Hoàng Đình Bảo
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Hoàng Đình Bảo (?-1782) là Huy quận công thời Lê- Trịnh, trong lịch sử Việt Nam. Trước tên ông là Đăng Bảo, sau đổi là Tố Lý, lại đổi là Đình Bảo. Ông là người xã Phụng Công, huyện Hương Sơn, trấn Nghệ An nay là xã Đức Lạc huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, và là cháu nuôi của danh tướng Hoàng Ngũ Phúc.
Ông đậu hương tiến, lại đậu tạo sĩ, lấy con gái chúa Trịnh Doanh, thường được gọi là quận Huy. Năm 1774, ông theo quận Việp Hoàng Ngũ Phúc đánh chúa Nguyễn ở Đàng Trong, chiếm được kinh thành Phú Xuân.
Quận Huy nguyên có tên là Đăng Bảo (nghĩa là "lên ngôi báu"), được quận Việp nhận làm cháu nuôi. Do uy tín của quận Việp trong triều quá lớn, nhiều người dị nghị hai chú cháu sẽ cướp ngôi chúa của họ Trịnh. Họ đặt ra những câu sấm đồn đại việc này. Quận Việp sợ vạ lây bèn đổi tên ông thành Tố Lý. Về sau, quận Việp qua đời (1775), ông mới đổi tên lần nữa thành Đình Bảo.
Năm 1777, ông làm trấn thủ trấn Nghệ An. Tại đây xảy ra nạn đói, quận Huy ra lệnh cho các nhà giàu trong vùng phải xuất thóc lúa trợ cấp cho người nghèo. Vì vậy người nghèo Nghệ An rất biết ơn ông.
Năm 1778, ông được Tĩnh Đô vương Trịnh Sâm cho coi việc phủ chúa và lĩnh chức trấn thủ Sơn Nam (địa bàn của Sơn Nam thời Lê gồm: Hà Đông, Hà Nam, Hưng Yên, Nam Định, Thái Bình).
Bấy giờ trong họ Trịnh xảy ra tranh chấp ngôi thế tử giữa con trưởng là Trịnh Tông và con thứ la Trịnh Cán, do người mẹ Cán là Tuyên phi Đặng Thị Huệ làm đại diện. Quận Huy từng có ý theo Trịnh Tông nhưng không được bèn ngả theo Đặng Thị Huệ giúp Trịnh Cán còn nhỏ.
Nhân vụ án năm Canh tý (1780), Trịnh Tông có ý làm loạn thất bại nên bị truất làm con út, ngôi thế tử thuộc về Trịnh Cán.
Sau khi Trịnh Sâm mất, Trịnh Cán mới 5 tuổi lên thay, tức là Điện Đô vương. Quận Huy được cử giữ chức phụ chính. Vì Tuyên phi còn trẻ tuổi, quận Huy thường ra vào bàn kế với Tuyên phi nên mọi người dị nghị ông tư thông với Tuyên phi. Người đời đồn đại câu:
- Trăm quan có mắt như mờ
- Để cho Huy quận vào rờ chính cung
Phe Trịnh Tông nhân đó lại nổi dậy. Quân kiêu binh, tức lính Tam Phủ nổi loạn giết chết ông và phế truất Trịnh Cán, lập Trịnh Tông lên ngôi, tức là Đoan Nam vương.
[sửa] Tham khảo
- Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô Gia văn phái
- Thượng kinh ký sự của Lê Hữu Trác, phần Lên đường
