Historia myśli ekonomicznej
Z Wikipedii
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Historia myśli ekonomicznej jest dyscypliną naukową o charakterze teoretycznym, zajmującą się badaniem i opisywaniem procesu kształtowania się poglądów ekonomicznych w ujęciu historycznym. W naukowy sposób wyjaśnia przyczyny powstawania, przenikania i zanikania poglądów, idei oraz teorii ekonomicznych, jak również krytycznie analizuje historyczny dorobek ekonomistów.
[edytuj] Zakres znaczeniowy
Należy odróżnić historię myśli ekonomicznej od historii ekonomii oraz historii gospodarczej.
Ekonomia jako nauka ukształtowała się dopiero w drugiej połowie XVIII w., dlatego też termin historia ekonomii odnosi się wyłącznie do naukowych poglądów ekonomicznych po XVIII w. Jednak refleksja nad zagadnieniami gospodarczymi, choć jeszcze nie w naukowej formie, sięga czasów starożytnych. Historia myśli ekonomicznej bada i opisuje również przednaukowe refleksje nad zjawiskami gospodarczymi. Dopiero od XVIII w. historia myśli ekonomicznej oraz historia ekonomii podążają wspólną ścieżką.
Historia gospodarcza w przeciwnieństwie do historii myśli ekonomicznej nie zajmuje się badaniem poglądów na zagadnienia ekonomiczne, ale samymi zjawiskami ekonomicznymi w ujęciu historycznym. W zakresie jej zainteresowań leży przede wszystkim badanie panujących na przestrzeni wieków stosunków społeczno-ekonomicznych, metod wytwarzania, dysponowania, wymiany i konsumpcji dóbr ekonomicznych czy rozwój panujących stosunków własności środków produkcji.
Poglądy ekonomiczne, będące przedmiotem badań historii myśli ekonomicznej, były zawsze ściśle powiązane z panującym w danym okresie podłożem stosunków gospodarczych, społecznych i politycznych. Żaden kierunek myśli ekonomicznej nie powstał w oderwaniu od konkretnej sytuacji ekonomicznej w danym miejscu i czasie. Istniejące w danym okresie warunki i zjawiska ekonomiczne były źródłem inspiracji dla dociekań ekonomistów, którzy starali się zrozumieć prawa rządzące gospodarką i ująć je w spójne poglądy. Jednocześnie formułowane przez nich poglądy miały często znaczący wpływ na prowadzoną politykę gospodarczą i tym samym na kształtowanie nowych stosunków ekonomicznych i powstawanie nowych zjawisk gospodarczych. Z tego względu istnieje ścisły związek pomiędzy rozwojem gospodarczym i politycznym, a dominującą w tym czasie teorią ekonomiczną. Związek ten przekłada się na ścisłe powiązanie badań historii myśli ekonomicznej z badaniami nad historią gospodarczą.
[edytuj] Etapy rozwoju myśli ekonomicznej
Rozwój myśli ekonomicznej może być w najogólniejszy sposób podzielony na trzy historyczne etapy:
[edytuj] Starożytny i średniowieczny
Obejmuje okres od starożytnej Grecji po schyłek XV w. Charakterystyczną cechą dociekań ekonomicznych tego okresu jest to, że były one dokonywane na marginesie rozważań filozoficzno-teoretycznych lub prawno-organizacyjnych. Nie istniała wyodrębniona dziedzina zagadnień ekonomicznych, ponieważ były one traktowane wyłącznie jako element szerszych zagadnień politycznych lub filozoficznych.
[edytuj] Nowożytny
Obejmuje okres od schyłku XV w. po drugą połowę XVIII w. Wraz z rozwojem gospodarczym pojawiło się zapotrzebowanie na głębszą analizę zagadnień o charakterze gospodarczym. Rozważania ekonomiczne zostają oderwane od ogólniejszych rozważań polityczno-filozoficznych i stają się niezależną dziedziną systematycznych dociekań, choć jeszcze nie o charakterze naukowym. Pierwszym samodzielnym kierunkiem myśli ekonomicznej był merkantylizm, którego początek rozwoju przypada na koniec XV w.
[edytuj] Współczesny
Umowną datą rozpoczęcia tego okresu jest rok 1776, kiedy to szkocki myśliciel i ekonomista Adam Smith wydaje swoje dzieło Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (popularnie nazywane Bogactwem narodów). Smith po raz pierwszy zastosował metodę naukową w rozważaniach ekonomicznych, tym samym wprowadzając ekonomię do grona nauk, a historię myśli ekonomicznych na nowy etap rozwoju.
[edytuj] Myśl ekonomiczna w starożytnej Grecji
[edytuj] Okres archaiczny
Od VIII w. p.n.e. do ok. 500 p.n.e.
[edytuj] Okres klasyczny
Od ok. 500 p.n.e. do 336 p.n.e.
[edytuj] Okres hellenistyczny
Od 336 p.n.e. do 146 p.n.e.
[edytuj] Myśl ekonomiczna w Imperium Rzymskim
[edytuj] Okres królewski
Od 753 p.n.e. do 510 p.n.e.
[edytuj] Okres republiki
Od 510 p.n.e. do 31 p.n.e.
[edytuj] Okres cesarski
[edytuj] Myśl ekonomiczna w średniowieczu
[edytuj] Merkantylizm
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: merkantylizm.
Od schyłku XV w. do ok. połowy XVIII w.
[edytuj] Krytyka merkantylizmu
- Nicholas Barbon
- John Locke
- John Law
- Dudley North
- David Hume
[edytuj] Fizjokratyzm
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: fizjokratyzm.
Od ok. połowy XVIII w.
[edytuj] Ekonomia klasyczna
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: ekonomia klasyczna.
Od drugiej połowy XVIII w.
[edytuj] Angielska ekonomia klasyczna
Adam Smith, David Ricardo, Thomas Malthus, James Mill, John Stuart Mill, John McCulloch, William Nassau Senior,
[edytuj] Francuska ekonomia klasyczna
Jean Charles Leonard Simonde de Sismondi, Jean-Baptiste Say, Frédéric Bastiat, Henry Carey.
[edytuj] Szkoła historyczna
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: niemiecka szkoła historyczna.
[edytuj] Socjalizm
[edytuj] Socjalizm utopijny
XIX w. Robert Owen, Henri de Saint-Simon, Charles Fourier
[edytuj] Socjalizm naukowy
Druga połowa XIX w. - Karol Marks
[edytuj] Nurt marginalistyczny
Nazywany również nową ekonomią.
Lata siedemdziesiąte XIX w.
[edytuj] Austriacka szkoła psychologiczna
Od 1871
[edytuj] Matematyczna szkoła lozańska
Od 1874
[edytuj] Ekonomia neoklasyczna
Od 1890 - Alfred Marshall wydaje Zasady ekonomii.
[edytuj] Instytucjonalizm
[edytuj] Keynesizm
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: keynesizm.
Lata dwudzieste XX w.
[edytuj] Synteza neoklasyczna
Druga połowa XX w.
[edytuj] Bibliografia
- Cameron R.: Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych, Książka i Wiedza, Warszawa 1996, ISBN 83-05-12815-6
- Heilbroner R. L.: Wielcy ekonomiści : czasy, życie, idee, PWE, Warszawa 1993 ISBN 83-208-0933-09
- Zagóra-Jonszta U.: Wykłady z Historii Myśli Ekonomicznej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2003, ISBN 83-7246-164-3
