Ben Xhaldoun
Èn årtike di Wikipedia.
Ben Xhaldoun (en arabe ابن خلدون, Ibn Khaldun), kel no etir, c' est Abderahman Ibn Mohammed Ibn Khaldun, c' esteut on grand scrijheu en arabe. Et on filozofe et èn istoryin. Il est eto rwaitî come li pere del sociolodjeye.
Il a vou å monde li 27 di may 1332 a Tunisse; il a dhoté li 19 di måss 1406 å Caire.
Il a viké eto lontins a Fes e Marok, et siervi les rwès Merinides.
Si mwaisse live, "Al Mouqaddima" (li Prezintaedje), c' est ene divize so l' istwere di tos les peupes del Daegne.
Il est l' prumî a mostrer ki totes les grandès civilizåcions, on côp arivêyes al copete del schåle, ni polèt ki ridschinde. I prind l' egzimpe des impires bastis pa des nomades, et ki si splawnèt cwand les mwaisses kiminçnut a viker dins l' ritchesse des veyes.
C' est onk des prumîs a-z aveur cotuzé les rapoirts inte li rlidjon et l' estat. I s' dimande si, ezès payis ki n' shuvèt nén li lwè del rilidjon muzulmande, gn a moens di djustice ki dins les payis muzulmans, la kel droet est saetchî tot droet foû di l' Alcoran. Et responde ki nonna, tot tuzant al Chine et a l' Inde.
Come sociolodjisse, il a studyî troes peupes : les Arabes, les Berberes et les Piersans.
C' est lu k' a bråmint fwait cnoxhe les voyaedjes da Ben Batouta.
L' UNESCO a rclamé l' anêye 2006 "anêye Ben Xhaldoun" po rmimbrer li 600inme aniviersaire di s' moirt.
[candjî] Sicrijhaedjes
- "El Mouqaddima" ("li Prezintaedje")
- "Istwere des Berberes et des Rweyåmes muzulmans d' Afrike bijhrece" (ISBN 2705336397)
- "Li live des egzimpes", ratourné e francès avou des rmarkes pa Abdesselam Cheddadi, eplaidî a Gallimard e 2002, (ISBN 2-07-011425-2).
[candjî] Hårdêye difoûtrinne
- On bea papî so l' vicåreye et l' ouve da Ben Xhaldoun (e disfafloté francès!)
