Somon balığı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

?Somon balığı

Bilimsel sınıflandırma

Alem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Actinopterygii
Takım:	Salmoniformes
Familya:	Salmonidae
Cins:	(Salmo, Salmothymus, Stenodus ve Oncorhynchus)

Somon balığı olarak adlandırılan balıklar hepsi salmoniformes sınıfının Salmonidae familyasına ait olsalarda aslında bu familyanın farklı cinslerindenlerdir: Salmo, Salmothymus, Stenodus ve Oncorhynchus.

Atlantik somonu (Salmo salar) ve pasifik somonları (Oncorhynchus) tatlısuda yetişip denize göç eden, ve sonra yumurtlamak için tekrar tatlısulara dönen göçebe balıklardır. Bu göçlerinde inanılmaz bir çaba ile imkansız görünen engelleri aşarlar; hatta alçak şelaleri metrelerce yukarıya atlıyarak ya da hiç desteksiz boşluğa dökülen suyun içinde akıntıya aykırı yüzerek aşarlar.

Somon balıkları bütün okyanusu dolaşmış olsalar bile, suyun kokusunu takip ederek sonunda daima kendi doğdukları kaynağa geri dönerler. Üreme zamanında erkeklerin renklerinde ve vucut şekillerinde değişiklikler olur.

Etleri çok sevildiği için ve havyarı sosyete delikatesi sayıldığı için Somon balıklarının yüksek ticari değerleri vardır.

[değiştir] Tarih

Bir şelaleyi atlıyarak aşmaya çalışan bir somon

Yüz yıl öncesine kadar somon balığı çok yaygın olan bir balık türüydü. Avrupanın neredeyse her ırmağında bulunurdu. Bazı türlerinin o zamanlarda hatta atlantik okyanusundan Rhein ırmağına girerek Alp dağlarında bulunan kaynaklara kadar göç ettikleri bilinir. Ama 1900 yılında başliyan endüstrializm çağı ile birlikte, birçok somon balığı türlerinin sonuda gelmiştir. Sıvı atıklarını ırmaklara akıtan Fabrikalar ve elektirik ihtiyacını gidermek için kurulan ama somonların göçlerine son veren baraj duvarları çoğaldıkça somonlar ortadan kaybolmuşlar.

Alaska ve Kanada'da pasifik somonlarının sayısıda 1900'dan itibaren fazla avlanmaktan (büyük ırmaklar tamamen tuzaklarla kesilip yüzlerce ton somon balığı tutulurmuş) ve baraj duvarları yüzünden çok azalmıştır. Ama günümüzde artık somon balığını koruyan yasalar çıkarılmıştır, ve baraj duvarlarının yanlarına "balık-merdiveni" denilen ve somonların göç etmelerine imkan veren sistemler inşa edilmiştir. Bu yasalara reaksiyon olarak somon balığı üretimi çiftlikleri kurulmuştur.

Almanyada "Lachs 2000" adı verilen bir çalışmada 1983 yılında Rhein ırmağına tekrar somon balıkları yerleştirilmiştir. 1997 yılında bu balıklar gerçekten tekrar denizden dönerek Rhein ırmağına yumurtlamaya geldiklerinde coşkuyla karşılanmışlardır.