Teoman (lider)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Teoman, (M.Ö. 3. yüzyıl) Hun devletinin kurucusudur.
M.Ö. 3. yüzyıl dolaylarında yaşayan Teoman ilk büyük Hun hükümdarıdır. İlk dönemlerde Türk hükümdarlarına "Yabgu" da deniyordu, bu yüzden bazen "Teoman Yabgu" veya "Tuman Yabgu" da denirdi. Farklı Türk boyları arasında birliği sağlayarak, merkezi bir yönetim kurmuş ve böylece M.Ö. 220 yılında ilk Hun hakanı olarak iş başına geçmiştir. Türk boyları o zamana kadar en yakınlarındaki Çin İmparatorluğuna birçok akın gerçekleştirmişti, her ne kadar bu akınlar Çinliler için tehdit oluştursa da, Türk boyları hiçbir zaman birlikte hareket etmedikleri için büyük bir Hun akını olmamıştı. Teoman boyları birleştirip Hun Devletini kurunca bu en başta Çin olmak üzere o dönemde Orta Asya'daki birçok farklı grubu ve topluluğu korkuttu. Nitekim daha ilk akınlarla Hunlar Çin'den önemli topraklar almıştır.
Teoman 'ın büyük oğlu olan Mete, veliahtı sayılıyordu. Yine de Teoman, biraz da başka bir karısına olan bağlılığı yüzünden Mete yerine, bu karısından olan oğlunu veliaht yapmak istedi. Mete'ye hakanlığı vermemek için çeşitli tedbirler aldı ve diğer oğlunu tahta çıkarmak için uğraştı. Tüm bunlar Mete'nin ondan nefret etmesine neden oldu ve Mete tahtı babasından almak ve babası ile eşinden öç almak için bir ordu topladı. Mete 10,000 kişilik ordusu ile babasının üstüne yürüdü, Teoman'ı, Teoman'ın eşini ve bu eşinden olan veliahtı yapmak istediği oğlunu öldürdü (M.Ö. 209). Böylece Teoman'dan sonraki büyük Türk hakanı Mete oldu.
Teoman'ın hükümdarlığı 11 yıl sürmüştür (M.Ö. 220 - M.Ö. 209).
[değiştir] Ayrıca Bakınız
Türk Tarih Kurumunun "Başlangıcından bu yana Türk tarihi" projesinin ilk kitabı olarak basılan Han handanlığı tarihinde Hun Mongrafisi isimli eserde Teoman ile Mete Han (Mo-tun) arasındaki ilişki daha farklı anlatılmaktadır. Adı geçen Çin kaynağına göre Teoman diğer oğlunu tahta geçirmek amacıyla Mete'yi Yüeçilere rehin olarak gönderir. Daha sonra da Yüeçiler üzerine yürür. Bu durumda Yüeçiler Meteyi öldürmek isterler ancak Mete bir at elde ederek onların elinden kaçmayı başarır ve ülkesine geri döner. Bunun üzerine babası Teoman da onun cesaretini taktir ederek onu orduda bir grubun başına verir. Mete askerlerini eğitmeye başlar ve onlara "avda ve savaşta ben nereye ok atarsam siz de oraya ok atacaksınız. Benim ok attığım yere ok atmayanın başını keserim" diye uyarı da bulunur. Avda kendi atına ok atar ve atmayanların başını keser. Daha sonra başka bir zaman eşine ok atar, aynısını yapmaya çekinen askerlerin de başını kestirir. Sonra bir av sırasında babasının atına ok atar ve askerleri de aynısını yaparlar. En sonunda babası Teoman ile çıktığı bir avda ona nişan alarak ok atar ve diğerleri de aynısını yaparlar. Böylece, Teoman öldürülür. Ardından diğer Teoman'ın eşleri ve diğer ileri gelenler de öldürülür. MÖ 200'li yıllara tarihlenen bu eser Türk Tarih Kurumu öncülüğünde, Türk bilim insanları tarafından Çince aslından çevirilmiştir. Teoman'ın ilk Hun Hükümdarı olması da pek doğru gözükmemektedir. Teoman sadece Çin'in kuzeyinde yaşayan pek çok savaşçı kavimden birinin başındaki kişidir. Bu kavimlerin birleşerek bir imparatorluk halini alması büyük ölçüde Mete zamanında olmuştur.
