Mingəçevir

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Mingəçevir

Mingəçevir, ortasından Kür çayının keçdiyi, Azərbaycanın dördüncü böyük şəhəri. Zaqafqaziyada ən böyük su elektrik stansiyası olan Mingəçevir SES Kür çayının üstündə, Mingəçevir şəhərnin yaxınlığında yerləşir. Mingəçevir SES-in tikintisinə 1945-ci ildə başlanmış və 1954-cü ildə bütünlüklə işə düşmüşdür. 1957-ci ildə “VARVARA” Su Elektrik Stansiyası enerji verdikdən və Mingəçevir SES-ə qoşulduqdan sonra Mingəçevir SES silsiləsi adlanır. Mingəçevir SES-in müəyyən olunmuş gücü 359 000 kvt/saat-dir (6-hidroaqreqat). Orta illik elektrik enerji istehsalı 1,4milyard kvt/saat-dır. Qovşağın ən əsas orijinal hissəsi-yüksək təzyiqli torpaq bəndi nəinki Avropada yuylma üsulu ilə tikilmiş ən nəhəng (hündürlüyü 80m) və işlənən materialların həcminə görə, həmdə dünyada çınqıl-qumdan yuyulmuş yeganə bənddir. Su qovşağına 3 gözdən ibarət suaşıran beton bənd (bir açıq kanalı ilə eni 30m), 6 gözdən ibarət təzyiqli su borularına su qəbul edən qurğu (uzunluğu 66m), 4 qapalı beton boru ilə 4 gözdən ibarət suaşıran qurğu (uzunluğu 47m), torpaq bənd (uzunluğu 1550m, hündürlüyü 80m), yuxarı Qarabağ və yuxarı Şirvan kanallarına su qəbul edən bir gözlü qurğu daxildir. Bənd Mingəçevir Su Anbarını əmələ gətirmişdir. Su qovşağı Kür-Araz ovalığında 970 000 ha sahəni suvarmağa imkan yaratmış, 200 000 ha sahənin isə su altında qalmaq təhlükəsini aradan qaldırmışdır.

Qədim Mingəçevir adının mənası haqqında müxtəlif əfsanələr mövcuddur. 4500 ildən çox tarixə malik olan bu yerin mənasını Ziya Bünyadov elmi cəhətdən belə izah edir: - “Bu ad 839-cu ildə yaşamış və xəlifəyə qarşı mübarizə aparmış Minqiçevir əl-Fərqaninin adı ilə bağlıdır.” Bu ərazidə yaşayış hələ III min illikdə mövcud olmuşdur. Arxeoloji qazıntılar sübut edir ki, burda yaşayan insanlar böyük mədəniyyətə malik olublar. Tapılan Yunan, Roma və Arşap pulları sübut edir ki, burda ticarət inkişaf edibmiş. Türk səyyahı Evliyya Çələbinin “SƏYYAHƏT” əsərində Mingəçevirin sağ sahilində ki, yaşayışdan və burda olan toxuculuqdan, hamamxanalardan və s. mövcudluğundan yazmışdır. Mingəçevir İkinci Dünya Müharibəsindən sonra yaradılan gənc şəhərdir. Bu şəhərin böyüməsi və inkişafı burda qurulan elektro-energetika, maşınqayırma, neft-kimya, kimya habelə yüngül və yeyinti məhsulları sənaye obyektlərnin tikintisi ilə bağlı olub. Burda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı çox maraqlı tarixi dəlillər tapılmışdır.

Azərbaycanın rayon və şəhərləri
Rayonlar: Abşeron \| Ağdam \| Ağdaş \| Ağcabədi \| Ağstafa \| Ağsu \| Astara \| Babək* \| Balakən \| Bərdə \| Beyləqan \| Biləsuvar \| Daşkəsən \| Dəvəçi \| Füzuli \| Gədəbəy \| Goranboy \| Göyçay \| Hacıqabul \| İmişli \| İsmayıllı \| Cəbrayıl \| Cəlilabad \| Culfa* \| Kəlbəcər \| Kəngərli* \| Xaçmaz \| Xanlar \| Xızı \| Xocalı \| Xocavənd \| Kürdəmir \| Laçın \| Lənkəran \| Lerik \| Masallı \| Neftçala \| Oğuz \| Ordubad* \| Qəbələ \| Qax \| Qazax \| Qobustan \| Quba \| Qubadlı \| Qusar \| Saatlı \| Sabirabad \| Sədərək* \| Salyan \| Samux \| Şahbuz* \| Şəki \| Şamaxı \| Şəmkir \| Şərur* \| Şuşa \| Siyəzən \| Tərtər \| Tovuz \| Ucar \| Yardımlı \| Yevlax \| Zəngilan \| Zaqatala \| Zərdab Şəhərlər: Əli Bayramlı \| Bakı \| Gəncə \| Xankəndi \| Lənkəran \| Mingəçevir \| Naftalan \| Naxçıvan* \| Şəki \| Sumqayıt \| Şuşa \| Yevlax Ulduz şəkilli mətbəə nişanı olan () Naxçıvan Muxtar Respublikası*

Azərbaycanın rayon və şəhərləri