Basa Sunda

Ti Wikipédia, énsiklopédi bébas

Basa Sunda ngarupakeun basa nu dipaké ku kurang leuwih 27,000,000 jalma di wewengkon kulon pulo Jawa, atawa 13,6% ti populasi Indonésia.

Basa Sunda digolongkeun kana famili basa Austronésia - Malayo-Polinésia - Malayo Kulon-Polinésia - Sundik nu mibanda sababaraha dialék/logat dumasar padumukan jalmana:

• Banten,
• Bogor,
• Parahyangan, jeung
• Cirebon.

Parahiangan, nu ngawengku sabagian badag Tatar Sunda, mangrupa dialék utama (basa lulugu) basa Sunda nu diajarkeun ti mimiti sakola dasar (SD) nepi ka sakola panengah (SLTP).

Daptar eusi 1 Sajarah 2 Fonologi 3 Tata Basa 4 Sistem Tinulis 5 Tata Krama 6 Gaya Basa 7 Sastra 8 Tumbu kaluar

[édit] Sajarah

Artikel utama: Sajarah Basa Sunda

Topik Basa Sunda
Sajarah Tata Basa: Kalimah Kecap Sora Pakeman Basa: Paribasa Babasan Uga Cacandran Caturangga Rakitan lantip Gaya Basa Tatakrama Aksara Sunda Kongrés
Kotak ieu: awaskeun • sawala • édit

[édit] Fonologi

Kiwari, sakumaha di sakabéh wewengkon Indonésia, basa Sunda ditulis dina aksara Latin. Aya tujuh sora vokal: a, e (pepet), é, i, o, u, jeung eu; tanpa diftong. Konsonan kawakilan ku aksara b, c, d, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, w, y, ny, jeung ng. Konsonan séjén nu datang ti basa deungeun, misalna basa Arab atawa basa Inggris, lolobana dialihbasakeun kana konsonan utama tadi: f -> p, v -> p, sy -> s, sh -> s, z -> j, jeung kh -> h.

[édit] Tata Basa

Artikel utama: Tata Basa Sunda

Tata basa Sunda kaasup anu basajan dibandingkeun basa-basa lainna. Aya sawatara ciri basa Sunda, nyaéta:

• taya parubahan kecap dumasar waktu, anu dina basa Inggris disebut tenses. Pikeun nangtukeun waktu, kalimah cukup diwuwuhan ku sawatara kecap saperti kamari, ayeuna, tadi, jsb.
• teu ngabogaan gender dina kecap-kecapna. Kukituna taya parobahan dina kecap-kecapna lantaran ditujukeun ka gender nu béda.

[édit] Sistem Tinulis

Artikel utama: Aksara Sunda

Dina sajarahna, basa Sunda kungsi ditulis ku rupa-rupa aksara, diantarana:

• aksara Pallawa atawa aksara Pra-Nagari anu dipaké pikeun nuliskeun basa Sangsakerta, dipaké nepi ka abad ka-7,
• aksara Sunda Kuna anu diturunkeun tina aksara Pallawa.
• aksara Cacarakan atawa aksara Jawa, sacara umum marengan asupna Islam jeung kaadaban Jawa ka Cirebon (abad ka-16) jeung Priangan (abad ka-17),
• aksara Pegon, utamana di lingkungan pasantrén, ku asupna ajaran Islam ti tatar Arab,
• aksara Latin, mimiti dipaké ahir abad ka-19, diwanohkeun ku pangjajah Walanda.

Sacara resmi, pamaréntah Jawa Kulon ngaliwatan Perda taun 2003 geus ngarojong aksara Sunda pikeun pakéeun sapopoé.

[édit] Tata Krama

Artikel utama: Tatakrama Sunda

Tatakrama minangka hiji hal anu ogé leket dina basa Sunda, utamana dina dialék utamana (Parahiangan). Sanajan sawatara nonoman Sunda kiwari nganggap yén diajar tatakrama basa Sunda téh hésé, tatakrama tetep diajarkeun di sakola-sakola lantaran ku tatakrama ieu diharepkeun sikep silihormat jeung silihajénan.

[édit] Gaya Basa

Artikel utama: Gaya Basa (Sunda)

Kawas basa Indonésia, dina basa Sunda ogé aya sababaraha gaya basa, contona:

• ngupamakeun (similé)
• lalandian (métafora)
• mijalma (personifikasi)
• rautan (eufimisme)
• ngasor (litotés)
• rarahulan (hiperbol)
• kadalon (pleonasme)
• silib-sindir (alégori)
• mindoan (repetisi)

[édit] Sastra

Artikel utama: Sastra Sunda

Basa Sunda euyeub ku rupa-rupa karya sastra, boh anu klasik atawa anu moderen, diantarana:

• mantra jeung jangjawokan
• sisindiran, paparikan, jeung wawangsalan
• pupuh
• kakawihan
• guguritan
• pupujian
• wawacan
• carita pantun
• dongéng
• carita pondok
• novél
• drama, jeung
• sajak atawa puisi.

[édit] Tumbu kaluar

• http://www.ethnologue.com/show_iso639.asp?code=sun Laporan ngeunaan basa Sunda ti Ethnologue.com
• http://lssitb.f2o.org/kamus/?wk=KacaUtami Kamus Online basa Sunda ti LSS ITB