Karol Marks

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Karol Marks

Urodzony	5 maja 1818 Trewir, Królestwo Prus
Zmarł	14 marca 1883 Londyn, Wielka Brytania

Ten artykuł powiązany jest z serią
Demokratyczny Socjalizm

Organizacje socjalistyczne
I Międzynarodówka
II Międzynarodówka
Polska Partia Socjalistyczna
Młodzi Socjaliści
Fundacja im. Róży Luksemburg

Tematy powiązane
socjalizm · materializm historyczny
reformizm · rewizjonizm
komunizm · antykomunizm

Teoretycy i intelektualiści
Ferdynand Lassalle · August Bebel
Karol Kautsky · Eduard Bernstein
Róża Luksemburg · Jean Jaures
Kazimierz Kelles-Krauz · Otto Bauer
Albert Einstein · Erich Fromm
Herbert Marcuse · Chantal Mouffe
Ernesto Laclau · Lidia Ciołkoszowa
Jan Józef Lipski · Tadeusz Kowalik
Jacek Kuroń · Karol Modzelewski

Edytuj ten szablon

Karol Marks (niem. Karl Heinrich Marx) (ur. 5 maja 1818 r. w Trewirze, w Prusach, zm. 14 marca 1883 r. w Londynie) - filozof, ekonomista i działacz rewolucyjny. Twórca marksizmu, współzałożyciel Pierwszej Międzynarodówki.

[edytuj] Życiorys

Pochodził z zeświecczonej rodziny żydowskiej, która wydała w przeszłości wielu wybitnych rabinów. Jego ojciec, prawnik był zwolennikiem filozofii oświecenia, by uniknąć antysemickich ograniczeń ustawy uniemożliwiającej Żydom dostęp do stanowisk prawniczych i lekarskich przeszedł z całą rodziną na luteranizm.

Po ukończeniu gimnazjum, Marks w 1835 roku podjął studia prawnicze na uniwersytecie w Bonn, a po roku przeniósł się na Uniwersytet Berliński, w tym czasie jednym z najlepszych na świecie. Na studiach uczęszcza na wykłady Savigny'ego i Gansa. W Berlinie przystępuje do grupy "lewicowych heglistów",do której należał min. Bruno Bauer, doszukującyh się w Heglu wątków rewolucyjnych i ateistycznch. Zaczyna się interesować filozofią i historią, doktoryzował się na uniwersytecie w Jenie w 1840 roku, na podstawie rozprawy o teoriach atomistycznych Demokryta i Epikura (Różnica między filozofią przyrody Demokryta a filozofią przyrody Epikura). Rozprawa doktorska utrzymana jest w duchu idealizmu. Po ukończeniu studiów przenosi się do Bonn licząc na karierę wykładowcy, plany te, z powodu zmian personalnych na uniwersytecie nie powiodły się. Młody Marks żywo interesuje się rozwijającą się w Niemczech filozofią heglowską pozostając pod mocnym wpływem pism Ludwika Feuerbacha wydawanych po 1836 roku. 1 stycznia 1842 w Kolonii zaczyna wychodzić opozycyjne pismo Gazeta Reńska (Rheinische Zeitung), która zaprasza Bruno Bauera i Karola Marksa do współpracy. W październiku 1842 Marks zostaje jej redaktorem naczelnym. Pismo spotyka się z represjami władz pruskich spowodowanymi jego demokratyczno radykalnym charakterem, które skutkują ustąpieniem redaktora naczelnego, i ostatecznym zamknięciem w marcu 1843. Na okres pracy w redakcji przypada ewolucja jego poglądów od idealizmu, reprezentowanego w rozprawie doktorskiej, do materializmu, oraz odstąpienie od demokratyzmu na rzecz komunizmu. Na ten okres przypada również wzrost zainteresowania ekonomią polityczną, który zaowocuje w przyszłości wieloma pracami. W roku 1843 Marks żeni się w Kreuznach z Jenny von Westphalen i przenosi się do Paryża. We Francji ma wraz z Arnoldem Rugem wydawać radykalne pismo emigracyjne, jednak ze względu na rozbierzności ideowe redaktorów, jak i problemy z kolportacją, wychodzi tylko jeden numer zatytuowany "Roczniki Niemiecko-Francuskie". Marks publikuje w nim min. artykuły "Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa" i "W kwestii żydowskiej" w których ostatecznie porzuca idealizm i po raz pierwszy ujawnia się jako rewolucjonista i internacjonalista odwołujący się do mas i ploretariatu. W 1844 tworzy "Rękopisy ekonomiczno-filozoficne którymi rozpoczyna swoją krytykę ekonomii politycznej i filozofii heglowskiej. Rozwija w nich również teorię humanizmu socjalistycznego. We wrześniu 1844 poznaje Fryderyka Engelsa przyszłego przyjaciela i głównego współpracownika. Obaj uczestniczą aktywnie w życiu politycznym Paryża i wspólnie opracowywują idee socjalizmu proletariackiego czyli komunizmu. Pierwszym wspólnym pismem była "Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki" krytycznie analizująca poglądy heglistów ze szczególnym uwzględnieniem Bruno Bauera. W 1845 roku, zostaje na wskutek działań rządu pruskiego wydalony z Paryża wyjeżdża do Brukseli. W latach 1845-1846 powstaje pierwszy wykład tez materializmu historycznego autorstwa obu teoretyków, zawarty w Ideologii niemieckiej. W latach 1845—1847 Marks pisze do gazet wydawanych zarówno we Francji jak i w Niemczech, jego artykuły można znaleźć w "Vor-warts", "Deutsche-Brusseler Zeitung", "Das Westphalische Dampfboot" i "Der Gesellschaftsspiegel".W roku 1847 wydaje "Nędzę filozofii" dzieło w którym poddaje krytyce poglądy Proudhona. Angażuje się się w tworzenie Związku Komunistów którego członkami został wraz z Engelsem wiosną 1847. Obaj biorą udział w londyńskim II Zjeździe tego związku w listopadzie 1847. Ich czynny udział w związku przejawia się również w tym, iż obaj są autorami jego programu. Stanowił go wydany w 1848 roku "Manifest partii komunistycznej", który zawierał idee rozwiniętego materializmu, dialektyki, walki klas i przypisywał proletariatowi rewolucyjny potencjał. Był to pierwszy program, oparty w całości na zasadach socjalizmu naukowego. Marks prowadzi w tym czasie działalność publicystyczną, w 1848 wychodzi jego "Przemówienie w sprawie wolnego handlu" Po wybuchu rewolucji lutowej 1848 r., Marks zostaje wydalony z Belgii. Wraca do Paryża, a skąd po rewolucji marcowej udaje się do Kolonii. Zostaje tam redaktorem naczelnym wychodzącej od 1 czerwca 1848 do 19 maja 1849 r. "Nowej Gazety Reńskiej". Marks publikuje w niej min. artykuły "Praca najemna a kapitał" i "Liberałowie przy władzy". Zostaje oskarżony o przestępstwa prasowe i nawoływanie do stawiania oporu zbrojnego rządowi, staje przed sądem kory go uniewinnionia 9 lutego 1849 r. 16 maja 1849 r zostaje wydalony z Niemiec. Wyjeżdża do Paryża, skąd po demonstracji 13 czerwca 1849 r. udaje się do Londynu, w którym spędzi resztę życia. W Anglii, borykając się z dużymi problemami finansowymi, utrzymywał się z działalności publicystycznej oraz z bezzwrotnych pożyczek od Engelsa. W Londynie podejmuje ostrą polemikę z krytykami swojej teorii i osoby. Od 1851 r. do 1862 jest stałym współpracownikiem New York Tribune, gdzie część jego artykułów jest publikowanych jako redakcyjne. W tym piśmie publikuje min. "Rewolucja i kontrrewolucja w Niemczech", oraz "Rewelacje z dziejów dyplomacji XVIII w". Współpracuje również z "Neue Oder-Zeitung", oraz wiedenskim "Presse". Bada ekonomię polityczną i historię, oraz tworzy kolejne dzieła. Podsumowuje wyniki rewolucji 1848-1851 w "Osiemnasty brumaire'a Ludwika Bonaparte" wydanym w 1852. Pierwszym efektem studiów ekonomicznych jest "Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej". Najpełniejszy wyraz, praca Marksa na tym polu znalazła w wydanym w 1867 I tomie "Kapitału". Opisał w nim prawa rządzące ekonomią państw kapitalistycznych. W 1871 poddał analizie okres Komuny Paryskiej w "Wojnie domowej we Francji zaś w "Krytyce programu gotajskiego" skrytykował niemiecką socjaldemokrację. W 1864 Marks współtworzył Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników, tzw. Pierwszą Międzynarodówkę, którego został przewodniczącym, autorem jej pierwszej "Odezwy" i innych najistotniejszych pism. Doprowadza również do przeniesienia Rady Generalnej Międzynarodówki do Nowego Jorku po kongresie w Hadze w 1872 roku. Marks pracuje nad ukończeniem "Kapitału" w czym przeszkadza mu choroba. Dwa pozostałe tomy zostały wydane już po jego śmierci przez Engelsa, na podstawie zgromadzonych zapisków. 2 grudnia 1881 r. umiera żona Marksa, zaś 14 marca 1883 on sam. Oboje zostali pochowani na cmentarzu Highgate w Londynie.

[edytuj] Bibliografia

Henryk Olszewski- "Historia doktryn politycznych i prawnych"
Włodzimierz Lenin- "Karol Marks (Krótki szkic biograficzny wraz z wykładem marksizmu)"