και άνοδος στην εξουσία

Το 1789, όταν ακόμα ήταν εναντίον της θανατικής ποινής, ο Ροβεσπιέρος εξελέγη αντιπρόσωπος στη Συνέλευση των Τάξεων. Λίγο μετά, ξεσπάει η Γαλλική Επανάσταση. Ο φίλος του Ντεμουλέν θα ηγηθεί αυτών που θα φωνάξουν πρώτοι "Στη Βαστίλλη" και ο λαός θα καταλάβει το σύμβολο της απολυταρχίας, τις φυλακές της Βαστίλλης, στις 14 Ιουλίου 1789. Τον επόμενο χρόνο (1790), ο Ροβεσπιέρος εξελέγη Πρόεδρος της αριστερής πτέρυγας των Ιακωβίνων. Μετά το 1791, ο "Αδιάφθορος", όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν, δεν έχει πλέον καμία αμφιβολία για την ενοχή του Βασιλιά. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ δικάζεται και ο Ροβεσπιέρος έμελε να πει για την καταδίκη του: "Ο μεγαλύτερος εγκληματίας του κόσμου δεν πρέπει να δικαστεί, είναι ήδη καταδικασμένος!". Η θανατική καταδίκη του Βασιλιά είναι γεγονός και ο Λουδοβίκος εκτελέστηκε στην γκιλοτίνα στις 21 Ιανουαρίου του 1793. Στις 2 Ιουνίου, με το Ροβεσπιέρο να ελέγχει και τη Συμβατική Συνέλευση, οι Ιακωβίνοι θέτουν εκτός νόμου τους αντιπάλους τους Γιρονδίνους και αναλαμβάνουν πλήρως την εξουσία.

[Επεξεργασία] Τρομοκρατία και νέα μέτρα

Ο Ροβεσπιέρος κυβέρνησε για τους επόμενους μήνες σχεδόν δικτατορικά, στηριζόμενος σε νέα όργανα, όπως τα Επαναστατικά Δικαστήρια, τα οποία δίκαζαν και έστελναν στην γκιλοτίνα με συνοπτικές διαδικασίες τους αποκαλούμενους και "εχθρούς του λαού" και την πανίσχυρη Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας. Αποτελούσε την "Τριανδρία" μαζί με τους στενούς συνεργάτες του Σαιν Ζιστ και Κουτόν. Ήδη από το 1791 ήταν πολύ λαοφιλής. Ταυτόχρονα, προέβη σε σειρά μέτρων για την αναμόρφωση της κοινωνικής και θρησκευτικής πραγματικότητας. Από τα σημαντικότερα μέτρα που έλαβε ήταν:

Εκκαθάριση του στρατού από τους παλιούς στρατηγούς. Υπήρχαν πλέον στρατηγοί ηλικίας 25 ετών.
Αναμόρφωση του ημερολογίου. Διαγράφηκε η Κυριακή και ορίστηκαν νέα ονόματα για τους μήνες. Το έτος 1 της επανάστασης (1793) ορίστηκε ως αρχή του ημερολογίου. Επίσης, κρατικοποιήθηκε η περιουσία των μοναστηριών και μειώθηκαν τα προνόμια του Κλήρου.

Κατασκευάστηκαν όπλα από τις καμπάνες των εκκλησιών και καθιερώθηκε η λατρεία του Υπέρτατου Όντος. Έτσι, έτεινε ολοκληρωθεί η αποχριστιανοποίηση του Κράτους. Η λατρεία του Υπέρτατου Όντος εγκαθιδρυόταν από τον Ροβεσπιέρο σε αντιπαράθεση από τη μια προς τον Καθολικο Χριστιανισμό και από την άλλη στον αθεισμό του Ζακ Χεμπέρ (Jacques René Hébert).

Εφαρμόστηκε η Τρομοκρατία, με βάση την ιδέα του συνεργάτη του, Ζορζ Κουτόν. Πρώτα εκτελέστηκαν οι Γιρονδίνοι (Οκτώβριος 1793) και στη συνέχεια άλλοι ακραίοι πολιτικοί, στρατιωτικοί και ευγενείς. Δεν ξέφυγαν από την εκτέλεση ούτε οι πρώην στενοί του συνεργάτες Νταντόν και Ντεμουλέν, επειδή διαφωνούσαν με τα τρομοκρατικά μέτρα.

Με το νόμο της 10ης Ιουνίου του 1794 (22 Πραιριάλ) αφαιρέθηκε από τους κατηγορουμένους το δικαίωμα της υπεράσπισης. Έτσι, μέσα σε 6 εβδομάδες, πάνω από 1.400 άτομα οδηγήθηκαν ση λαιμητόμο, μόνο στο Παρίσι. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε Μεγάλη Τρομοκρατία.

[Επεξεργασία] Πραξικόπημα 9ης Θερμιδόρ και πτώση

Τα νέα μέτρα προκάλεσαν ακόμα μεγαλύτερες αντιδράσεις. Στις 9 Θερμιδόρ του έτους 2 της Επανάστασης, δηλαδή στις 27 Ιουλίου 1794, ο Ροβεσπιέρος εμφανίστηκε στη Συμβατική Συνέλευση και ανέφερε μόνο ότι είχε στην κατοχή του κατάλογο με εχθρούς του λαού, τον οποίο όμως δεν ανέφερε αναλυτικά με τα ονόματα των εχθρών. Αυτό σήμαινε σύλληψη και εκτέλεσή τους με συνοπτικές διαδικασίες. Έτσι, φοβούμενοι ότι οι περισσότεροι είναι στη λίστα, τα μέλη της Συμβατικής προκάλεσαν πανδαιμόνιο και δεν άφησαν το δικηγόρο από το Αράς να μιλήσει. Ούτε ο φίλος του Σαιν Ζιστ μπόρεσε να πει κάτι. Θα συλληφθούν όλοι και θα οδηηθούν στο δημαρχείο. Εκεί, σύμφωνα με μία εκδοχή, ένας νεαρός χωροφύλακας, ο Μερντά, θα τσακίσει με μια πιστολιά το σαγόνι του Ροβεσπιέρου. Επικρατέστερη είναι η εκδοχή ότι ο Ροβεσπιέρος αυτοτραυματίστηκε. Όπως και να έχει, μόλις τσακίστηκε με μια πιστολιά το πηγούνι του "Αδιάφθορου", ο Σαιν Ζιστ κάθισε να τον πιάσουν, ο Κουτόν κύλησε με το αναπηρικό του καροτσάκι και κόντεψε να σκοτωθεί, ο Λε Μπα αυτοκτόνησε, ο αδερφός του, Αυγουστίνος Ροβεσπιέρος τραυματίστηκε πέφτοντας από το μπαλκόνι (δε σκοτώθηκε, γιατί έπεσε επάνω σε δύο ανθρώπους) και ο λαός παρακολουθούσε παγωμένος. Πολλοί άνθρωποι ξεσηκώθηκαν και ζήτησαν την αποφυλάκιση του Ροβεσπιέρου, ο οποίος έμοιαζε πλέον με λαβωμένο αγρίμι. Τελικά, φυλακίστηκε στην Κονσιερζερί, δίπλα από το κελί της Μαρίας Αντουανέτας. Από εκεί έβγαινε κανείς μόνο για καρατόμηση.

[Επεξεργασία] Θάνατος

Στις 28 Ιουλίου 1794, ημέρα Δευτέρα, ο Ροβεσπιέρος, με τραυματισμένο πηγούνι οδηγήθηκε στο ικρίωμα, μαζί με 21 ακόμα συνεργάτες του. Η διαδρομή με το κάρο, στο οποίο ήταν δεμένος ήταν εξουθενωτική. Παιδιά έριχναν αίμα βοδιού στο σπίτι που έμενε, ένα φτωχικό σπίτι ενός ξυλουργού. Τελικά, πρώτος εκτελέστηκε ο Σαιν Ζιστ. Μόλις ήρθε η σειρά του Μαξιμιλιανού, ο δήμιος θέλησε να κολακεύσει το μαινόμενο πλήθος και έτσι αποφάσισε να αφαιρέσει τον επίδεσμο που συγκρατούσε την κάτω σιαγόνα του Ροβεσπιέρου. Τότε ο Μαξιμιλιανός έβγαλε μια κραυγή . Έπειτα, έλαβε χώρα η εκτέλεση . Το κεφάλι του Ροβεσπιέρου είχε πέσει.

[Επεξεργασία] Κρίσεις

Ο Ροβεσπιέρος σήμερα θεωρείται αμφιλεγόμενο πρόσωπο. Άλλοι τον θεώρησαν δικτάτορα και άλλοι καλό και φλογερό επαναστάτη. Η συζήτηση γύρω από το πρόσωπό του συνεχίζεται μεταξύ των ιστορικών.