Rodzice
Z Wikipedii
|
Rodzice — nazwa jednej z podstawowych relacji w rodzinie. W ogólnym znaczeniu to osoby, od których ktoś bezpośrednio pochodzi — ojciec i matka danego dziecka lub dzieci (rodzeństwa). Sam rodzic to współcześnie tak ojciec jak matka, ale w języku staropolskim był to tylko ojciec. Fakt posiadania dziecka przez kobietę i bycia matką to macierzyństwo, a fakt posiadania dziecka przez mężczyznę i bycia ojcem – ojcostwo (obydwa te określenia to rodzicielstwo). Potocznie ojciec to także tato (tata), a matka – mama.
Rodzic jest spokrewniony z dzieckiem w pierwszym stopniu linii prostej, jest jego wstępnym (przodkiem).
Pojęcie należące zarówno do języków naturalnych, w tym potocznego, jak i do języka prawnego, w praktyce może odnosić się do różnych osób.
[edytuj] Rodzice prawni
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: pochodzenie dziecka.
W prawie rodzicami są tylko dwie osoby (wyjątkowo jedna) wpisane odpowiednio jako matka lub ojciec do aktu urodzenia i innych aktów stanu cywilnego, a na ich podstawie do innych dokumentów urzędowych (dowód osobisty, paszport). W zamierzeniu ustawodawcy rodzicami powinny być osoby, od których ktoś rzeczywiście i bezpośrednio pochodzi. Jako matka do aktu stanu cywilnego wpisywana jest więc kobieta, która urodziła dziecko, oraz mężczyzna, z którym matka poczęła dziecko. O ile zgodnie z łacińską sentencją mater semper certa est (macierzyństwa nie trzeba dowodzić, matka zawsze jest pewna), to ojcostwo może budzić wątpliwości, a zapobiegają im głównie domniemania ojcostwa na rzecz męża matki lub innego mężczyzny z nią współżyjącego (w określonym czasie przed datą narodzin). Do innych instytucji prawnych, które mogą uchylić bądź nadać status ojca należą: uznanie dziecka, ustalenie oraz zaprzeczenie ojcostwa. W wyjątkowych sytuacjach (dziecko porzucone, matka-inkubator) można ustalić bądź zaprzeczyć także macierzyństwo. Wreszcie dla dziecka nieznanego pochodzenia do aktu urodzenia wpisuje się rodziców fikcyjnych.
Ponieważ w razie wpisania do metryki osób niebędących rodzicami genetycznymi nie ma bezwzględnego obowiązku podejmowania kroków prawnych do sprostowania tych faktów (zwłaszcza jeżeli dziecko osiągnęło już pełnoletność), często spotyka się sytuacje, w których rodzice prawni nie są prawdziwymi rodzicami dziecka.
Osoba, z którą rodzic zawarł kolejny związek małżeński po rozwodzie lub śmierci poprzedniego małżonka, również będącego rodzicem dziecka — nazywana jest w języku polskim rodzicem przybranym. W języku prawnym taka osoba nie jest już rodzicem, lecz powinowatym pierwszego stopnia w linii prostej.
Z rodzicem w sensie prawnym nie należy również mylić innych osób, którym sąd przyznał władzę rodzicielską nad niepełnoletnim dzieckiem. Rodzicem nie musi być też przysposabiający dziecko; będzie nim tylko w przypadku adopcji blankietowej dokonanej przez rodzicielkę i nie odwołanej w odpowiednim czasie. Tak samo nie jest rodzicem osoba sprawująca opiekę.
[edytuj] Rodzice biologiczni
Rodzicami biologicznymi (genetycznymi, faktycznymi) dziecka są tylko Ci, którzy poczęli dziecko, a więc od których pochodzi odpowiednio komórka jajowa i plemnik.
(...do uzupełnienia...)
[edytuj] Rodzice w psychologii
Potocznie rodzicem nazywa się osobę:
- która czuje się rodzicem wobec dziecka,
- którą dziecko traktuje jako rodzica,
- która występuje w takiej roli w opinii innych osób.
Zakresy te zazwyczaj się pokrywają, ale mogą się rozmijać w razie niewiedzy dziecka czy konfliktów. W życiu codziennym nie ma więc znaczenia prawny charakter więzi łączącej rodzica (rodziców) z dzieckiem. W tym znaczeniu rodzicem może być:
- rodzic biologiczny,
- rodzic prawny,
- osoba przysposabiająca (choćby nie było to adoptio in plena),
- opiekun,
- inna osoba, której sąd przyznał władzę rodzicielską,
- osoba faktycznie wychowująca dziecko (opiekująca się nim).
[edytuj] Szacunek dla rodziców
Szacunek dzieci dla ich rodziców jest wyrazem wdzięczności za trud włożony w wychowanie i utrzymanie do czasu usamodzielnienia się. W tradycji judeochrześcijańskiej stosunek dzieci do rodziców ujęty jest w czwartym przykazaniu Dekalogu (Czcij ojca swego i matkę swoją).
Wyrazem szacunku dla rodziców jest obchodzenie co roku Dnia Matki oraz Dnia Ojca.
[edytuj] Prawa i obowiązki rodziców
Rodzice są zobowiązani do zapewnienia utrzymania swojemu dziecku, a także do wychowania go.
(...uzupełnić...)
Zobacz też władza rodzicielska.
[edytuj] Zobacz też
- dziecko
- wstępny (przodek, antenat, ascendent)
- nazwy innych relacji rodzinnych
- rodzina przybrana
- matka zastępcza, dawca spermy
