Generał artylerii
Z Wikipedii
Generał artylerii (łac. generalis artileriae magister) ustanowiony przez Władysława IV dla Korony w 1637 r., dla Litwy w 1638 r. Początkowo powoływany na czas określonej wojny istniał już w XVI wieku, po raz pierwszy w bitwie pod Obertynem w 1531 r. zw. starszym nad armatą. W 1539 r. dowództwo artylerii powierzono hetmanowi polnemu, również w tym czasie niestałemu, potem jednak powrócono do pierwotnej koncepcji generała artylerii. Podczas konfederacji gołąbskiej domagano się kadencji dwuletniej dla generała artylerii, jednak urząd pozostał dożywotni. Generał artylerii podlegał hetmanowi wielkiemu, a od 1775 r. Departamentowi Wojskowemu Rady Nieustającej. Zwierzchnik wszystkich zbrojowni i arsenałów, prochowni i odlewni dział (ludwisarni), odpowiedzialny za zaopatrzenie armii i arsenałów w armaty, proch, amunicję, rejestry zaopatrzenia, organizowanie zaprzęgów i taboru artylerii oraz szkolenie artylerzystów. W czasie wojny nierzadko zlecano mu dowództwo innej broni, samodzielnych grup wojska albo członków szyku marszowego lub bojowego. Dysponował funduszem, z którego rozliczał się przed hetmanem. Generał koronny z wydatków wyliczał się też na każdym sejmie, litewski od 1717 r. przedkładał rachunki Trybunałowi Radomskiemu. Nie obejmowały generałów incompatibilitates, nie mogli jedynie sprawować innego urzędu wojskowego. Podwładnymi generała artylerii byli cejgmistrze.
Generałowie artylerii koronnej:
- Paweł Grodzicki (1637-1646)
- Krzysztof Arciszewski (1646-1650)
- Zygmunt Przyjemski (1650-1652)
- Krzysztof Grodzicki
- Fromhold von Ludwighausen Wolff
- Marcin Kątski (1666-
- Fryderyk Alojzy Brühl
- Stanisław Szczęsny Potocki (1788-1792)
- Stanisław Kostka Potocki 1792
Generałowie artylerii litewskiej:
- Mikołaj Abrahamowicz
- Wincenty Aleksander Gosiewski (1651-1652)
- Leon Bazyli Sapieha (1684-1686)
- Maciej Korwin Gosiewski
- Michał Franciszek Sapieha 1698
- Jakub Henryk Flemming
- Bogusław Ernest Denhoff (1710-1725)
- Kazimierz Leon Sapieha 1725
- Jan Jerzy Flemming 1738
- Kazimierz Nestor Sapieha
- Eustachy Potocki 1759
- Franciszek Ksawery Branicki