Αντόνι Γκραμπόφσκι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αντόνι Γκραμπόφσκι

Ο Αντόνι Γκραμπόφσκι (* 11 Ιουνίου 1857 στο Νόβε Ντόμπρε κοντά στο Χέλμνο της Πολωνίας; † 4 Ιουλίου 1921 στην Βαρσοβία, Πολωνία) ήταν πολωνός χημικός μηχανικός και πρωτοπόρος της τεχνητής γλώσσας Εσπεράντο. Οι μεταφράσεις του συνέβαλαν σημαντικά στην λογοτεχνική εξέλιξη της Εσπεράντο.

[Επεξεργασία] Εκπαίδευση και επάγγελμα

Λίγο μετά την γέννησή του η οικογένεια Γκραμπόφσκι εγκαταλείπει το Νόβε Ντόμπρε και εγκαθίσταται στο Τορούν. Λόγω της φτώχειας των γονέων του, ο Γκραμπόφσκι είναι υποχρεωμένος να παρατήσει το σχολείο μόλις βγάλει το δημοτικό για να αρχίσει να εργάζεται. Η επιθυμία του να πάει στο γυμνάσιο είναι όμως τόσο έντονη που προετοιμάζεται δίχως κάθε βοήθεια για τις εξετάσεις, τις οποίες περνά με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Στο γυμνάσιο "Νικόλαος Κοπέρνικος" ξεπερνά του συνομήλικους του σε τέτοι βαθμό, ώστε οι δάσκαλοι του αποφασίζουν να τον ανεβάσουν δύο τάξεις.
Το 1879 έχει βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση της οικογένειας του. Αφού τελειώνει το σχολείο, ο Γκραμπόφσκι σπουδάζει φιλοσοφΙα και φυσικές επιστήμες στο πανεπιστήμιο του Βρότσλαφ.
Έπειτα εργάζεται σαν χημικός μηχανικός στο Zawiercie και σε περιοχές της σημερινής Τσεχίας. Τελικά καταλήγει στο Ιβάνοβο-Βοσνετσένσκ, όπου γίνεται διευθυντής εργοστασίου παραγωγής υφασμάτων, 250 χιλιόμετρα από τη Μόσχα.

Συγχρόνως ασχολείται εντατικά με χημικές μελέτες. Με τις εφευρέσεις και τεχνολογικές του ανανεώσεις αποκτά κύρος στα ευρωπαϊκό κύκλο των ειδήμων. Επίσης γίνεται μέλος μιας επιτροπής, οι οποία επεξεργάζεται την πολωνική ορολογία.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1906, δημοσιεύει το πρώτο πολωνικό χημικό λεξικό, το "Słownik chemiczny".

[Επεξεργασία] Εσπεράντο και λογοτεχνία

Ακόμη φοιτητής, ο Γκραμπόφσκι δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για την λογοτεχνία. Έτσι γίνεται μέλος της Εταιρείας "Σλαβική Λογοτεχνία" (Towarzystwo Literacko-Słowianskie). Η λογοτεχνική δράση του Γκραμπόφσκι δεν περιορίζεται όμως μονάχα στην πολωνική γλώσσα. Εκτός από την μητρική του γλώσσα μαθαίνει με τον καιρό να μιλά 9 γλώσσες. Άλλες 15 γλώσσες μαθαίνει παθητικά: δεν τις μιλάει, αλλά τις καταλαβαίνει. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο να ενθουσιάζεται ο άνθρωπος αυτός για την ιδέα της διεθνούς γλώσσας.

Επειδή εκείνο το καιρό υπολογίζεται η τεχνητή γλώσσα Volapük ως διεθνή γλώσσα, ο Γκραμπόφσκι την μαθαίνει.
Όταν όμως γνωρίζει τον δημιουργό της γλώσσας Γιόχαν Μάρτιν Σλάιερ διαπιστώνει ότι ακόμη και αυτός δεν είναι σε θέση να μιλήσει άνετα την γλώσσα αυτή, προφανός επειδή είναι πολύ περίπλοκη και δύσκολη. Τελικά οι δυο επιστήμονες, μετά από μάταιες προσπάθειες να επικοινωνήσουν στη τεχνητή γλώσσα, συνεχίζουν την σηζήτηση στα γερμανικά.
Ο Γκραμπόφσκι απογοητεύεται τόσο πολύ που παρατά την γλώσσα του Σλάιερ. Δεν παρατά όμως την ιδέα της διεθνή γλώσσας.

Το 1887 ανακαλύπτει ένα διαφημιστικό φυλλάδιο: "Δρ. Εσπεράντο. Διεθνή Γλώσσα. Πρόλογος και διδακτικό Βιβλίο" του Λούντβικ Ζαμένχοφ. Η νέα αυτή γλώσσα θα γίνει στο μέλλον διάσημη ως "Εσπεράντο".
Ο Γκραμπόφσκι εντυπωσιάζεται με την απλή κατασκευή και τον εκφραστικό πλούτο της Εσπεράντο. Πάει στην Βαρσοβία, όπου συναντά τον Ζαμένχοφ. Ακολουθεί η πρώτη προφορική συζήτηση στην γλώσσα Εσπεράντο.

Οι δυο άντρες γνωρίζουν πολύ καλά ότι η λογοτεχνία παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη μιας γλώσσας και ειδικά της εσπεράντο, την οποία από γλωσσολογικό πείραμα θέλουν να την εξελίξουν σε γλώσσα για κάθε τομέα της καθημερινής ζωής.

Αναλόγη είναι και η δραστηριότητα του Γκραμπόφσκι: Το 1888 δημοσιεύει την μετάφραση έργων του Αλεξάνδρου Πούσκιν στα εσπεράντο, το 1889 του Γκαίτε. Ακολουθούν και άλλες μεταφράσεις.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1890 ο Γκραμπόφσκι δείχνεται δυσαρεστημένος με την αργή εξάπλωση της εσπεράντο. Θεωρεί ότι τα αίτια για το φαινόμενο αυτό βρίσκονται στις ατέλειες της νέας γλώσσας. Γιαυτό υποστηρίζει να γίνουν οι ανάλογες αλλαγές. Το 1894 ψηφίζει όμως κατά των αλλαγών και στο μέλλον θα είναι υπέρ των βάσεων της γλώσσας, το λεγόμενο Fundamento de Esperanto.

Ο Γκραμπόφσκι είναι για αρκετά χρόνια πρόεδρος της Βαρσοβικής Εταιρείας Εσπεραντιστών, η οποία ιδρύθηκε το 1904. Επίσης, από το 1908, είναι και πρόεδρος της Πολωνικής Εταιρείας Εσπεράντο. Το ίδιο έτος γίνεται και διευθυντής του γραμματικού κλάδου της Ακαντέμιο ντε Εσπεράντο. Δημοσιεύει αρκετά άρθρα με θέμα την εσπεράντο, κάνει διαλέξεις και οργανώνει μαθήματα γλώσσας.

Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκoσμίου Πολέμου η οικογένεια του Γκραμπόφσκι εγκαταλείπει την Πολωνία και φεύγει στη Ρωσία. Μόνος και άρρωστος ο Γκραμπόφκσι παραμένει στην Βαρσοβία όπου συνεχίζει το έργο του και μεταφράζει το εθνικό έπος των Πολωνών, τον "Κύριο Ταντέους" (Pan Tadeusz) του Αδάμ Μικιέβιτς (Adam Mickiewicz). Με την μετάφραση αυτή δίνει νέα και σημαντικά ερεθίσματα στην εκφραστικότητα της εσπεράντο και εξασφαλίζει έτσι την ευρύτερη της εξέλιξη.

Η υγεία του Γκραμπόφσκι συνεχώς και χειροτερεύει επειδή δεν διαθέτει την οικονομική ευχέρεια για την ανάλογη ιατρική περίθαλψη. Όταν μετά το τέλος του Α' Παγκoσμίου Πολέμου η οικογένεια του επιστρέφει στην Βαρσοβία, η σωματική του κατάσταση είναι απελπιστική. Συνεχίζει όμως πιστά το έργο του για την εσπεράντο, μέχρι που το 1921 πεθαίνει από καρδιακή προσβολή.