Xuân Diệu

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Xuân Diệu

Sinh:	2 tháng 2, 1916 tại xã Tùng Giản, Tuy Phước, Bình Định
Mất:	1985
Nghề:	nhà thơ
Tác phẩm chính:	Thơ thơ, Gửi hương cho gió

Xuân Diệu (2 tháng 2, 1916 – 18 tháng 12, 1985) là một nhà thơ Việt Nam.

Mục lục 1 Tiểu sử, sự nghiệp 2 Đời sống riêng 3 Một vài bài thơ tiêu biểu 4 Tham khảo 5 Liên kết ngoài

[sửa] Tiểu sử, sự nghiệp

Ông tên thật là Ngô Xuân Diệu, sinh tại Gò Bồi, xã Tùng Giản, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định (quê ngoại của Xuân Diệu). Cha là ông Ngô Xuân Thọ (giáo viên), người làng Trảo Nha, Can Lộc tỉnh Hà Tĩnh và mẹ là bà Nguyễn Thị Hiệp.

Xuân Diệu đã từng học ở Qui Nhơn, Huế, và sau ra Hà Nội (1938–1940). Ông tốt nghiệp cử nhân Luật 1943 và làm tham tá thương chánh ở Mỹ Tho một thời gian trước khi chuyển về ở Hà Nội.

Trong sự nghiệp sáng tác thơ văn của mình, Xuân Diệu được biết đến như là một nhà thơ lãng mạn trữ tình, "nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới", "ông hoàng của thơ tình".

Xuân Diệu là thành viên của Tự Lực Văn Đoàn và cũng đã là một trong những chủ soái của phong trào "Thơ Mới". Tác phẩm tiêu biểu của ông ở giai đoạn này: Thơ Thơ (1938), Gửi Hương Cho Gió (1945), truyện ngắn Phấn Thông Vàng (1939).

Hai tập "Thơ thơ" và "Gửi hương cho gió" được giới văn học xem như là hai kiệt tác của ông ca ngợi tình yêu và qua các chủ đề của tình yêu là ca ngợi sự sống, niềm vui và đam mê sống. Và ca ngợi tình yêu thì làm sao mà không ca ngợi tuổi trẻ, mùa xuân, ca ngợi thiên nhiên là tổ ấm và cái nôi của tình yêu. Và Xuân Diệu cảm nhận sâu sắc đến đau đớn nỗi thời gian trôi chảy, sự mong manh của đời người cũng như lòng khát khao vĩnh cửu, tất cả đã được diễn tả bằng những câu thơ xúc động, có khi đậm đà triết lý nhân sinh. (Huy Cận, tháng 4 năm 2000)

Năm 1944, Xuân Diệu tham gia phong trào Việt Minh. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông hoạt động trong Hội văn hóa cứu quốc, làm thư ký tạp chí Tiền phong của Hội. Sau đó ông công tác trong Hội văn nghệ Việt Nam, làm thư ký tòa soạn tạp chí Văn nghệ ở Việt Bắc.

Xuân Diệu tham gia Ban chấp hành, nhiều năm là ủy viên thường vụ Hội Nhà văn Việt Nam.

Từ đó, Xuân Diệu trở thành một trong những nhà thơ hàng đầu ca ngợi cách mạng, một "dòng thơ công dân". Bút pháp của ông chuyển biến phong phú về giọng vẻ: có giọng trầm hùng, tráng ca, có giọng chính luận, giọng thơ tự sự trữ tình. Tiêu biểu là: Ngọn Quốc Kỳ (1945), Một Khối Hồng (1964), Thanh Ca (1982), Tuyển Tập Xuân Diệu (1983).

Là cây đại thụ của nền thi ca hiện đại Việt Nam, Xuân Diệu đã để lại khoảng 450 bài thơ (một số lớn nằm trong di cảo chưa công bố), một số truyện ngắn, và nhiều bút ký, tiểu luận, phê bình văn học.

Xuân Diệu từng là đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I. Ông còn được bầu là Viện sĩ thông tấn Viện Hàn lâm nghệ thuật nước Cộng hòa dân chủ Đức năm 1983.

Ông đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh (1996).

Tên của ông được đặt cho một đường phố ở Hà Nội.

[sửa] Đời sống riêng

Suốt cuộc đời Xuân Diệu không lập gia đình và không có con cái. Ông sống độc thân cho đến lúc mất vào năm 1985. Xuân Diệu là người cùng quê Hà Tĩnh với Huy Cận (làng Ân Phú, Đức Thọ, Hà Tĩnh) nên khi gặp nhau, hai ông đã trở thành đôi bạn thân. Vợ của Huy Cận là em gái của Xuân Diệu. Có người cho rằng Xuân Diệu cùng với Huy Cận là hai nhà thơ đồng tính luyến ái^[1]. Huy Cận và Xuân Diệu từng sống với nhau nhiều năm. Những bài thơ Tình trai, Em đi của Xuân Diệu và Ngủ chung của Huy Cận được cho là viết về đề tài đó. Theo hồi ký Cát bụi chân ai của Tô Hoài thì Xuân Diệu từng bị kiểm điểm về việc này^[2][3].

[sửa] Một vài bài thơ tiêu biểu

Cảm xúc   Làm thi sĩ nghĩa là ru với gió, Mơ theo trăng và vơ vẩn cùng mây, Để linh hồn ràng buộc bởi muôn dây, Hay chia xẻ bởi trăm tình yêu mến.   Đây là quán tha hồ muôn khách đến; Đây là bình thu hợp trí muôn hương; Đây là vườn chim nhả hạt mười phương Hoa mật ngọt chen giao cùng trái độc...   Đôi giếng mắt đã chứa trời vạn hộc, Đôi bờ tai nào ngăn cản thanh âm; Của vu vơ nghe mãi tiếng kêu thầm... Của xanh thẳm thấy luôn màu nói sẽ...   Tay ấp ngực dò xem triều máu lệ, Nghìn trái tim mang trong một trái tim Để hiểu vào giọng suối với lời chim, Tiếng mưa khóc, lời reo tia nắng đọng.   Không có cánh nhưng vẫn thèm bay bổng; Đi trong sân mà nhớ chuyện trên giời; Trút thời gian trong một phút chơi vơi; Ngắm phong cảnh giữa hai bè lá cỏ...   Tôi chỉ là một cây kim bé nhỏ, Mà vạn vật là muôn đá nam châm; Nếu hương đêm say dậy với trăng rằm, Sao lại trách người thơ tình lơi lả?

Lời Kỹ Nữ   Khách ngồi lại cùng em trong chốc nữa; Vội vàng chi, trăng sáng quá, khách ơi. Đêm nay rằm: yến tiệc sáng trên trời; Khách không ở, lòng em cô độc quá. Khách ngồi lại cùng em! Đây gối lả, Tay em đây mời khách ngả đầu say; Đây rượu nồng. Và hồn của em đây, Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử. Chớ đạp hồn em! Trăng từ viễn xứ Đi khoan thai lên ngự đỉnh trời tròn. Gió theo trăng từ biển thổi qua non; Buồn theo gió lan xa từng thoáng rợn. Lòng kỹ nữ cũng sầu như biển lớn, Chớ để riêng em phải gặp lòng em; Tay ái ân du khách hãy làm rèm, Tóc xanh tốt em xin nguyền dệt võng. Đẩy hộ hồn em triền miên trên sóng, Trôi phiêu lưu không vọng bến hay gành; Vì mình em không được quấn chân anh Tóc không phải những dây tình vướng víu. Em sợ lắm. Giá băng tràn mọi nẻo; Trời đầy trăng lạnh lẽo suốt xương da. Người giai nhân: bến đợi dưới cây già, Tình du khách: thuyền qua không buộc chặt.   Lời kỹ nữ đã vỡ vì nước mắt. Cuộc yêu đương gay gắt vị làng chơi. Người viễn du lòng bận nhớ xa khơi, Gỡ tay vướng để theo lời gió nước.   Xao xác tiếng gà. Trăng ngà lạnh buốt. Mắt run mờ, kỹ nữ thấy sông trôi. Du khách đi. Du khách đã đi rồi.

Chiều   Hôm nay trời nhẹ lên cao, Tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn... Lá hồng rơi lặng ngỏ thuôn. Sương trinh rơi kín từ nguồn yêu thương Phất phơ hồn của bông hường, Trong hơi phiêu bạt còn vương má hồng. Nghe chừng gió ý qua sông E bên lau lách thuyền không vắng bờ Không gian như có dây tơ Bước đi sẽ đứt động hờ sẽ tiêu Êm êm chiều ngẩn ngơ chiều Lòng không sao cả, hiu hiu khẽ buồn   (Tặng Nguyễn Khắc Hiếu)

[sửa] Tham khảo

1. ▲ Xuân Diệu và Huy Cận: Hai nhà thơ đồng tính luyến ái?
2. ▲ Tô Hoài, Cát bụi chân ai, 1993. Chương 3
3. ▲ Đồng tính trong giới nghệ sĩ - BBC Việt ngữ

[sửa] Liên kết ngoài

• Thơ Xuân Diệu trên Thi viện
• Xuân Diệu Trên Trang Thơ Việt Nam
• Xuân Diệu ở trang Đặc Trưng
• Bài viết của Huy Cận, 2000 ở trang Nhà xuất bản Kim Đồng
• Trang thơ Xuân Diệu – Việt Nam Thư quán