Zwornik (architektura)
Z Wikipedii
Zwornik - w budownictwie posiada parę znaczeń:
- Zwornik - w instalacjach: to dwuczęściowy łącznik rur płuczkowych.
- Zwornik (klucz) - jako termin z dziedziny historii architektury: jeden z (klińców) w łuku arkady, w łuku sklepiennym. Usytuowany w najwyższym punkcie sklepienia lub łęku. Określany też jako kliniec szczytowy, kliniec kluczowy. Zazwyczaj o nieco większych wymiarach niż pozostałe ciosy kamienne lub cegły. Przenosił siły ściskające. Często był ozdabiany. Określenie klucz częściej stosuje się w odniesieniu do łęku, archiwolty, natomiast zwornik - w odniesieniu do sklepienia.
Spis treści |
[edytuj] Zworniki w arkadzie:
Klucz był zdobiony na parę różnych sposobów:
- przez wysunięcie klińca szczytowego (zwornika) i ozdobienie płaskorzeźbą
- przez zastosowanie innego materiału lub koloru
- przyozdobienie płytką zdobioną herbem, ornamentem, rzeźbą, mocowaną do klucza i zakrywającą go.
|
FOTO
|
 |
 |
 |
|
OPIS
|
Antyk: zwornik wysunięty z łuku z dekoracją z wolutą i rzeźbą
|
Średniowiecze: rzeźba wtapiajaca się w kamień, bez ruchu klińca
|
Średniowiecze: kamienny klucz opuszczony z łuku ceglanego. Ratusz Toruń.
|
[edytuj] Zworniki w sklepieniach:
Zworniki w łękach sklepiennych (gurtach) nie były przyozdabiane. Dopiero po wprowadzeniu sklepień krzyżowo-żebrowych, w miejscu przecięcia się żeber, miejsca te akcentowano:
- przez płytkę kamienną ozdobioną herbem, maską, itp.
- przez dekorację umieszczoną bezpośrednio na klińcu szczytowym, np. w kształcie rozety
- przez rzeźbę figuralną lub cały zespół takich rzeźb
- przez kwiaton zwieszający się ze zwornika
Wraz z rozwojem sklepień przybywało żeber, a co za tym idzie miejsc przecinania się ich między sobą. Czasem i te miejsca, pomimo że nie występował w nich typowy, uzasadniony konstukcyjnie zwornik, były również ozdabiane.
|
FOTO
|
 |
 |
 |
|
OPIS
|
Kamienny zwornik i ceglane żebra: inny kolor - inny materiał
|
Płytka kamienna z płaskorzeźbą przykrywająca zwornik. Chełmno
|
Płytki z roślinnym motywem mocowane do zwornika
|
[edytuj] Rozwój dekoracji na zwornikach:
|
Grafika
|
 |
 |
 |
|
Opis
|
Wczesne zworniki: ornament roślinny i plecionka, ubogi romański charakter
|
Jeden z częstszych motywów - ornament roślinny
|
Zwornik przykryty rzeźbą - jeszcze niemal płaskorzeźbioną
|
|
Grafika
|
 |
 |
 |
|
Opis
|
Rozbudowane zdobienie zwornika: ornament roślinny i rzeźby aniołów mocowane do żeber
|
Zdobienie motywem roślinnym i rzeźbą - wprowadzony już trzeci wymiar
|
Zwornik zdobiony kwiatonem - samodzielną trójwymiarowa dekoracją
|
