Atoommassa
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Die atoommassa, met verwysing na sekere isotope van 'n chemiese element, is die massa van een atoom van die isotoop uitgedruk in atoommassa-eenhede (ame). Die atoommassa is so gedefinieër dat die atoommassa van koolstof-12 presies 12 ame is. Geen ander isotoop se massa werk uit tot 'n heelgetal nie vanweë die effek van die bindingsenergie in die kern.
Die atoommassa van 'n isotoop is by benadering 'n heelgetal: in die meeste gevalle is die eerste getal na die desimaal 'n 0 of 'n 9. Die heelgetal word die atoomgetal genoem en is die som van die aantal protone en die aantal neutrone in die atoomkern.
Die patroon in die hoeveelhede waarmee die atoommassas van hulle atoomgetalle afwyk is as volg: die afwyking begin positief by waterstof-1 en word negatief totdat 'n minimum bereik word by yster-56, waarna dit met toenemende atoomgetalle toeneem tot positiewe waardes vir die swaar isotope. Dit stem ooreen met die volgende: kernfisie (klowing) in 'n ligter element swaarder as yster stel energie vry en fisie van enige element ligter as yster vereis energie; die teenoorgestelde is waar vir kernfusie (versmelting) reaksies - fusie van elemente ligter as yster stel energie vry, terwyl fusie van elemente swaarder as yster energie vereis.
Die atoommassa (ook die relatiewe atoommassa of gemiddelde atoommassa) soos dit op die periodieke tabel verskyn, is die gemiddelde atoommassa van al die chemiese element se stabiele isotope. Dit is 'n geweegde gemiddelde wat die relatieve natuurlike verspreiding van die isotope reflekteer. Die syfer verteenwoordig dan die massa in gram van een mol van die element se atome, dikwels ook na verwys as die molmassa. Die term atoomgewig word tans uitgefaseer.
'n Soortgelyke definisie het betrekking op molekules; wat die molekulêre massa genoem word. 'n Mens kan die molekêre massa bereken deur die som van die produk van die atoommassas van elke element waaruit die molekule saamgestel word en die verhouding waarin dit in die molekule voorkom soos weergegee in sy chemiese vergelyking. Soortgelyk bestaan daar 'n formule-massa vir stowwe wat nie molekules vorm nie.
'n Direkte vergelyking en meting van die massas van atome en molekules word moontlik gemaak deur massa-spektrometrie.
Een mol van 'n stof bevat altyd 'n hoeveelheid van daardie stof gelykstaande aan die atoom- of molekulêre massa van die stof in gram uitgedruk. Neem byvoorbeeld yster met 'n atoommassa van 55.847: Dit beteken dat een mol ysteratome 'n massa van 55.847 gram sal hê.
[wysig] Geskiedenis
Voor die 1960s is die hoeveelheid gedefinieer op so 'n manier dat die suurstof-16 isotoop 'n atoommassa van 16 gehad het. Die isotope, suurstof-17 en suurstof-18, teenwoordig in suurstof in die natuur is egter nie deur sommige wetenskaplikes buite rekening gelaat nie en het daartoe gelei dat daar twee verskillende tabelle vir atoommassa ontstaan het.
Chemici en fisici het voorheen dus twee verskillende massa-skale gebruik. Die chemici het 'n skaal gebruik waar aanvaar is dat die natuurlike mengsel van suurstof-isotope 'n atoommassa van 16 gehad het, terwyl die fisici 'n getal van 16 aan die mees algemene isotoop (die een met agt protone en 8 neutrone) toegeken het. Die verenigde skaal wat op koolstof-12, 12C, gebaseer is het aan die fisici se behoefte aan 'n skaal wat op 'n suiwer isotoop gebaseer is bevredig terwyl dit ook numeries naby aan die chemici se skaal was.
