Służew

Z Wikipedii

Służew, także: Służew nad Dolinką (do początku XVI w. Służewo, od 1240 przez pewien czas Borzęcin) – dawna wieś, obecnie część warszawskiej dzielnicy Mokotów (formalnie nie jest to osiedle).

Granice Służewa wyznaczają ulice: Aleja Wilanowska, Puławska, Rzymowskiego i ulica Dolina Służewiecka. Na jego terenie znajduje się stacja metra "Służew". Zbudowane w latach 1973–1978 w technologii "rama h" budynki 4, 11 i 13 kondygnacjowe. Powierzchnia powyżej 40 ha. Liczba mieszkańców ok. 20 000.

W południowej części znajduje się Dolina Służewiecka – miejscowe obniżenie terenu, przez które przepływa Potok Służewiecki, tworzący kilka porośniętych trzciną stawów.

Interesującym obiektem Służewa jest kościół św. Dominika i klasztor Dominikanów przy ul. Dominikańskiej, a także cmentarz wojenny, na którym chowano ofiary powstania warszawskiego, i który funkcjonuje nadal jako cmentarz miejski.

W sąsiedztwie znajduje się Fort Służew – jeden z fortów Twierdzy Warszawa i Tor wyścigów konnych Służewiec – obiekty te należą jednak formalnie do dzielnicy Ursynów.

Służewa nie należy mylić z położonym bardziej na zachód Służewcem.

[edytuj] Kalendarium historyczne

Pierwszy zapis mówiący o osadnictwie tej okolicy pochodzi z 1065 roku, kiedy na terenach Służewca osiedlili się zakonnnicy – Benedyktyni. Założyli tam również ośrodek misyjny. Znaleziska archeologiczne napotkane podczas prac na terenie skarpy Potoku Służewieckiego potwierdzają, że w tych latach rozwijało się tu osadnictwo.

• 1234 – książę Konrad Mazowiecki przekazał ziemie Służewa na własność i pod opiekę swojemu rycerzowi, komesowi Gotardowi. Miał on za zadanie chronić te ziemie przed najazdami Jaćwingów, Litwinów i Prusów.
• 1238 – erygacja przez biskupa Pawła z Bnina pierwszej w okolicach i samej Wielkiej Warszawie parafii pod wezwaniem św. Katarzyny. Zbudowany w tych latach kościół po przebudowach nadal stoi w tym samym miejscu, na wzgórzu przy dzisiejszej Dolinie Służewieckiej. Opiekunami drewnianej świątyni są zakonnicy regularni z Czerwińska.
• 1240 – Konrad Mazowiecki przemianowuje Wieś Służew na Borzęcin. Jednak nazwa Służewa powraca z biegiem lat.
• 1245 – według prof. Aleksandra Gieysztora Gotard zakłada na tym terenie strażnice jako punkt strategiczny do obrony grodu książęcego w Jazdowie. Prace archeologiczne prowadzone w latach 70. XX w. nie potwierdziły jednak istnienia strażnicy w oczekiwanym miejscu. Natomiast faktem będącym potwierdzeniem tej tezy jest strategiczne położenie strażnicy między grodami w Czersku i Jazdowie, a także fakt przebiegania tedy głównego szlaku handlowego z południa Francji do Kijowa. Wtedy skarpa była skarpą wiślaną, a obok niej przebiegał bród, co umożliwiało przeprawę przez Wisłę.
• 1528 – jak donoszą zakonne kroniki Służew liczył 7 łanów (ok. 118 ha)
• 1565 – kroniki parafialne kościoła św. Katarzyny donoszą o pewnym paradoksie. Otóż odbył się w tym kościele ślub, który przez niektórych uważany był za uroczystość ślubną Gotarda. Przekazy te mówią także o tym, że został on pochowany w kościelnej krypcie w prezbiterium. Jednak prace archeologiczne pozwoliły na wydobycie szczątek człowieka, u którego boku odnaleziono miecz. Badanie miecza wskazuje, że był to miecz należący do warszawskiego kata. Jak wiadomo kat uważany był za dusze nieczystą, nie wiadomo więc skąd ślub kościelny kata, a potem jego pochówek w prezbiterium świątyni.
• 1631 – kronika parafialna odnotowuje wielki pożar i zniszczenie budynku kościoła. Natychmiast rozpoczęto prace renowacyjne świątyni. Świątyni zostaje przywrócona świetność.
• 1655–1658 – na terenach Służewa stacjonowały wojska szwedzkie, łupiąc i demolując całą okolice.
• 1664 – proboszcz Krzysztof Szumowski z pomocą ówczesnych właścicieli tych terenów (Służewskich, Konińskich, Kłopockich i Czerniakowskich) przez 11 lat odbudowuje świątynie. Wkrótce ziemie te przechodzą na własność Lubomirskich, a potem Sobieskich.
• 1724 – hetmanowa w koronie E. Sieniawska nabywa Służew i sąsiadującą z nim wieś Wyczółki.
• 1742–1745 – dzięki dofinansowaniu Augusta Czartoryskiego kościół św. Katarzyny został odbudowany i przebudowany do stylu barokowego.
• 1818 – Czartoryscy i Potoccy zakładają tu swoją rezydencję letnią "Gucin".
• 1839 – w pobliżu kościoła św. Katarzyny zostaje utworzony i poświęcony cmentarz służewski.
• 1846 – kościól zostaje przebudowany przez Franciszka Marię Lanciniego do neoromańskiej formy, która przetrwała do dnia dzisiejszego. Przebudowę świątyni fundował właściciel ówczesnych terenów August Potocki.
• 1846–1864 – wieś Służew reprezentowana przez sołtysa J. Toczyskiego prowadzila proces o zniesienie ciężarów i powinności pańszczyznianych.
• 1864 – przeprowadzono uwłaszczenie 44 gospodarstw, na 342 ha gruntu, a wieś przyłączono do gminy Wilanów.
• 26 czerwca 1875 – Na Służewcu zostaje wybudowana kapliczka dziękczynna. Kapliczka przetrwała do dziś.
• 1881 – na terenie świątyni św. Katarzyny powstaje wolno stojąca dzwonnica, wzniesiona w stylu pseudo-gotyckim. Mieści ona m.in. XVI-wieczny dzwon "Ave Maria", będący wcześniej na wyposażeniu nieistniejącego dziś, gotyckiego kościoła św. Jerzego na Nowym Mieście w Warszawie.
• 1905 – w Służewiu było 917 mieszkańców, 63 domy, kościół, szkoła, zajazd, 3 sklepy, a w wydzielonym Służewie Poduchownym 4 domy i 13 mieszkańców
• 1921 – folwark służewiecki liczył 11 domów i 150 mieszkańców, wieś – 66 gospodarstw i 520 mieszkańców, Służew Poduchowny – 4 domy i 44 mieszkańców. Założono tu również cmentarz parafialny Służewia, położony do dziś w trójkącie ulic Wałbrzyskiej, J.S. Bacha i Noskowskiego.
• 1932 – Służew zostaje podzielony na dwie części. Pierwszą działkę wraz z zabudowaniami dworskimi kupuje ówczesny proboszcz Adam Wyrębowski, to teren o powierzchni 250ha a drugą Dominikanie, którzy na tych terenach chcą założyć klasztor.
• 1935 – budowa zespołu klasztornego o.Dominikanów. Przeznaczeniem zespołu jest ośrodek studyjny. Na 4 ha powstaje trzypiętrowy budynek mieszkalny, kaplica i pomieszczenia gospodarcze. Cały teren ogrodzony jest wysokim murem, prawdopodobnie tym samym, który stoi do dnia dzisiejszego. Wzdłuż Puławskiej kursuje w tym czasie kolejka Grójecka. Stacja początkowa znajduje się we wsi Szopy Polskie, czyli na terenie późniejszego dworca południowego a dzisiejszego Metra Wilanowska. Część zabudowy stacyjnej zachowała się do dzisiaj w okolicy pętli autobusowej.
• 1938 – Gruntowny remont kościoła św. Katarzyny

[edytuj] Zobacz też

• Historia obszaru służewskiego
• Dekanat służewski
• Kościół św. Katarzyny w Warszawie
• Henryk Batuta

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Dominikanie Służew: "Dominik nad Dolinką"
• Parafia i koścół Św. Katarzyny