Nikifor Krynicki

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Nikifor, (od 1962) Nikifor Krynicki, (od 2003) Epifaniusz Drowniak, (ur. ok. 1895 w Krynicy, zm. 10 października 1968 w Foluszu) - polski malarz prymitywista pochodzenia łemkowskiego.

Samotny, żyjący w nędzy i przez większość życia uważany za upośledzonego psychicznie kalekę. Mówił bełkotliwie i niewyraźnie, okazało się później, że jego język jest przyrośnięty do podniebienia. Pochłonięty pasją malarską, pod koniec życia został doceniony i uznany na całym świecie za jednego z najwybitniejszych prymitywistów.

Twórczość Nikifora odkryta została w 1930 przez ukraińskiego malarza Romana Turyna, który zapoznał z nią polskich i ukraińskich malarzy kapistów przebywających w Paryżu. Obrazy Nikifora wzbudziły ich zachwyt, docenili ich piękno, zwracając przede wszystkim uwagę na bezbłędne operowanie kolorem. Entuzjastyczne opinie środowiska artystycznego nie zmieniły jednak nieprzychylnego stosunku do jego twórczości - nadal nie znajdował nabywców na swoje prace i zrozumienia dla swej sztuki.

Pierwsza publikacja na temat Nikifora pojawiła się w roku 1938 w czasopiśmie "Arkady" nr 3. Napisał ją Jerzy Wolff - nabywca dużej kolekcji dzieł Nikifora (patrz: Roman Turyn).

Od 1960 r. aż do śmierci Nikiforem opiekował się krynicki artysta malarz Marian Włosiński. Poświęcił dla niego swój talent i z niezwykłą pieczołowitością i oddaniem stworzył mu dobre warunki do pracy i życia; a po śmierci Nikifora zadbał o zachowanie jego twórczości. Największy zbiór obrazów i rysunków Nikifora znajduje się w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu.

Nikifor był synem Eudokii Drowniak - ubogiej, głuchoniemej Rusinki, która trudniła się noszeniem wody do krynickich schronisk i pensjonatów - oraz, jak się przypuszcza, jednego z artystów malarzy, jakich wielu mieszkało wtedy w willi "Trzy Róże", największego w tamtym czasie pensjonatu w Krynicy. Jednakże te dane biograficzne są niepewne i niepotwierdzone.

Tożsamość Nikifora została stworzona przez władze, kiedy to w 1962 roku sąd w Muszynie ustalił jego akt urodzenia z podaniem fikcyjnych danych obojga rodziców, na wniosek Stefana Półchłopka, przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Krynicy. Nadanie Nikiforowi nazwiska spowodowane było utworzeniem dokumentów, w tym paszportu potrzebnego do wyjazdów za granicę. Akt ten został unieważniony na wniosek Zjednoczenia Łemków i prokuratury w 2003 roku. Sam Nikifor nigdy nie używał tego imienia i nazwiska o sobie wcześniej mówił i podpisywał się na obrazach jako Nikifor, Netyfor lub też Matejko.

Rzeźba Nikifora w Krynicy. malarz podczas malowania ujęty w charakterystycznej dla siebie pozie

Talent Nikifora przejawiał się głównie w twórczości na kawałkach tektury, okładkach zeszytów, skrawkach papieru, na których uwieczniał autoportrety, widoki krynickich willi i cerkwie. Był przy tym wysoce płodnym twórcą, stworzył blisko 40 tysięcy dzieł. W centrum Krynicy-Zdroju, nad potokiem Kryniczanka w zabytkowej willi Romanówka znajduje się Muzeum Nikifora.

Postać i życie Nikifora została przedstawiona w filmie fabularnym z 2004 roku w reżyserii Krzysztofa Krauze "Mój Nikifor", z Krystyną Feldman w roli Nikifora.