פאראייניקטע שטאטן פון אמעריקע

פֿון װיקיפּעדיע

די ארטיקל איז אין מיטן באארבייטן, דערפאר קען זיין דא ווארשיינליך גרייזן. (זעט די רעדן-בלאַט) קומט צוריק שפעטער צו ליינען די פארטיקע ארטיקל, אדער לייגט צו א האנט צו פאריכטן די ארטיקל. (ליינט מער)

פֿאַראײניקטע שטאַטן פֿון אַמעריקע

United States of America

(פּרטימדיק) (פּרטימדיק)
מלוכיש מאָטאָ: God kicks us in the crotch.
אָפֿיציאַלע שפראַך	ענגליש
הױפּטשטאָט	װאַשינגטאָן די. סי.
גרױסע שטאָט	ניו־יאָרק
פּרעזידענט	געאָרג װ. בוש
שטח - סך-הכל - % װאַסער	3 אין די װעלט 9,631,418 קמ"ר 4.87%
באַפֿעלקערונג -סך-הכל (2000) - נעדיכטקײַט	3 אין די װעלט 296,800,000 31 /קמ"ר
זעלבשטענדיקײַט - דאַטע	פֿון גרױסבריטאַניע 4 יולי, 1776
װאַלוטע-סיסטעם	דאָללאַר
צײַט UTC DTS	5- אויף 10- 4- אויף 10-
מלוכיש הימען	The Star-Spangled Banner
אינטערנעץ סופיקס	gov .edu .mil .us .um
טעלעפֿאָן שיפֿער	1+

אַמעריקע איז אַ דעמאָקראַטיש רעפּובליק װאָס איז געגרינדערט געװאָרן אין יאַר 1776. זײַן הױפּטשטאָט איז װאַשינגטאָן די. סי..דער ערשטער פרעזידענט איז געווען דשזורדשז וואַשינגטאַן.

אינהאַלט 1 היסטאריע 2 3 פליגלען אינערהאלב די רעגירונג 2.1 עקזעקיוטיוו 2.2 לעגיסלעטיוו 2.3 יורידיקציע 3 די פיפציג שטעהט 4 זעה אויך 5 וועבלינקס

[בעאַרבעטן] היסטאריע

די ערשטע וואס האט אנגערירט די בארטן פון אמעריקא איז געווען קריסטאפער קלאמבעס, ווען ער איז אנגעקומען אין 1492, אויפן טעריטאריע ווי אמעריקא איז היינט האבן אלע יאהרען געוואוינט אינידיאנער שבטים, אין 1565 האט שפאניע - די ערשטע שטעטל מיט די אייראפעישע סטיל - אויפגעשטעלט א שטעטל אין פלארידע,

ענגלאנד האט פרובירט אין 1584, 1606-7, אין ס'דורכגעפאלען די לאקאלע שבטים האבן נישט מסכים געווען, בקיצור ס'האט זיך אנגעהויבן א געפארעכץ קיין אמעריקא אין 1607 האט מען זיך אנגעהויבן צו באזעצן אין ווירזשיניע 1620 אין מעסעטשוסעטץ אין זעלבען צייט ניו יארק אין ניו זשערסי אוו די 17 און 18 יאהר הונדערט האט גרעיט בריטען (ענגלאנד) איינגענימען אלע שטחים וואס זענען געשטיצט געווארן ביי אנדערע לענדער

אין צווייטען האלב פון יאהר 17 הונדערט האט זיך געפענט א באוועיגונג וואס האט זיך געריפען "די אמעריקאנע רעוואלוציע" צוליב נעמען אומבארעכטיגטע שטייערן, זיי האבען געוואלט האבען מער פרייהייט, און נישט דארפ'ן באצאהלען למשל שטייערן אין זיין פאר זיך, דאס איז געווען 1763 אין דעמאלט'ס האבען זיך צוזאמען גענימען דרייצען קאלאניעס וואס האבען נישט געוואלט זיין אינטער בריטען און אין אפריל 1775 האט די מלחמה אויסגעבראכען פאר אינדיפענדענט אונטער'ן גענעראל דזשארזש וואשינגטאן און אין יולי 4 1776 האט טאמעס זשעפערסאן געשריבן די דעקלערעהשן אוו אינדיפענדנטס פאר די יונייטעד סטעיט'ס אוו אמעריקא

די מלחמה האט אנגעהאלטן ביז אגוסט 19 1782, סעפטעמבער 3 1783 האט ענגלאנד אינטער געשריבן א שלום אפמאך מיט אמעריקא, כאטשיג זשארזש 3 פון ענגלאנד האט נאך געוואלט אנהאלטן די מלחמה האט ער פארלוירן אין פארלימענט זיינע שטיצער און מ'האט דורכגעפירט א רעזולוציע אין פארלימענט פאר שלום.

פון 1803 צו 1848 האט זיך אמעריקא געטריפעלט גרויס ווייל אמעריקא'ס אידילאגיע איז געווען זיך אויסשפרייטן פאר ווי מער, וואס צוליב דעם האט אויסגעבראכען אין יענע יאהרן 2 מלחמות,

די ערשטע איז: אמעריקא האט דערקלערט קריג קעגען בריטען אין זשאָן 18 1812, צוליב די נישט פרייע באוועגונג פון אמעריקא ארום די וועלט אין צוליב אירע פיש כאפער'ס וואס מ'האט זיי נישט געלאזט האנדלען א.ד.ג. און אנדערע ווערטער פרייע האנדעל, - וואס דאס איז געווען א רעזולטאט פון די מלחמה פון ענגלאנד אין פראנקרייך - איינזעהנדיג אז ס'נישט רעאליסטיש זיך צו שלאגען קעגען אזא אימפעריע האט מען באשלאסען איינצונעמן קאנאדע וואס איז געווען אינטער בריטען,

[בעאַרבעטן] 3 פליגלען אינערהאלב די רעגירונג

[בעאַרבעטן] עקזעקיוטיוו

עקזעקיוטיוו מיינט די טאג טעגליכען ווירטשאפט אין די סטעיט ס'ווערט אנגעריפן ביים המון עם גאווערמענט, רעגירונג אבער ס'נישט אויסגעהאלטן אונטער די דאקטערין פון (Separation of powers) ד.מ. און אנדערע ווערטער צוטיילן די אויטאריטעהט, למשל די עקזעקיוטיוו פליגעל קען נישט איינפיהרן נייע געזעצן (דאס איז די ארבעט פון לעגיסלעטאר) און אויך נישט טוישען וואס דאס איז די ארבעט פון יורידיקציע, די עקזעקיוטיוו פליגעל איז געמאכט געווארן פאר געזונטהייט ערציאונג וכדומה, די אנפיהרער איז אלעמאל די פרעזידענט, דאס איז א ליסט פון אלע דיפארטמעט'ס:

1. (State), אויסער'ן אינטערעס'ן געגרינדעט 1789, באשיצען ציווילע אין נישט ציווילע פאסיזשירען, דיפלאמאטישע באציאונגען

2. (Treasury), געלט קאסע, געגרינדעט 1789, אלעס ארום געלט ווי שטייערן בענק פאסט באצאהלן

3. (Defense), באשיצען, געגרינדעט 1947, זעין אז נאצינאלע און מילטערישע זיכערהייט זאל קלאפן (די פענטאגאן איז אין זייער באזיץ)

4. (Justice), געזעצליך, געגרינדעט 1870, זעין אז אלעס זאל ווערו געטועהן געזעצליך ווי למשל האלטן א אויג אויף אלקעהאל, באוואבען עדים. און טראספארטאציע פאר יוריקדיציע צוועקן ווי למשל פריזענע'ס,

5. (Interior), אינעווייניג-שטחים, געגרינדעט 1849, פאבליק פארקס, וועלדער, אויך צושטעלן וואסער,

6. (Agriculture), איבער עסן, געגרינדעט 1889, געזונטע עסן, הונגער, פארמ'ס נאטורליכע אוצרות

7. (Commerce), האנדעל, געגרינדעט 1903, די עקאנאמי וואוקס, אלטערנאטיווע ארבייט'ס פלעצער, האנדעל מיט די וועלט

8. (Labor), ארבעט, געגרינדעט 1913, (קודם געווען אינאיינעם מיט קאמערץ), העלפען און שיצען דעם ארבעטער

9. (Health and Human Services), געזונטהייט, געגרינדעט 1953, דיזיז, קאנטראל מעדיקעיר, העלפט ארימע,

10. (Housing and Urban Development), הייזער, געגרינדעט 1965, שעלטער'ס, עפארדעבעל הייזער,

11. (Transportation), טראנספארטאציע, געגרינדעט 1966, ליפט, באן, הייוועי, טראק, געזעלשאפט, פארבעסערן

12. (Energy), ברענשטאף, געגרינדעט 1977, נוקראלע וואפען אין רעאקטאר, אלעס ארום ברענשטאף,

13. (Education), ערציאונג, געגרינדעט 1979, ארבעט פאר ערציאונג'ס אינטערעסן

14. (Veterans Affairs), וועטעראנען איטערעסן, געגרינדעט 1988, נעמט קעיר פון די וועטעראנען

15. (Homeland Security), היימלאנד זיכערהייט, געגרינדעט 2002, אפהיטען פון נאטורליכע אדער טעראריסטישע געשעהנישן

[בעאַרבעטן] לעגיסלעטיוו

[בעאַרבעטן] יורידיקציע

[בעאַרבעטן] די פיפציג שטעהט

1. אוהאיו
2. אילינויעס
3. אינדיענא
4. אלאבאמא
5. אלאסקע
6. אקלעהאומע
7. אריזאנע
8. דעלעווער
9. וואשינגטאן (Seattle)
10. וויסקאנסין
11. ווירזשיניע
12. ווערמאנט
13. זשארזשיע
14. טענעסי
15. טעקסאס
16. יוטא
17. לואיזיענא
18. מיזורי
19. מינעסאטע
20. מיסיסיפי
21. מישיגען
22. מעין
23. מעסעטשוסעטס
24. מערילענד
25. נאוועדא
26. נארט-דעקאטע
27. נארט-קארעלאינע
28. ניו העמפשיר
29. ניו זערסי
30. ניו־יאָרק (New York)
31. ניו מעקסיקא
32. נעבראסקא
33. סאיט-דעקאטע
34. סאיט-קארעלאינע
35. פלארידע
36. פענסילוועניע
37. קאלאראדא
38. קאליפארניע
39. קענזעס
40. קאנעקטיקעט
41. קענטאקי
42. ראוד איילענד

[בעאַרבעטן] זעה אויך

USA רעגירונג ארגאניזאציעס

[בעאַרבעטן] וועבלינקס

• Usaak - ‫ספּעציעלע זײַטן