Cerkiew (budynek)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Cerkiew to budynek przeznaczony do sprawowania nabożeństw w Cerkwi prawosławnej lub unickiej (greckokatolickiej). Jest przestrzenią sakralną dla celebracji Boskiej Liturgii. Prawosławni wierzą, iż jest ona miejscem szczególnego przebywania samego Boga. Nazwa cerkiew w języku polskim oznaczała po prostu kościół. Dopiero w późnym średniowieczu nazwą tą określano tylko kościoły prawosławne.

Cerkiew w Powroźniku.

Spis treści

1 Historia:
2 Zewnętrzny wygląd cerkwi:
- 2.1 Plan budynku
- 2.2 Kopuły
3 Wnętrze cerkwi
4 architektura cerkiewna:
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia:

Pierwsze cerkwie stawiali budowniczowie greccy sprowadzeni z Konstantynopola. Później również często byli zatrudniani przy pracach budowlanych. Jednym z mistrzów malarstwa ściennego był w XIV w. Theofan Grek przedstawiciel tzw. szkoły nowogrodzkiej. Innymi uznanymi artystami byli Andriej Rublow oraz Dionizy działający w Moskwie. Cerkwie budowano z cegły i kamienia, ale nieporównywalnie -w stosunku do innych typów kościołów - duża ilość cerkwi była drewniana.

[edytuj] Zewnętrzny wygląd cerkwi:

Cerkwie budowane są zazwyczaj na wzniesieniach. Spośród planów, na których buduje się cerkwie najbardziej rozpowszechnione są plany:

[edytuj] Plan budynku

okrętu (symbol życia na statku, wyobrażającym cerkiew i wędrówki do celu życia człowieka - Królestwa Bożego)
krzyża (symbol Krzyża, na którym poniósł śmierć Jezus Chrystus, zbawienia, triumfu nad grzechem i śmiercią)
koła (symbol wiecznego trwania cerkwi, jej nieskończoności w czasie).

Opuszczona cerkiew w Króliku Wołoskim, Beskid Niski

[edytuj] Kopuły

Cechą, która odróżnia cerkiew od innych budynków jest jej pokrycie kopułami. Kopuła jest symbolem nieba, Boga, świętych i świata anielskiego. Liczba kopuł na cerkwi nie jest dowolna i ma znaczenie symboliczne:

jedna kopuła symbolizuje jedynego Boga
dwie kopuły to symbol dwóch natur Jezusa Chrystusa
trzy kopuły są symbolem Trójcy Świętej
pięć kopuł symbolizuje Jezusa Chrystusa oraz czterech ewangelistów
siedem kopuł to symbol siedmiu sakramentów
dziewięć kopuł symbolizuje dziewięć stopni anielskich
trzynaście kopuł to symbol dwunastu apostołów i Jezusa Chrystusa

Na każdej kopule umieszczony jest krzyż, co oznacza, iż cerkiew oddaje chwałę Jezusowi Chrystusowi.

[edytuj] Wnętrze cerkwi

Wnętrze cerkwi podzielone jest na trzy części:

[edytuj] przedsionek (pritwor)

część zachodnia świątyni; w starożytności przeznaczona dla katechumenów lub innych ludzi pozostających poza wspólnotą wiernych;

[edytuj] nawa

miejsce święte przeznaczone dla wiernych; w jej centrum stoi anałojczyk- stolik, na którym znajduje się ikona; zaznaczają się tu również takie elementy jak soleja (podwyższone miejsce przed ikonostasem, jej środkowa część, na której udzielana jest wiernym komunia święta, to amwona, a części solei przeznaczone dla psalmistów i chórzystów to klirosy. Cerkwie prawosławne zwykle nie zawierają ławek z wyjątkiem jednego rządka pod ścianą, co daje większą swobodę poruszania się wiernych niż w świątyniach katolickich i protestanckich. Ściany części środkowej pokryte są ikonami zawieszonymi lub umieszczonymi na półeczkach.

[edytuj] ołtarz - prezbiterium (ałtar)

stanowi wschodnią część cerkwi i jest jej najświętszym miejscem. Od części środkowej oddzielony jest ikonostasem. W cerkwiach ołtarz (prezbiterium) zawsze skierowany jest na wschód na pamiątkę znajdującego się tam kiedyś rajskiego ogrodu oraz miejsca narodzin Jezusa Chrystusa. Do ołtarza wchodzić mogą tylko mężczyźni. Znajduje się tam:

prestoł (tron) - najważniejsze miejsce w ołtarzu, okryty specjalną szatą stół w kształcie sześcianu, sporządzony z drewna lub marmuru. Do jego wyposażenia należą takie utensylia liturgiczne jak:
- antymins (jedwabna chusta z obrazem składanego do grobu Chrystusa, w którą wszyte są święte relikwie)
- ewangelia
- darochranitielnica (naczynie, w którym przechowywana jest święta Eucharystia, w Kościele katolickim zwane cyborium)
- daronosica (szkatułka służąca do przynoszenia św. Komunii chorym)
- święty krzyż
- siedmioramienny świecznik.

stół ofiarny (żertwiennik) - umiejscowiony jest po lewej (północnej) stronie ołtarza, do jego wyposażenia należą:
- kielich,
- diskos = patena (okrągły metalowy talerzyk, na którym umieszcza się chleb eucharystyczny)
- zwiezdica
- kopije = włócznia (trójkątny nóż, który służy do krojenia prosfor)
- łżyca (złota lub srebrna, zakończona krzyżem łyżeczka, przeznaczona do udzielania wiernym Świętej Komunii)
- pokrowcy - osłony nakładane na kielich i zwiezdicę
- wozduch (narzuta na czaszę i diskos).
górne miejsce (hornieje miesto) - umieszczony za priestołem, jest to podwyższenie, na którym znajduje się tron dla biskupa.