Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Che Guevara - Wikipedia

Che Guevara

From Wikipedia

Ernestu Che Guevara
Enlarge
Ernestu Che Guevara

Ernesto Che Guevara (Rosario, Argintina 1928 - La Higuera, Bolivia 1967) cummattenti rivuluzziunariu latinu-miricanu.

Ernesto Che Guevara de la Serna nasciu a Rosario lu 14 di giugnu dû 1928, figghiu di Ernesto Guevara Lynch, di urìggini irlandisi, ca avìa na piantagioni di jerba mate, e Celia de la Serna, di urìggini baschi.

A l'ità di dù anni, doppu nu bagnu ni nu turrenti, manifesta lu primu attaccu di asima. Nnô 1934 accumincia a friquintari la scola elementari a Alta Gracia, na pruvincia di Còrdoba, macari si spissu è la matri a fari di maestra picchì lu picciriddu è ubbligatu a stari curcatu pì asima ca lu turmenta. Nascia ni stu pirìudu lu sò amuri pà puisia di Neruda, Garcìa Lorca e Baudelaire.

Nni l'anni di scoli supiriori, 1940-1944, Ernesto s'antiressa ô jocu dù rugby - è ccà ca veni suprannuminatu "Fùser", lu "Furibondu Serna" - e apprufunniscia la passioni pì li scacchi.

Nnô 1945, doppu ca finisci lu liceu, si trasfirisci câ famigghia a Buenos Aires, unni s'iscriva ntâ facultà di midicina. Pì mantìrisi, travagghia comu nfirmeri nnî navi dâ marina argintina. S'addedica ô studiu dâ libbra e dî l'allergìi.

Nnô 1950 fapi lu primu viaggiu ca bicichetta ntò nord di l'Argintina, nni lu quali arriva a fari 4.000 chilòmitri, priparannu ntê pausi l'esami univirsitari.

Nnô 1951 cû l'amicu biòluggu, Alberto Granado, parti â scuperta di l'Amèrica Latina ntâ sella di na motucichetta, la Poderosa II, na Norton 500. Attravèrsanu Cili, Perù, Colombia e Brasili. Ntê rivi dû Riu di l'Amazzoni si fèrmunu nni un libbrusariu. Li dù arrìvanu ntô Venezzuela, unni si sipàranu. A bordu di n'aèriu ca trasporta cavaddi di cursa, Ernesto torna nni l'Argintina e si laùria.

Nnô 1953 Guevara fapi n'àutru viaggiu ntra l'Amèrica Latina. Lu sò ubbittivu è lu Venezzuela, unni Alberto Granado attruvau un travagghiu. Ernesto pirò addicida di ragghiunciri lu Guatemala, paisi 'n firmentu pulìticu. Doppu un colpu di statu urditu dâ United Fruit e dâ Cia contra lu cuvernu dimucràticu di Jacopo Arbenz, ca avìa attuatu un pruggettu di rifurma agraria. Guevara è custrittu a lassari lu paisi pi li simpatìi addimustrati versu lu cuvernu di Arbenz.

Nnô 1955 juncia nnô Mèssicu unni spusa na esuli piruviana canusciuta nnô Guatemala, Hilda Gadea. Trasi 'n cuntattu cu li esuli di tuttu lu cuntinenti.

A giugnettu, ncontra lu cubbanu Fidel Castro Ruz, lìder dû Muvimentu 26 giugnettu, ca si prupiniva di abbàttiri la dittattura di lu presidenti curruttu filu-statunitensi Fulgencio Batista. Accumincia l'addistramentu cû gruppu dî cubbani.

Lu 15 di frivaru 1956 cci nascìa la figghia Hildita. Lu 24 di nuvèmmiru dû stissu annu Ernesto s'ambarca, comu mèdicu dâ spidizzioni, nni lu Granma direttu pì Cubba. Cù iddu pàrtinu 81 òmini, cumpresu lu talianu Gino Donè, c'arraghiunciunu li costi cubbani doppu na simana. Lu 5 di dicèmmiru ,â Alegrìa de Pìo, l'asèrcitu di Batista cci tena na mbuscata, c'arriducia a 17 l'òmini di Fidel Castro.

Tra lu 1957 e lu 1958 Ernesto Guevara addivinutu lu "Che", s'addistingua comu unu di l'òmini cchiù valurusi di l'Esercitu ribbelli, pì chissu veni avanzatu ô gradu di cumannanti. Duna 'limintari curii â pupulazzioni lucali, ansigna a lèggiri e scrìviri a li cuntadini analfabbeti.

Nnô dicèmmiru dû 1958 la sò culonna militari cunquista la cità di Santa Clara, uttinennu la vittoria dicisiva ca fapi saùtari la risidua di l'àsèrcitu di risistenza cuvirnativu. Lu primu di jinnaru 1959 lu dittaturi Batista abbànnuna Cubba e li rivuluzziunari fistèggianu la vittoria. Lu 2 di jinnaru Che trasi a L'Avana nzemi cu li "barbudos", accussì vinìanu chiamati dâ pupulazioni di l'ìsula li ribbelli pâ varba accrisciuta ca tinìanu. A giugnu s'aspùsa cu Aleida March, dâ cui avirrà quattru figghi: Aleidita, Camilo, Celia e Ernesto.

'N siquitu lu "Che" veni numinatu prisidenti dâ Banca Nazziunali di Cubba. Nnô 1960 pùbbrica Guerra di Guerrigghia, nu manuali militari basatu su la spirienza fatta ntâ Sierra Maestra comu cumannanti di l'asèrcitu ribbelli, cuntinenti nnicazioni su comu ripètiri nt'àutri terri la spirienza cubbana.

Tra lu 1961 e lu 1964 lu "Che" addiventa ministru di la nnustria e ambasciaturi a l'èstiru dâ rivuluzzioni cubbana; fapi viaggia nta l'Asia, l'Africa, l'Europa urientali. Doppu la ruttura dî rapporti diplumàtici cû li Stati Uniti, vapi ntâ l'Unioni Suviètica, c'addiventa lu primu partner cummirciali di l'ìsula.

Addiventa lu vrazzu drittu di Fidel Castro, vicinu a cui s'attrova sia nta l'aprili dù 1961, nni l'uccasioni di la fallita nvasioni di Playa Giròn pi parti di mircinari cubbani addistrati da li sirvizi sigreti statunitensi, sia ni l'ottobbri dù 1962, ni l'uccasioni ca porta lu munnu cu lu sciatu suspisu pi la crissi di li missili nucliari.

Lu 24 di frivaru 1965, a l'Algirìa, ntirvinennu ô secunnu Siminariu ecunòmicu di sulidarità afruasiatica, lassa jiri n'accusa vibranti contra ê paisi di l'Europa di l'est: paisi sucialisti sunu, ni na certa manera, cumplici dô sfruttamentu 'mpirialista." Nni lu artìculu "Lu sucialismu e l'omu novu a Cubba" lu "Che" difinisci Cubba comu "l'avanguardia di l'Amèrica" e insista ntâ nicissità di furgiari l'omu dû sèculu XXI. Lu 22 di marzu cumpari pi l'ùrtima vota 'n pùbblicu prima di scumpariri. 'N aprili vapi clandistinamenti ntô Concu, lu paisi unni quattru anni prima avìa statu ammazzatu Patrice Lumumba, pi furniri sustegnu a la guerrigghia ca cummattau lu cuvernu di lu dittaturi assassinu Ciombe. Doppu 7 misi abbànnuna ssù pruggettu e ritrasa a Cubba picchì nota scarsu interessi ntâ guerrigghia lucali versu la causa.

Nni lu 1966 lu "Che" sbarca ntâ Bolivia pi dari nizziu a na sullivazziuni ca avìa purtata cuntinintali. Lu 9 di uttùviru 1967, doppu ùnnici misi dû sò arrivu veni pigghiatu e ammazzatu a sancu friddu nni la scola elemintari di La Higuera pi l'òrdini di lu dittaturi René Barrientos. A lu corpu vennu tagghiati li manu e sippillutu a mucciuni ntê vicinanzi di l'Ariuportu di Vallegrande. Sulu nnô 1997 li resti vennu purtati ntâ Cubba unni oggi è sippillutu nni lu Mausuleu di Santa Clara.

THIS WEB:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2006:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu