Klasyfikacja samogłosek
Z Wikipedii
Samogłoski klasyfikuje się według następujących cech artykulacyjnych
- stopień otwarcia jamy ustnej względem jej osi pionowej, im bardziej grzbiet języka zbliża się do podniebienia twardego tym bardziej przymknięta samogłoska.
- położenia języka względem poziomej osi jamy ustnej, im bardziej język zbliża się do podniebienia miękkiego tym bardziej tylna samogłoska
- udział warg w artykulacji, które mogą być zaokrąglone lub niezaokrąglone.
Spis treści |
[edytuj] Tabela samogłosek
Klasyfikację samogłosek w postaci tabeli (czworoboku samogłosek) przedstawia poniższa tabela:
| Samogłoski podstawowe | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| przednie | centralne | tylne | |||
| przymknięte | i • y | ɨ • ʉ | ɯ • u | ||
| prawie przymknięte | ɪ • ʏ | ʊ | |||
| półprzymknięte | e • ø | ɘ • ɵ | ɤ • o | ||
| średnie | ə | ||||
| półotwarte | ɛ • œ | ɜ • ɞ | ʌ • ɔ | ||
| prawie otwarte | æ | ɐ | |||
| otwarte | a • ɶ | ɑ • ɒ | |||
| Uwaga.Jeśli podano dwa symbole, ten który znajduje się po lewej stronie oznacza samogłoskę niezaokrągloną, a po prawej zaokrągloną. | |||||
[edytuj] Według stopnia otarcia
Od najbardziej przymkniętych do najbardziej otwartych:
[edytuj] Samogłoski przymknięte
- samogłoska przymknięta przednia niezaokrąglona [i]
- samogłoska przymknięta przednia zaokrąglona [y]
- samogłoska przymknięta centralna niezaokrąglona [ɨ]
- samogłoska przymknięta centralna zaokrąglona [ʉ]
- samogłoska przymknięta tylna niezaokrąglona [ɯ]
- samogłoska przymknięta tylna zaokrąglona [u]
[edytuj] Samogłoski prawie przymknięte
- samogłoska prawie przymknięta przednia scentralizowana niezaokrąglona [ɪ]
- samogłoska prawie przymknięta przednia scentralizowana zaokrąglona [ʏ]
- samogłoska prawie przymknięta tylna scentralizowana zaokrąglona [ʊ]
[edytuj] Samogłoski półprzymknięte
- samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona [e]
- samogłoska półprzymknięta przednia zaokrąglona [ø]
- samogłoska półprzymknięta centralna niezaokrąglona [ɘ]
- samogłoska półprzymknięta centralna zaokrąglona [ɵ]
- samogłoska półprzymknięta tylna niezaokrąglona [ɤ]
- samogłoska półprzymknięta tylna zaokrąglona [o]
[edytuj] Samogłoski średnie
[edytuj] Samogłoski półotwarte
- samogłoska półotwarta przednia niezaokrąglona [ɛ]
- samogłoska półotwarta przednia zaokrąglona [œ]
- samogłoska półotwarta centralna niezaokrąglona [ɜ]
- samogłoska półotwarta centralna zaokrąglona [ɞ]
- samogłoska półotwarta tylna niezaokrąglona [ʌ]
- samogłoska półotwarta tylna zaokrąglona [ɔ]
[edytuj] Samogłoski prawie otwarte
[edytuj] Samogłoski otwarte
- samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona [a]
- samogłoska otwarta przednia zaokrąglona [ɶ]
- samogłoska otwarta tylna niezaokrąglona [ɑ]
- samogłoska otwarta tylna zaokrąglona [ɒ]
[edytuj] Według położenia języka
Od najbardziej przednich do najbardziej tylnych
[edytuj] Samogłoski przednie
- samogłoska przymknięta przednia niezaokrąglona [i]
- samogłoska przymknięta przednia zaokrąglona [y]
- samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona [e]
- samogłoska półprzymknięta przednia zaokrąglona [ø]
- samogłoska półotwarta przednia niezaokrąglona [ɛ]
- samogłoska półotwarta przednia zaokrąglona [œ]
- samogłoska prawie otwarta przednia niezaokrąglona [æ]
- samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona [a]
- samogłoska otwarta przednia zaokrąglona [ɶ]
[edytuj] Samogłoski przednie scentralizowane
- samogłoska prawie przymknięta przednia scentralizowana niezaokrąglona [ɪ]
- samogłoska prawie przymknięta przednia scentralizowana zaokrąglona [ʏ]
[edytuj] Samogłoski centralne
- samogłoska przymknięta centralna niezaokrąglona [ɨ]
- samogłoska przymknięta centralna zaokrąglona [ʉ]
- samogłoska półprzymknięta centralna niezaokrąglona [ɘ]
- samogłoska półprzymknięta centralna zaokrąglona [ɵ]
- samogłoska średnia centralna [ə]
- samogłoska półotwarta centralna niezaokrąglona [ɜ]
- samogłoska półotwarta centralna zaokrąglona [ɞ]
- samogłoska prawie otwarta centralna [ɐ]
[edytuj] Samogłoski tylne scentralizowane
[edytuj] Samogłoski tylne
- samogłoska przymknięta tylna niezaokrąglona [ɯ]
- samogłoska przymknięta tylna zaokrąglona [u]
- samogłoska półprzymknięta tylna niezaokrąglona [ɤ]
- samogłoska półprzymknięta tylna zaokrąglona [o]
- samogłoska półotwarta tylna niezaokrąglona [ʌ]
- samogłoska półotwarta tylna zaokrąglona [ɔ]
- samogłoska otwarta tylna niezaokrąglona [ɑ]
- samogłoska otwarta tylna zaokrąglona [ɒ]
| Głoski języków naturalnych | |
| Międzynarodowy alfabet fonetyczny | |
| Spółgłoski | Samogłoski | |
| Samogłoski wg położenia języka | Samogłoski wg otwarcia jamy ustnej |
|
przednie | przednie scentralizowane | centralne | tylne scentralizowane | tylne |
przymknięte | prawie przymknięte | półprzymknięte | średnie | półotwarte | prawie półotwarte | otwarte |
| Samogłoski wg udziału warg | Udział rezonansu nosowego |
|
zaokrąglone | niezaokrąglone |
ustne | nosowe | znazalizowane |
