Hayabusa

Z Wikipedii

Sonda Hayabusa
Agencja	JAXA
Data wystrzelenia	9 maja 2003
Masa	510 kg (bez paliwa 380 kg)
Cel lotu	asteroida 25143 Itokawa
Misja	zbieranie próbek z asteroidy
Instrumenty
AMICA	kamera obrazująca w kilku zakresach promieniowania
LIDAR	lidar
NIRS	spektrometr bliskiej podczerwieni
XRS	spektrometr rentgenowski

Hayabusa (はやぶさ – sokół wędrowny) to sonda kosmiczna wystrzelona 9 maja 2003 roku przez Japońską Agencję Badań Kosmicznych (JAXA) w celu zebrania próbek materii z asteroidy 25143 Itokawa. Jest to licząca 300 m szerokości na 700 m długości planetoida należąca do grupy Apollo. Próbki minerałów mają zostać dostarczone z powrotem do laboratoriów badawczych na Ziemi. Oficjalne oznaczenie Hayabusa to MUSES-C (ミューゼスＣ). Sonda weszła na orbitę heliocentryczną w pobliżu Itokawa w połowie września 2005 roku, a czuniki pojazdu rozpoczęły skanowanie powierzchni tego miniaturowego ciała niebieskiego. Badania mają określić kształt, prędkość obrotową, topografię, kolor, skład, gęstość oraz historię geologiczną asteroidy. W listopadzie roku 2005 planowanie jest lądowanie na powierzchni oraz pobranie dwóch próbek. Na Ziemię mają być one dostarczone w czerwcu 2007 roku.

Inne sondy kosmiczne takie jak Galileo, NEAR Shoemaker i Deep Impact zbliżyły się wcześniej do innych asteroid i komet. Jednak Hayabusa jako pierwsza ma szanse dostarczyć materię pochodzącą z asteroidy na Ziemię, co stanie się milowym krokiem w eksploracji tysięcy podobnych ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym.

Spis treści 1 Program misji 2 Znaczenie naukowe misji 3 Zmiany w planie misji 4 Ostatnie wydarzenia 5 Planowane fragmenty misji 6 Linki zewnętrze (ang.)

[edytuj] Program misji

Sonda Hayabusa została wyniesiona w przestrzeń 8 maja 2003 roku o godzinie 04:29:25 czasu UTC przy pomocy rakiety M-5 z kosmodromu Uchinoura (wtedy znanego jeszcze jako kosmodrom Kagoshima). Statek został wyposażony w prototypowe silniki jonowe. Ich niezwykła sprawność pozwoliła na ciągłe rozpędzanie sondy przez prawie dwa lata bez przerwy. W ten sposób w krótkim czasie sonda mogła zbliżyć się do celu krążąc po orbicie heliocentrycznej w pobliżu 25143 Itokawa.

Początkowo sonda ma badać asteroidę z odległości ok. 20 km. Następnie Hayabusa zbliży się do powierzchni i wykona serię miękkich lądowań pobierając próbki z dwóch miejsc. Sterowanie będzie odbywać się całkowicie autonomicznie w oparciu o system wizyjny. Zdalne kierowanie sondą z Ziemi jest niemożliwe, ze względu na znaczące opóźnienie w komunikacji (kilkadziesiąt minut). Kiedy Hayabusa osiądzie na powierzchni asteroidy wystrzeli w jej kierunku miniaturowy pocisk, a zasobniki zbiorą pył, który się uniesie. Próbki o masie ok. 1 grama zostaną dostarczone we wnętrzu kapsuły lądownika.

Po kilku miesiącach badań sonda uruchomi silniki jonowe, które pozwolą jej na powrót na Ziemię, w czerwcu roku 2007. Kapsuła lądownika oderwie się od Hayabusa w odległości ok. 400 tys. km. Podczas lądowania kapsuła zostanie poddana przeciążeniu 25 g, a jej osłona termiczna nagrzeje się do temperatury 30 razy większej niż w przypadku kapsuł Apollo. Na lądowisko wyznaczono obszar Woomera w Południowej Australii ([1]).

[edytuj] Znaczenie naukowe misji

Obecna wiedza dotycząca minerałów budujących asteroidy opiera się głównie na próbkach meteorytów. Niestety określenie rozmiaru asteroidy, z której pochodzi meteoryt jest bardzo trudne. Próbki dostarczone przez Hayabusa pozwolą na połączenie danych pochodzących z kosmicznych skał spadających na Ziemię z właściwościami asteroid krążących w Układzie Słonecznym^[1].

[edytuj] Zmiany w planie misji

Kilkakrotnie plam misji został zmieniony jeszcze przed startem:

• Wstępnie planowano wystrzelenie w czerwcu 2002 roku w kierunku asteroidy 4660 Nereus. Niestety awaria rakiety M-5 zmusiła badaczy do opóźnienia startu i asteroida wyszła poza zasięg sondy. Nowym celem lotu stała się asteroida 25143 Itokawa.
• Początkowo lądownik dla sondy Hayabusa miała zbudować NASA, ale projekt anulowano w listopadzie 2000 roku.
• W roku 2003 potężna eksplozja na Słońcu wyrzuciła w przestrzeń potężny strumień wiatru słonecznego, który uszkodził baterie słoneczne sondy. Zmniejszona moc zasilania zmusiła obsługę do zmniejszenia ciągu silnika jonowego, który wymaga zasilania elektrycznego. W efekcie sonda będzie mogła w pobliżu asteroidy spędzić krótszy czas i wykona dwa lądowania zamiast planowanych trzech.

[edytuj] Ostatnie wydarzenia

• 14 sierpnia 2005 roku Hayabusa przesłała pierwsze zdjęcie asteroidy 25143 Itokawa ([2]), a potem w dniach 22 – 24 sierpnia wykonano kolejne zdjęcia ([3]).
• 28 sierpnia wyłączono silniki jonowe. Manewry związane ze zbliżaniem do asteroidy wykonały silniczki na paliwo chemiczne.
• 4 września kamery sondy wykonały zdjęcie asteroidy, na którym widoczny jest jej wydłużony kształt ([4]).
• 11 września na kolejny fotografiach udało się już rozróżnić poszczególne wzgórza ([5]).
• 12 września sonda dotarła na odległość 20 od 25143 Itokawa ([6]).
• 15 września wykonano pierwsze zdjęcia w szerokim spektrum barw (na stronie badacze umieścili wersję w odcieniach szarości – [7]).
• 29 września Hayabusa dotarła na odległość 10 km od 25143 Itokawa

[edytuj] Planowane fragmenty misji

• wrzesień do połowy października 2005: Hayabusa będzie badać asteroidę 25143 Itokawa zdalnie. Badacze określą najlepsze miejsca do lądowania.
• początek listopada 2005: Sonda wykona dwa lądowania, pobierze próbki i powróci na orbitę.
• początek grudnia 2005: Hayabusa rozpocznie podróż na Ziemię.
• czerwiec 2007: Lądowanie na Ziemi.

[edytuj] Linki zewnętrze (ang.)

• Strona JAXA dotycząca Hayabusa
• Strona NASA dotycząca misji
• Strona JAXA dotycząca misji
• JAXA Hayabusa Today (pozycja sondy na żywo)
• Artykuł w MSNBC, "Japońskie zdjęcia asteroidy"
• Ambitna misja budzi nadzieę na uzyskanie próbek z asteroidy Artykuł na by Spaceflight Now
• Dokument na temat anulowanego lądownika NASA (PDF)
• JAXA: Ostatnie doniesienia na temat Hayabusa

1. ↑ Źródło: Czerwiec 2005 w czasopiśmie Sky and Telescope, strona. 34-37, "Japan's asteroid archaeologist"