(4) Vesta

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

(4) Vesta
Eigeschafte vum Orbit (Simulation)
Orbittyp	Hauptgürtel-Asteroid
Grossi Halbax	2,362 AE
Perihel; Aphel	2,151; 2,572 AE
Exzentrizität	0,089
Neigig vu dr Bahnebeni	7,133 °
Siderischi Umlaufzitt	3 a 229 d 23 h
Middleri Bahngschwindigkeit	19,380 km/s
Physikalischi Eigeschafte
Durmesser	560×544×448 km
Masse	2,71×1020 kg
Middleri Dichti	3,7 g/cm3
Rotationsperiode	5 h 20 min 31 s
Albedo	0,423
Absoluti Helligkeit	3,24
Spektralklasse	V-Typ
Gschichte
Entdecker	H. Olbers
Datum vu dr Entdeckig	29. März 1807
Älderi Bezeichnig	–

Dialäkt: Markgräflerisch (Ebringe)

D' (4) Vesta isch mit circa 516 km middlerem Durmesser dr drittgrösst Asteroid im Asteroide-Hauptgürtel. D'Vesta isch am 29. März 1807 vum Heinrich Olbers als vierter Asteroid entdeckt worre.

Sofern isch d'Gstalt vu dr Vesta im e anächerend hydrostatische Glichgwicht befindet, isch es vu dr Internationale Astronomische Union plant, d'Vesta as Zwergplanet z'klassifiziere.

Inhaltsverzeichnis 1 Entdeckig 2 Umlaufbahn 3 Beschaffeheit 3.1 Grössi un Helligkeit 3.2 Zämmesetzig un Oberflächi 4 Meteorite und Vestoide 5 Usblick 6 Lueg au 7 Literatur 8 Webgleicher 9 Aspekte

[ändere] Entdeckig

D'Vesta isch am 29. März 1807 vum Heinrich Olbers z'Breme as vierter Asteroid entdeckt worre. Noochdem dr Olbers 1802 scho d'Pallas entdeckt un daift het, het er s'Rächt vu dr Benennig dismol an dr Carl Friedrich Gauß ybertrage, wo mit sinere nöie Methode vu dr Bahnbestimmig entschidend zuer Sicherig vu dr nöi entdeckte Asteroide bitrage het. Dr Gauß het dr Himmelskörper uf d'Vesta daift, dr römische Götti vum Heim un Herd, und d'Schwester vu dr Ceres. ^[1]

Wie die zwische 1801 un 1804 entdeckte Asteroide Ceres, Pallas un Juno isch au d'Vesta z'erst as Planet bezeichnet worre. Wil bis zue dr Entdeckig vu dr Astraea noch meh wie 38 Johre hän vergo solle, het sich dodra zuenächst au nit gänderet. Erst wie nooch öppe d'1850 d'Zahl vu dr zwische dr Umlaufbahne vu dr Planete Mars un Jupiter gfundene Himmelskörper rasch agstige isch, hän sich fer sälli Objekte d'Bezeichnige „Chleini Planete“, „Chleiplanete“, „Planetoide“ oder „Asteroide“ durgsetzt.

[ändere] Umlaufbahn

D'Vesta beweggt sich zwische 2,15 AE (Perihel) un 2,57 AE (Aphel) in 3,63 Erdejohre um d'Sunne. Ihri Umlaufbahn isch 7,1° gege d'Ekliptik gneigt, d'Bahnexzentrizität betrait 0,089. Ihri Bahn lit also im innere Asteroidegürtel.

Die synodisch Periode vu dr Vesta lit bi 504 Erdedäg.

[ändere] Beschaffeheit

[ändere] Grössi un Helligkeit

D'Vesta isch dr drittgrösst Asteroid im Asteroide-Hauptgürtel (nooch dr Ceres un dr Pallas). An Masse wird si under dr Planetoide im innere Sunnesystem numme vu dr Ceres ybertroffe.

D'Form vu dr Vesta entspricht ime triaxiale Ellipsoid mit dr Radie 280 km, 272 km un 227 km (±12 km). ^[2] Fer d'Masse isch e Wert vu 1,36±0.05×10^-10 Sunnemasse (2,71×10²⁰ kg) un e middleri Dichti vu 3,7±0,3 g/cm ³ publiziert. ^[3] D'Rotationsperiode vum Asteroid betrait öppe 5,342 Stunde.

D'Vesta besitzt im Vergliich zue andere Asteroide e relativ helli Oberflächi, mit ere Albedo vu 0,423. Während dr Opposition isch si zwische 1,14 AE un 1,59 AE vu dr Erde entfernt un erreicht e schinbari Helligkeit vu bis zue 5,5^mag erreiche. Si isch demit dr hellst Asteroid am Nachthimmel un cha bi dunklem Himmel ohno Liechtverschmutzig gerad noch mit blossem Auge gsähe werre.

[ändere] Zämmesetzig un Oberflächi

D'Vesta isch e differenzierter Asteroid mit ere basaltische Chruste, ultramafischem Mantelgstei un, wie mer us dr middleri Dichti schliesse cha, eme Iise-Nickel-Chern. D'Vesta het somit e ähnliche Ufbau wie die terrestrische Planete, un underschidet sich dodur vu alle andere Asteroide im Hauptgürtel. ^[4] Die uf dr Erde gfundene Iisemeteorite len allerdings dr Schluss zue, dass es in dr Früehzitt vum Sunnesystem witteri differenzierti Planetesimale gä ha muess, wo offenbar dur Kollisione zerstört worre sin, denn die Iisemeteorite werre als Bruchstücker vu dr metallische Cherne vu sälle Objekte dütet.

Au d'Vesta muess schweri Kollisione mit andere masseriiche Körper erlitte hän. So isch uf Ufnahme vum Hubble-Weltruumteleskop näbe mehrere Impaktkrater mit Durmesser bis zue 150 km e herusragend grosse Krater mit eme Durmesser vu ca. 450 km z'erchenne. Säller Krater het e Diefi vu 8 km (in dr näbestehende Abbildig blau kodiert), sini Wälle sin zuesätzlich zwische 8 km un 14 km hoch, un in sinere Middi ragt e Zentralberg 13 km hoch uf (in dr Abbildig rot). ^[5]

Mit Hilf vum Hubble-Weltruumteleskope het nit nur d'Form un Grössi vu dr Vesta bestimmt werre chänne, sundern es hän au helli un dunkli Regione uf dr Oberflächi erchennt werre chänne, sogar e geologischi Charte het erstellt werre chänne. D'Oberflächi schint vollständig us magmatische Gsteine z'bestehe. Die in dr geologische Charte grüen dargstellte Regione werre als zue Basalt erstarrti Lavaflüss interpretiert, un stelle somit Yberreste vu dr ursprüngliche Oberflächi vu dr Vesta dar. Die rötlich kodierte Gebite bestehn vermuetlich us Intrusivgsteine, wo zuenächst under dr Oberflächi abchüehlt het, später aber dur Impakte friglegt worre isch. ^[6]

Die geologisch Aktivität vu dr Vesta goht vermuetlich uf die bim radioaktive Zerfall vum Aluminium-Isotop Al²⁶ frigsetzte Wärmi zruck, un dürft scho vor öppe 4,4 Milliarde Johre, also relativ churz nooch dr Entstehig vum Sunnesystem vor öppe 4,55 Milliarde Johre, wiider zum Erlige chumme si.

Spektroskopischi Beobachtige am Mauna-Kea-Observatorium hän zeigt, dass uf dr Oberflächi vu dr Vesta au geringi Menge vu Wasser- oder Hydroxid-haltige Mineralie existiere. Mer goht devu us, dass säll Material nooch em Abchüehle vum Asteroid bim Ischlag vu Komete oder chohlige Chondrite ufbrocht worre isch. ^[7]

[ändere] Meteorite und Vestoide

Vermuetlich isch d'Vesta au dr Muederkörper vu dr Meteorite vu dr HED-Gruppe (Howarite, Eukrite, Diogenite), wo e Undergruppe vu dr Achondrite bilde un die irdische magmatische Gsteine ähnlich sin. Die Verbindig zwische dr HED-Meteorite un dr Vesta isch hergstellt worre, wil sich d'Spektre vu sälle Meteorite un vum Asteroid gliiche. Gstützt wird sälli Zueornig dur d'Datsach, dass alli undersuechte HED-Meteorite e Alder vu 4,4 - 4,5 Milliarde Johre ufwiise. Dr Muederkörper vu sälle Meteorite isch also nooch dr Entstehig vum Sunnesystem rasch abchüehlt, was uf e relativ chleine Himmelskörper hidütet, un e Herkunft vu grössere Mönd oder Planete usschliesst. ^[8]

Mit dr Vesta werre au d'Vestoide in Verbindig brocht, e Klasse vu chleinere Asteroide, wo ebefalls spektrali Ähnlichkeite mit dr Vesta ufwiise un möglicherwiis vu sällere weggschlage worre sin. Vermuetlich sin d'Vestoide vor wäniger wie ere Milliarde Johre bi jenem Impakt us dr Chruste vu dr Vesta rusgschlage worre, wo dr obe beschribe, gross Chrater gformt het. ^[9] D'Verdeilig vu dr Vestoide erstreckt sich vu dr Umlaufbahn vu dr Vesta bis hi zue Regione im Asteroidegürtel, wo Störige dur dr Planet Jupiter underlige. So hän Bruchstücker vu dr Vesta zue Erdbahnchrüzer werre, un au HED-Meteorite chönnte so in d'Nächi vu dr Erde brocht worre si. Ob si direkt vu dr Vesta stamme oder indirekt yber e Vestoid, isch bisher aber no uchlar. ^[10]

[ändere] Usblick

D'Vesta isch s'erst Zil vu dr Ruumsonde Dawn, wo in dr Middi vu anno 2007 gstartet werre soll, un dr Asteroid im Oktober 2011 erreiche chönnt. D'Ruumsonde wird in e Umlaufbahn um d'Vesta ischwenke, un dr Planetoid denooch mehreri Munät lang erchunde. Denooch wird Dawn witter zue dr Ceres fliege. Mer erwartet sich vu sällere Mission, d'Vesta un ihri Beziegig zue dr Meteorite besser charakterisiere z'chänne. Au e Vergliich vu dr Vesta zue dr chohlestoffhaldige Asteroide im ussere Asteroidegürtel, wo dur d'Ceres repräsentiert werre, wird möglich si.

[ändere] Lueg au

• Liste vu dr Asteroide

[ändere] Literatur

1. ↑ L. D. Schmadel, Dictionary of Minor Planet Names, Springer Verlag (5. Auflage, 2003), ISBN 3540002383
2. ↑ P. C. Thomas, R. P. Binzel, M. J. Gaffey, B. H. Zellner, A. D. Storrs, E. Wells: Vesta: Spin Pole, Size, and Shape from HST Images in Icarus, Vol. 128, Issue 1, Seiten 88-94 (07/1997) doi:10.1006/icar.1997.5736
3. ↑ G. Michalak: Determination of asteroid masses - I. (1) Ceres, (2) Pallas and (4) Vesta in Astronomy and Astrophysics, Vol. 360, Seiten 363-374 (08/2000) [1]
4. ↑ K.Keil, Geological History of Asteroid 4 Vesta: The “Smallest Terrestrial Planet” in Asteroids III, William Bottke, Alberto Cellino, Paolo Paolicchi, und Richard P. Binzel, (Editoren), Univ. of Arizona Press (2002), ISBN 0816522812
5. ↑ R.P. Binzel, M. J. Gaffey, P. C. Thomas, B. H. Zellner, A. D. Storrs, E. N. Wells: Vesta: Impact Crater Topography from Hubble Space Telescope WFPC2 Images in Bulletin of the American Astronomical Society, Vol. 29, Site 973 (American Astronomical Society, DPS meeting #29, 1997) [2]
6. ↑ R. P. Binzel, M. J. Gaffey, P. C. Thomas, B. H. Zellner, A. D. Storrs, E. N. Wells: Geologic Mapping of Vesta from 1994 Hubble Space Telescope Images in Icarus, Vol. 128, Issue 1, Seiten 95-103 (07/1997) doi:10.1006/icar.1997.5734
7. ↑ S. Hasegawa, K. Murakawa, M. Ishiguro, H. Nonaka, N. Takato, C. J. Davis, M. Ueno, T. Hiroi: Evidence of hydrated and/or hydroxylated minerals on the surface of asteroid 4 Vesta in Geophysical Research Letters, Vol. 30, Issue 21 (11/2003) doi:10.1029/2003GL018627
8. ↑ H. Y. Mc. Sween: Meteorites and Their Parent Planets, Cambridge University Press, (2. Auflage, 1999), ISBN 0521583039
9. ↑ E. Asphaug: Impact origin of the Vesta family in Meteoritics & Planetary Science, Vol. 32, No. 6, Seiten 965-980 (11/1997) [3]
10. ↑ F. Migliorini, A. Morbidelli, V. Zappala, B. J. Gladman, M. E. Bailey, A. Cellino: Vesta fragments from v6 and 3:1 resonances: Implications for V-type NEAs and HED meteorites in Meteoritics & Planetary Science, Vol. 32, No. 6, Seiten 903-916 (11/1997) [4]

[ändere] Webgleicher

• Ufsuechigscharte fer d'Vesta (Englisch)
• Bahndate vu dr Vesta (Englisch)
• When Did the Asteroids Become Minor Planets? (Englisch)

[ändere] Aspekte

Konjunktion zue dr Sunne	Stationär, no rucklaifig	Opposition	Entfernig	Helligkeit	Stationär, no rächtlaifig
11. Mai 2005	19. November 2005	6. Jänner 2006	1,550 AE	6,2 mag	23. Februar 2006
11. September 2006	19. April 2007	31. Mai 2007	1,140 AE	5,4 mag	15. Juli 2007
21. Februar 2008	13. September 2008	30. Oktober 2008	1,541 AE	6,5 mag	20. Dezember 2008
22. Juni 2009	8. Jänner 2010	18. Februar 2010	1,407 AE	6,1 mag	8. April 2010
11. November 2010	26. Juni 2011	6. August 2011	1,230 AE	5,6 mag	19. September 2011
10. April 2012	21. Oktober 2012	9. Dezember 2012	1,589 AE	6,4 mag	28. Jänner 2013
7. August 2013	7. März 2014	15. April 2014	1,218 AE	5,7 mag	3. Juni 2014
13. Jänner 2015	16. August 2015	30. September 2015	1,437 AE	6,2 mag	19. November 2015
24. Mai 2016	3. Dezember 2016	19. Jänner 2017	1,515 AE	6,2 mag	8. März 2017
29. September 2017	11. Mai 2018	22. Juni 2018	1,141 AE	5,3 mag	4. August 2018
9. März 2019	26. September 2019	13. November 2019	1,570 AE	6,5 mag	3. Jänner 2020
6. Juli 2020	25. Jänner 2021	6. März 2021	1,348 AE	6,0 mag	24. April 2021

Ybersetzig vu Vesta (Asteroid) us dr dytsche Wikipedia