Program Łuna

Z Wikipedii

Program Łuna - był to radziecki, bardzo bogaty i zróżnicowany program bezzałogowych sond kosmicznych do badań Księżyca, który objął łącznie aż 57 (24 oficjalne) misje. Jego celem było przede wszystkim wykonanie bardzo dokładnych fotografii widocznej oraz niewidocznej z Ziemi półkuli księżycowej, wylądowanie na powierzchni, przeprowadzenie analiz gruntu, jego pomiarów termicznych, chemicznych i fizycznych. Program, w zależności od charakteru misji, planowany był jako seria bezzałogowych orbiterów i lądowników, w tym pierwszych bezzałogowych pojazdów kołowych, zdolnych przemieszczać aparaturę naukową oraz lądowników z aparaturę wzlotową, zdolną powrócić na Ziemię.

[edytuj] Lista misji

• Łuna 1958A
  • awaria rakiety nośnej 23 września 1958
  • cel misji: próba zderzenia z powierzchnią Księżyca
• Łuna 1958B
  • nieudane wystrzelenie 11 października 1958
  • cel: próba zderzenia z powierzchnią Księżyca
• Łuna 1958C
  • nieudane wystrzelenie 4 grudnia 1958
  • cel: próba zderzenia z powierzchnią Księżyca
• Łuna 1
  • wystrzelona 2 stycznia 1959
  • przelot blisko Księżyca (obecnie sonda krąży wokół Słońca po orbicie eliptycznej)
• Łuna 1959A
  • nieudane wystrzelenie 18 czerwca 1959
  • cel: próba zderzenia z powierzchnią Księżyca
• Łuna 2
  • wystrzelona 12 września 1959
  • po raz pierwszy w dziejach zrealizowano lot z Ziemi na Księżyc; uderzenie nastąpiło 14 września 1959 o ~07:30:00 UT (wg innych źródeł: 13 września 1959 o 21:02 UT)
  • koordynaty: szer. 29°1’ N, dł. 0°0’ W - Palus Putredinis
• Łuna 3
  • wystrzelona 4 października 1959
  • przeleciała w odległości 6200 km od powierzchni Księżyca; wykonała pierwsze fotografie odwrotnej strony Księżyca
• Łuna 1960A
  • nieudane wystrzelenie 15 kwietnia 1960
  • cel: przelot w pobliżu Księżyca
• Łuna 1960B
  • nieudane wystrzelenie 19 kwietnia 1960
  • cel: przelot w pobliżu Księżyca
• Łuna - Sputnik 25
  • wystrzelona 4 stycznia 1963 (nie powiodła się ucieczka z orbity ziemskiej i sonda po jednym dniu spłonęła w atmosferze)
  • cel: próba miękkiego lądowania na Księżycu
• Łuna 1963B
  • nieudane wystrzelenie 3 lutego 1963
  • cel: próba miękkiego lądowania
• Łuna 4
  • wystrzelona 2 kwietnia 1963
  • zbliżyła się do Księżyca na odległość ok. 8500 km, a następnie weszła na orbitę wokółsłoneczną
• Łuna 1964A
  • nieudane wystrzelenie 21 marca 1964
  • cel: próba miękkiego lądowania
• Łuna 1964B
  • nieudane wystrzelenie 20 kwietnia 1964
  • cel: próba miękkiego lądowania
• Zond 1964A
  • nieudane wystrzelenie 4 czerwca 1964
  • cel: próba miękkiego lądowania
• Łuna - Kosmos 60
  • wystrzelona 12 marca 1965 (nie powiodła się ucieczka z orbity ziemskiej i sonda po pięciu dniach spłonęła w atmosferze)
  • cel: próba miękkiego lądowania
• Łuna 1965A
  • nieudane wystrzelenie 10 kwietnia 1965
  • cel: próba miękkiego lądowania
• Łuna 5
  • wystrzelona 9 maja 1965
  • została wykorzystana do przeprowadzenia wstępnych prób z systemem miękkiego lądowania na powierzchni Księżyca; z powierzchnią Księżyca zderzyła się 12 maja 1965 w rejonie Morza Obłoków
• Łuna 6
  • wystrzelona 8 czerwca 1965
  • cel: próba miękkiego lądowania; wskutek zakłóceń w aparaturze korekcyjnej odchyliła się znacznie od przewidzianej orbity i minęła Księżyc w odległości 160 tys. km
• Zond 3
  • wystrzelona 18 lipca 1965
  • przeleciała w pobliżu Księżyca
• Łuna 7
  • wystrzelona 4 października 1965
  • zderzyła się z powierzchnią Księżyca w dniu 7 października 1965, w rejonie Oceanus Procellarum
• Łuna 8
  • wystrzelona 3 grudnia 1965
  • zderzyła się z powierzchnią Księżyca w dniu 6 grudnia 1965, w rejonie Morza Burz
• Łuna 9
  • wystrzelona 31 stycznia 1966
  • wylądowała na powierzchni Księżyca 3 lutego 1966 o 18:44:52 UT
  • koordynaty: 60°22’ dł. zachodniej i 7°8’ szer. północnej – rejon Oceanu Burz
• Łuna - Kosmos 111
  • wystrzelona 1 marca 1966 (nie powiodła się ucieczka z orbity ziemskiej i sonda po dwóch dniach spłonęła w atmosferze)
  • cel: próba osiągnięcia orbity wokółksiężycowej
• Łuna 10
  • wystrzelona 31 marca 1966
  • osiągnęła orbitę wokółksiężycową; aparatura obiektu działała do 30 maja 1966
• Łuna 1966A
  • nieudane wystrzelenie 30 kwietnia 1966
  • cel: próba osiągnięcia orbity wokółksiężycowej
• Łuna 11
  • wystrzelona 24 sierpnia 1966
  • osiągnęła orbitę wokółksiężycową 28 sierpnia 1966 r.
• Łuna 12
  • wystrzelona 22 października 1966
  • osiągnęła orbitę wokółksiężycową
• Łuna 13
  • wystrzelona 21 grudnia 1966
  • wylądowała miękko na powierzchni Księżyca w dniu 24 grudnia 1966 o 18:01 UT
  • koordynaty: 297°95’ dł. zachodniej i 18°87’ szer. północnej - w rejonie Morza Sztormów (Oceanus Procellarum)
• Zond 1967A
  • nieudane wystrzelenie 28 września 1967
  • cel: próbny lot na Księżyc
• Zond 1967B
  • nieudane wystrzelenie 22 listopada 1967
  • cel: próbny lot na Księżyc
• Łuna 1968A
  • nieudane wystrzelenie 7 lutego 1968
  • cel: próba osiągnięcia orbity wokółksiężycowej
• Łuna 14
  • wystrzelona 7 kwietnia 1968
  • weszła na orbitę wokółksiężycową 10 kwietnia 1968 r.
• Zond 1968A
  • nieudane wystrzelenie 23 kwietnia 1968
  • cel: próbny lot na Księżyc
• Zond 1969A
  • nieudane wystrzelenie 20 stycznia 1969
  • cel: przelot w pobliżu Księżyca i powrót na Ziemie
• Łuna 1969A
  • nieudane wystrzelenie 19 lutego 1969
  • cel misji: ?
• Zond Ł1S-1
  • nieudane wystrzelenie 21 lutego 1969
  • cel: wejście na orbitę wokółksiężycową
• Łuna 1969B
  • nieudane wystrzelenie 15 kwietnia 1969
  • cel: sprowadzenie na Ziemie próbek gruntu księżycowego
• Łuna 1969C
  • nieudane wystrzelenie 14 czerwca 1969
  • cel: sprowadzenie na Ziemie próbek gruntu księżycowego
• Zond Ł1S-2
  • nieudane wystrzelenie 3 lipca 1969
  • cel: wejście na orbitę wokółksiężycową
• Łuna 15
  • wystrzelona 13 lipca 1969
  • kolejny sztuczny satelita Księżyca; po 52 okrążeniach sonda zderzyła się z powierzchnią Księżyca
• Łuna - Kosmos 300
  • wystrzelona 23 września 1969
  • cel: sprowadzenie na Ziemie próbek gruntu księżycowego (nie powiodła się ucieczka z orbity ziemskiej i sonda po czterech dniach spłonęła w atmosferze)
• Łuna - Kosmos 305
  • wystrzelona 22 października 1969
  • cel: sprowadzenie na Ziemie próbek gruntu księżycowego (nie powiodła się ucieczka z orbity ziemskiej i sonda po dwóch dniach spłonęła w atmosferze)
• Łuna 1970A
  • nieudane wystrzelenie 6 lutego 1970
  • cel: sprowadzenie na Ziemie próbek gruntu księżycowego
• Łuna 1970B
  • nieudane wystrzelenie 19 lutego 1970
  • cel: wejście na orbitę wokółksiężycową
• Łuna 16
  • wystrzelona 12 września 1970
  • wylądowała na Księżycu 20 września 1970 o 05:18:00 UT
  • koordynaty: 56°30’ dł. zachodniej i 0°68’ szer. północnej – w rejonie Morza Obfitości (Mare Fecunditatis)
  • z próbkami gruntu księżycowego powróciła na Ziemię w dniu 24 września 1970
• Zond 8
  • wystrzelona 20 października 1970
  • przeleciała w pobliżu Księżyca i powróciła na Ziemie
• Łuna 17/Łunochod 1
  • wystrzelona 10 listopada 1970
  • wylądowała na Księżycu 17 listopada 1970 o 03:47:00 UT
  • koordynaty: 325°00’ dł. zachodniej i 38°28’ szer. północnej – w rejonie Morza Deszczów (Mare Imbrium)
• Łuna 18
  • wystrzelona 2 września 1971
  • krążyła wokół Księżyca od 6 do 11 września 1971; rozbiła się o powierzchnię Księżyca 11 września 1971
  • koordynaty: 50°50’ dł. zachodniej i 3°57’ szer. północnej – w rejonie Mare Fecunditatis
• Łuna 19
  • wystrzelona 28 września 1971
  • sztuczny satelita Księżyca
• Łuna 20
  • wystrzelona 14 lutego 1972
  • wylądowała na Księżycu 21 lutego 1972 o 19:19:00 UT
  • koordynaty: 56°50’ dł. zachodniej i 3°57’ szer. północnej – na północ od Morza Obfitości (Mare Fecunditatis)
  • powróciła na Ziemię z zasobnikiem zawierającym próbki gruntu księżycowego; wylądowała w dniu 25 lutego 1972 na wysepce rzeki Karakingir w Kazachstanie
• Sojuz Ł3
  • nieudane wystrzelenie 23 listopada 1972
  • cel: wejście na orbitę wokółksiężycową
• Łuna 21/Łunochod 2
  • wystrzelona 8 stycznia 1973
  • wylądowała na Księżycu 15 stycznia 1973 o 23:35:00 UT
  • koordynaty: 30°45’ dł. zachodniej i 25°85’ szer. północnej – wewnątrz krateru Lemonnier
• Łuna 22
  • wystrzelona 2 czerwca 1974
  • kolejny sztuczny satelita Księżyca
• Łuna 23
  • wystrzelona 28 października 1974
  • wylądowała na księżycu (próba sprowadzenia gruntu księżycowego na Ziemie) – rejon Morza Przesileń (Mare Crisium)
• Łuna 1975A
  • nieudane wystrzelenie 16 października 1975
  • cel: sprowadzenia na Ziemie próbek gruntu z rejonu Mare Crisium
• Łuna 24
  • wystrzelona 14 sierpnia 1976
  • wylądowała na Księżycu 18 sierpnia 1976 o 02:00:00 UT
  • koordynaty: 62°20’ dł. zachodniej i 12°25’ szer. północnej – rejon Mare Crisium
  • powrót na Ziemię z próbkami gruntu księżycowego 22 sierpnia 1976

[edytuj] Efekty programu Łuna

Dzięki swojej wszechstronności, program Łuna dostarczył radzieckiej astronautyce zdecydowanie największych sukcesów z zakresu eksploracji Srebrnego Globu, zwłaszcza, że Rosjanie ostatecznie zrezygnowali z misji załogowych w kierunku tego ciała niebieskiego. Na 24 oficjalne misje programu Łuna, 15 zakończyło się sukcesem, 7 niepowodzeniem zaś 2 misje uznano za częściowo udane. Z dużym powodzeniem udało się zrealizować podstawowe zadania programu: wykonać szczegółową dokumentację fotograficzną z orbity księżycowej, miękko wylądować na jego powierzchni i wykonać tam dokumentację fotograficzną, umieścić pojazdy bezzałogowe zdolne do przemierzenia dużych odległości, wreszcie dostarczyć na Ziemię próbki gruntu księżycowego.