Dyskusja:Mazur (taniec)
Z Wikipedii
Fragment z Tańcujże dobrze; G. Dąbrowska; Warszawa 1991; Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Nazwę tańca jak w przypadku krakowiaka , utworzono od nazwy ziemi- Mazowsza, gdzie najprawdopodobniej się zrodził, a w każdym razie najpowszechniej występował jego pierwowzów-mazurek. Jan Chryzostom Pasek, obok innych wymienia 'wyrywanego"- taniec utożsamiany przez XIX-wiecznych autorów z mazurem. Znaczyłoby to, że już za czasów Jana Kazimierza był znany wśród szlachty. Powiadają także jakoby mazur "walczył z krakowiakiem o pierwszeństwo co do ważności" od czasu przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy przez króla Zygmunta III (K. Czerniawski ""O tańcach narodowych z poglądem historycznym i estetycznym na tańce różnych narodów, a w szczególności na tańce polskie" Warszawa 1859). Wymieniani już w tej książce (G.Dąbrowska "Tańcujże dobrze" Warszawa 1991 Wyd. Szkolne i Pedagogiczne) autorzy Ł. Gołębiowski i K. Czerniawski widzieli w mazurze uzewnętrznienie narodowego charakteru Polaków, przypisywali mu patriotyczno-rycerską ideologię. Opisując go przedstawiali swe poetyczno-malarskie, pełne emocjonalnego ładunku, wizje tańca.
K. Czerniawski tak pisał o mazurze: "trzeba być synem tej ziemi naszej, by pięknym tchem, piękną formę utworzyć... Cudzoziemiec nie odda go dobrze". Widziano w mazurze "pierwiastek wojenny" i "rodzinny" zarazem. Porównywano tańcząca parę do z "harcującym jeżdźcem", który "trzymając niewiastę prawą ręką za jej lewą, lekko ją za sobą unosi, jakby na koniu uprowadzał, ona zaś trochę się ociąga: nareszcie on chwyta ją wpół i kończy kółkiem wirowym"; Wiek XIX rozbudował symbolikę mazura, podobnie jak poloneza czy krakowiaka. Przytupy tancerza Czerniawski przyrównuje do- "bicia nogą niecierpliwego rumaka", hołubce - "do spinania konia ostrogą"; żywe i skoczne mazurowe kroki do "cwału, kłusa i stępa", którym jeździec "raz zręcznie zawraca, to znów rozbieżony osadza, zatrzymując się nagle podkówką w takt palnąwszy" (K.Czzerniawski op.cit.).
Figurom mazura, podobnie jak figurom poloneza, także przypisywano "symboliczne znaczenie" objaśniając, że "gromadne zaczęcie. wielki koło (przez koło rozumie się tu rząd par tanecznych, jednej za drugą, wypełniających zamknięty krą), przodkowanie jednego- to pierwiastek towarzyski, zasada społeczeństw słowiańskich. To są także korowody dawnych Słowian pogańskich. K. Czerniawski pisze, że figury mazura saą "wizerunkiem badź zdarzonego w narodzie wypadku, szyku bojowego, stoczonej walki, bądź cząstką dawnego lub obcego tańca, przypominkiem wygasłych obrzędów lub zwyczajów"(K.Czerniawski op. cit).Wielkie koło obejmowało wszystkich. W zamkniętym kręgu pary podążały za prowadzącymi. Dopiero potem następowały liczne urozmaicenia. Tancerz przewodzący wraz ze swoja partnerką- gdy inne pary ustępowały im miejsca - popisywał się przed całym gronem swoja pomysłowością i zręcznością w tańcu. Dobierał jedna lub więcej par do współudziału w komponowanej na gorąco figurze. Następnie wszystkie pary kolejno powtarzały to samo.
Figury w mazurze-odmienne niż w kadrylu-nie były z góry ustalone i ułożone w obowiązującym porządku. Rozwijały się i wiązały jedna z drugą swobodnie, według pomysłu wodzireja, który mógł improwizować cały przebieg tańca, wespół z innymi parami komponując żywiołowo, za każdym razem inaczej. Krzyże, młyńce, dwa rzędy ku sobie tańczące, odbijany, zwodzony, wybierany i wiele, wiele innych figur łączono różnie, tworząc rozmaite układy tańca w zależności od liczby uczestniczących w nim par (K. Mastenhauser "Mazur i jego zasady.125 figur mazurowych" Warszawa 1887).
W mazurze niewiasty tańczyły lekko, zwiewnie, bez przytupów. Były jakby dekoracją i zarazem stroną podziwiającą popisy mężczyzn, którym tanie ten stwarzał wielkie ku temu możliwości. Popisywał się więc mężczyzna kunsztem rycersko-tanecznym przed damą. Ona podziwiała jego zręczność, ale jednocześnie "wyświadczała mu łaskę", że tańczy z nim. W opisach mazura K. Czerniawski i u O. Kolberga czytamy "...Lecą, pędzą, robią koła, wielkie łuki, koszyki...", "Koło się kręci w tę i ową stronę, aż rozpryśnie się na sto kółek osobnych, każda para wiruje, rzekłbyś słońce na tysiąc sie rozbiło, a każda planeta krąży w przestrzeni..." "W mazurze charakter każdego tańcerza na wierzch wychodzi. Przypatrz się jak tańczy, a odgadniesz czy on żywy, czy niemrawy, czy ma ducha i fantazję lub czy tchórzem jest podszyty...(K.Czerniawski op. cit, s.82-92).
W wieku XIX trudne kroki mazurowe ćwiczono w szkołach tańca. Wypracowano setki figur mazurowych dla różnej liczby par: czterech, ośmiu, dwunastu, szesnastu i więcej. Karol Maestenhauser opisał je opublikował w podręczniku do nauki mazura. Znajdują się w nim opisy szeregu obowiązkowych figur, takich jak zwodzony (z chusteczką), odbijany i inne, w których popisywała się solowa para, a nade wszystko tancerze mężczyźni, kto zręczniej, kto piękniej zatańczy. Tańczono go w salonach wyłącznie przy muzyce instrumentalne, komponowanej do tańca. Nie śpiewano w nim, jak w ludowym mazurku.
Wielką role w upowszechnianiu mazura w Polsce i w Europie odegrali oficerowie legionów polskich w czasach Napoleona. Udział ich w tym tańcu, podczas balów za granicą, budził podziw, Zwiększał jego popularność jako naszego tańca narodowego, wzmacniał w emigrantach poczucie polskości.
Mazurki jako utwory muzyczne występowały albo jako solowe utwory instrumentalne, albo w formie pieśni patriotycznych. Należy do nich "Mazurek Dąbrowskiego" - nasz hymn narodowy; pieśń do słów W.Pola : "Grzmią pod Stoczkiem armaty", "Mazur Chłopickiego", "Mazurek 3Maja", "Ostatni mazur (ułański)": "Jeszcze jeden mazur dzisiaj". Do tańca- według K.Czerniwskiego-"najlepsze były mazury" skomponowane w XIX wieku przez Nowakowskiego i Dobrzyńskiego. O.Kolberg podaje około 150 nazwisk kompozytorów mazura do tańca, m.i.: F.Tymolskiego, A.Wrońskiego, K. Namysłowskiego, W. Osmańskiego.
W wieku XIX i XX w muzyce artystycznej pojawia się wielka liczba utworów o charakterze mazurków przeznaczonych na głos wokalny, instrumentalny lub na orkiestrę. Mazury i mazurki komponowali: L. Stefański, K. Kurpiński, M.Szymanowska, F. Chopin, H. Wieniawski, A.Zarzycki,. E.Młynarski, R. Statkowski, I. Paderewski, K.Szymanowski. Najbardziej znane w świecie są mazurki F.Chopina. Spośród tańców narodowych mazur jest nie tylko najbardziej rozbudowanym tańcem, ale jest na pewno najtrudniejszym ze względu na szybkie tempo i różnorodnie rozmieszczone akcenty.
