Probe
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
- Phần định nghĩa và thảo luận dưới đây chỉ đúng cho thuật ngữ "probe" dùng trong sinh học phân tử.
Probe (còn có tên gọi khác là đoạn dò) là một sợi nucleic acid (hoặc ribonucleic acid) có trình tự xác định và được đánh dấu bằng các phương pháp khác nhau dùng để nhận diện các đoạn nucleic acid khác có trình tự bổ sung với nó. Quá trình này dựa trên nguyên tắc biến tính và hồi tính của phân tử DNA, được gọi là lai phân tử DNA. Các phương pháp cổ điển có sử dụng probe là Northern Blot (nhận diện bản RNA phiên mã), Southern Blot (nhận diện các phiên bản của gene). Công nghệ DNA chip and cDNA micro-arrays được thiết kế cùng trên nguyên tắc sử dụng các probe của các phương pháp lai phân tử nhưng cho phép nghiên cứu đồng loạt hàng nghìn gene khác nhau.
Mục lục |
[sửa] Đặc tính Probe
Về mặt bản chất, probe là một sợi đơn oligonucleotide (có chiều dài từ 30 đến 100 nucleotide) nên có khả năng tạo liên kết hydro với những đoạn DNA có trình tự bổ sung với probe. Tính đặc trưng của probe phụ thuộc vào trình tự nucleotide của nó, thông thường được kiểm tra bằng cách BLAST trình tự này trên ngân hàng gene. Nhiệt độ biến tính (Tm) của probe phụ thuộc số lượng và thành phần purin và pyrimidine của probe từ đó quyết định nhiệt độ lai thích hợp trong các thí nghiệm lai phân tử.
[sửa] Cách thiết kế Probe
Probe có thể được thiết kế dựa trên những trình tự có sẵn tuỳ vào mục đích của từng thí nghiệm và các thông tin đã có.
- Dựa trên trình tự genome của đối tượng nghiên cứu để nhận diện các bản sao của gene hoặc sản phẩm RNA của gene
- Dựa trên trình tự genome của các sinh vật có quan hệ gần gũi với đối tượng nghiên cứu nhằm tìm kiếm gene chức năng được bảo tồn qua tiến hoá
- Dựa trên trình tự amino acid của protein là sản phẩm của gene. Từ đó tìm kiếm trình tự trọn vẹn của gene mã hoá cho protein đó trên genome
Trong quá trình thiết kế cần bảo đảm 1) tính đặc trưng của probe, 2) không có hiện tượng lai chéo các probe hoặc tạo cấu trúc không gian nội tại trong probe, 3) giá trị nhiệt biến tính (Tm) phải phù hợp khi thực hiện phép lai nhiều probe một lúc.
[sửa] Các phương pháp đánh dấu Probe
Tuỳ mục đích nghiên cứu mà người ta có thể lựa chọn đánh dấu probe bằng đồng vị phóng xạ (thường là 32P, 33P) hoặc chất huỳnh quang.
[sửa] Tài liệu tham khảo
- Lander, E. S., Array of hope, Nature Genetics, 21:3–4, 1999.
- Lockhart, D.J., Dong, H., Byrne, M.C., Follettie, M.T., Gallo, M.V., Chee, M.S., Mittmann, M., Wang, C., Kobayashi, M., Horton, H., and Brown, E.L., Expression monitoring by hybridization to high-density oligonucleotide arrays, Nature Biotechnology, 14:1675–1680, 1996.
- Mitsuhashi, M., Cooper, A., Ogura, M., Shinagawa, T., Yano, K., and Hosokawa, T., Oligonucleotide probe design - a new approach, Nature, 367:759–761, 1994.
| Các ngành của sinh học |
|---|
| Giải phẫu học | Sinh học vũ trụ | Hóa sinh | Tin sinh học | Thực vật học | Tế bào học | Sinh thái học | Sinh học phát triển | Di truyền học | Sinh học biển | Sinh học người | Vi sinh vật học | Sinh học phân tử | Nguồn gốc sự sống | Cổ sinh vật học | Miễn dịch học | Sinh lý học | Phân loại học | Động vật học | Trang chính Sinh học |
