Cao Lỗ
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Cao Lỗ (? - 179 trước Công nguyên) (còn gọi là Đô Lỗ, Thạch Thần, hay Đại Than Đô Lỗ Thạch Thần) là một tướng tài của Thục Phán An Dương Vương, quê quán tại Bắc Ninh. Tương truyền, ông là người chế ra nỏ liên châu mà còn được gọi là nỏ thần, và là người được An Dương Vương giao nhiệm vụ thiết kế và chỉ huy công trình xây thành Cổ Loa.
Ông giúp vua An Dương Vương đúc mũi tên đồng chống quân Triệu Đà và là tổ sư nghề rèn của Việt Nam.
Có thuyết[1] cho rằng cái tên Cao Lỗ không phải là họ Cao, mà do gắn với đá thạch, núi đá, rằng Cao Lỗ là một vị thần địa phương – thần Đá – đã được thu phục trong quá trình tiến xuống miền đồng bằng của An Dương Vương, và trở thành một vị tướng của nhà vua. Khi chết, ông trở thành thần bảo hộ cho vùng Việt Trì, Bạch Hạc.
Nhà Trần đã sắc phong cho ông là “Quả nghị Cương chính Uy huệ Chính thần Đại vương”.
Theo GS. Cao Thế Dung [2],
- "họ Cao ở Nghệ An, theo thể phả, thủy tổ là ông Cao Lỗ, gốc Ngòi Sảo, Bắc Ninh, người đã chế tạo ra nỏ liễn mà Triệu Ðà gọi là nỏ thần. Họ Cao di ra Thăng Long rồi từ Thăng Long vào Nghệ An, sau một hệ trở ra Sơn Nam (Nam Ðịnh) định cư tại đây.
- "Thám Hoa Cao Quýnh đậu Tiến sĩ (cập đệ, đệ tam danh) triều Lê Thánh Tôn năm 1415 là hậu duệ của Thủy tổ Cao Lỗ"
Ngày nay Cao Lỗ được thờ ở Bắc Ninh (sáu nơi), Nghệ An, và nhiều vùng khác.
[sửa] Ghi chú
- ▲ Tục thờ đá trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam (Số 1(91)/04)
- ▲ Mấy nét về cội nguồn - Văn minh văn hóa Việt Nam
