Wyspa Odrodzenia
Z Wikipedii
 |
|
Wyspa Odrodzenia (ros. Остров Возрождения - Ostrow Wozrożdienija; po uzbecku Tiklanish orollari), do około 2001 roku wyspa na Jeziorze Aralskim, obecnie - wyniku systematycznego obniżania się poziomu wody - półwysep. Znajduje się głównie w południowej części jeziora i rozciąga się południkowo, rozdzielając dawne Wielkie Jezioro, jak nazywano niegdyś południową, większą część Jeziora Aralskiego, na dwie części - wschodnią i zachodnią. Terytorium to dzieli granica pomiędzy Kazachstanem a Uzbekistanem, przy czym delimitacji ani demarkacji terenu nie dokonano, toteż pozostaje on terytorium spornym.
|
|
Pierwsi europejscy podróżnicy i kartografowie dotarli do Jeziora Aralskiego w XVIII wieku (m.in. Dymitr Gładyszew i Iwan Murawin w 1740). Na mapach z tamtych czasów na Jeziorze Aralskim widoczne są bardzo liczne wyspy, zresztą kirgiska, kazachska i uzbecka nazwa jeziora - Aral Tengiz, Арал Теңізі i Orol dengizi oznacza "Morze Wysp". Na mapie Aleksieja Butakowa z roku 1853 widoczny jest m.in. archipelag Carskich Wysp (przybliżone współrzędne geograficzne 45°10'N 59°10'N), z których dwie największe nazwane są Wyspą Mikołaja I oraz Wyspą Carewicza. Kilkadziesiąt kilometrów na południe od Carskich Wysp znajdują się dwie kolejne - (Bellingshausena i Łazariewa). Wszystkie te wyspy, w miarę wysychania Jeziora Aralskiego na przestrzeni XX wieku[1] powiększały swoje terytorium, by w rezultacie połączyć się w dużą wyspę, którą nazwano Wyspą Odrodzenia[2]. Wkrótce oczekiwane jest połączenie się również północnego cypla dawnej wyspy z brzegiem kazachskim, przez co dawne Jezioro Aralskie, a ściślej jego południowa część rozdzielona zostanie na dwie części - wschodnią i zachodnią.
W 1948 wybudowano na wyspie tajne laboratorium testowania broni biologicznej. Przy laboratorium znajdowało się zamieszkane przez ok. 1500 osób osiedle o nazwie Kantubek (Кантюбек) i drugie o nazwie Wozrożdienije (Возрождениe), obydwa obecnie opustoszałe i zrujnowane. Na zdjęciach satelitarnych tej okolicy widoczne jest także duże lotnisko z trzema krzyżującymi się pasami startowymi[3], z których najdłuższy ma blisko 3 km długości. W laboratorium hodowano, testowano i przechowywano odmiany m.in. wąglika i licznych innych bakterii mogących służyć do wywoływania epidemii na terytorium przeciwnika. Laboratorium zostało opuszczone w roku 1991, a wiele spośród znajdujących się tam pojemników ze śmiercionośną zawartością (m.in. z przetrwalnikami wąglika) nie zostało zniszczonych ani prawidłowo zabezpieczonych przed uszkodzeniem (w tym m.in. przed korozją). Skala zagrożenia, jakiego można obawiać się po tym laboratorium znana jest między innymi dzięki uciekinierowi z ZSRR, Kantajanowi Alibekowowi, który kierował sowieckim programem wąglika w broni biologicznej w innym kazachskim centrum broni biologicznej, w Stepnogorsku. Porzucone i rdzewiejące pojemniki z bakteriami wyhodowanymi na Wyspie Odrodzenia mogą się rozszczelnić i wówczas za pośrednictwem ptaków[4] - a od 2001 roku, kiedy wyspa stała się półwyspem i ma już połączenie lądowe z resztą kontynentu, również za pośrednictwem zwierząt lądowych, np. gadów takich jak węże - zarazki mogą być rozwleczone wokoło i w rezultacie zagrozić ludziom.
Na wiosnę i latem 2002 Brian Hayes, amerykański biochemik, poprowadził 113-osobową ekspedycję, która na mocy porozumienia między rządami Uzbekistanu i USA znaeutralizowała od 100 do 200 ton wąglika. Koszt tej trzymiesięcznej operacji wyniósł około 5 milionów dolarów.
[edytuj] Przypisy
- ↑ proces ten przyspieszył znacznie po roku 1960, kiedy dały o sobie znać skutki nieprzemyślanej gospodarki ZSRR, zużywającej zasoby wodne rzek zasilających jezioro do nawadniania upraw bawełny i kiedy doszło do regionalnej katastrofy ekologicznej
- ↑ równocześnie okoliczne płycizny przekształciły się w nowe wyspy, które przez pewien czas nosiły samodzielne nazwy - np. Koнстантин (Konstantin), Комсомольская (Komsomolskaja), a później połączyły się z główną wyspą
- ↑ współrzędne geograficzne 45°9'29.53"N, 59°17'46.86"E
- ↑ od czasu nasilenia się procesu degradacji Jeziora Aralskiego ptaki są jednak w jego okolicy coraz rzadziej spotykane
[edytuj] Linki zewnętrzne
- porównanie zdjęć wyspy z 1989 i 2003
- porozumienie uzbecko-amerykańskie w sprawie odkażenia wyspy
- dawne instalacje sowieckiej broni biologicznej w Kazachstanie: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość
- satelitarne i lotnicze zdjęcia laboratorium sowieckiego z lat 60.
Współrzędne: 45°9' 30" N 59°17' 47" E 
