Ferdynand II Habsburg
Z Wikipedii
Ferdynand II Habsburg (ur. 9 lipca 1578 w Grazu, zm. 15 lutego 1637 w Wiedniu) – król Czech w latach 1617-1637 i Węgier w latach 1618-1637, cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego w latach 1619-1637 z dynastii Habsburgów. Syn arcyksięcia austriackiego Karola Styryjskiego (syna cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier Ferdynanda I Habsburga i Anny Jagiellonki) oraz księżniczki bawarskiej Marii Wittelsbach, siostrzenicy ojca. Ojciec cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier Ferdynanda III Habsburga, królowej polskiej Cecylii Renaty Habsburg oraz wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego i biskupa wrocławskiego Leopolda Wilhelma Habsburga.
Spis treści |
[edytuj] Król Czech
Ferdynand II Habsburg był synem Karola Styryjskiego, regenta Styrii, Karyntii i Krainy. Jako arcyksiążę Styrii został wybrany na króla Czech przez parlament czeski w roku 1617. Czesi szybko mieli pożałować tego wyboru – Ferdynand był zagorzałym katolikiem i nie zamierzał respektować swobód wyznaniowych zagwarantowanych Czechom listem majestatycznym cesarza Rudolfa II. Miał powiedzieć: Wolę rządzić raczej pustynią niż krajem pełnym heretyków. Był też zdecydowanym zwolennikiem absolutyzmu, który wkrótce zaczął wprowadzać w życie. Nie liczył się ze stanowiskiem możnowładców, doprowadził do zamknięcia kilku zborów kalwińskich, a czary goryczy dopełnił zakaz obrad parlamentu.
W odpowiedzi na to Czesi, mimo ostrzeżeń ze strony cesarza Macieja, 22 maja 1618 roku deputowani zebrali się w Pradze i wraz z tłumem prażan zdobyli zamek na Hradczanach. Dzień później doszło do słynnej drugiej defenestracji praskiej – wyrzucenia przez okna zamkowe urzędników cesarskich Wilhelma von Slavatę i Jarosława von Martinica, oskarżonych o łamanie listu majestatycznego.
Zwołane naprędce Stany Generalne zdetronizowały Ferdynanda, a na jego miejsce wybrały Fryderyka V, elektora Palatynatu, zwanego później zimowym królem. Jego panowanie było bardzo krótkie – połączone siły Ferdynanda i Ligi Katolickiej rozgromiły armię czeską 8 listopada 1620 roku w trwającej dwie godziny bitwie pod Białą Górą, a Praga znów dostała się w ręce Ferdynanda.
[edytuj] Król Węgier
W 1619 r. książę Siedmiogrodu Gábor Bethlen najechał Górne Węgry i Słowację, po czym przyłączył się do powstańców czeskich i podszedł pod Wiedeń. Za zgodą króla Polski Zygmunta III na Węgry zostali wysłani lisowczycy. Ci zwyciężyli Jerzego Rakoczego w bitwie pod Humiennem. Bethlen odstąpił od Wiednia i zawrócił do ojczyzny. Początkowo chciał się układać z Habsburgami, ale po uzyskaniu zgody sułtana osmańskiego na koronację, przeprowadził swój wybór przez sejm węgierski na króla Węgier (1620 r.). Jeszcze w tym samym roku pokonał wojska cesarskie pod Pozsonyem. Klęska Czechów pod Białą Górą sprawiła ostatecznie, że Bethlen wycofał się z walki. W 1622 r. zawarł z cesarzem pokój w Nikolburgu: zrzekł się pretensji do korony węgierskiej i zobowiązał do wypłaty kontrybucji. Otrzymał natomiast Koszyce.
W 1622 r. Ferdynand II wydał statut dla Węgier. Postanawiał on, iż król węgierski ma obowiązek przestrzegać praw Królestwa, wysłuchiwać skargi stanów oraz dbać o sprawiedliwość i porządek. Stany zachowały też prawo do wyboru palatyna, czyli najważniejszego urzędnika.
[edytuj] Cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego
20 marca 1619 roku zmarł cesarz Maciej i Ferdynand został wybrany jego następcą. Po klęsce pod Białą Górą Czechy były wydane na jego łaskę i zostały szybko spacyfikowane.
Ferdynand miał też po swojej stronie świetnego dowódcę Albrechta von Wallensteina, Czecha z pochodzenia, którego armia prowadziła działania wojenne nie pobierając żołdu w zamian za prawo łupienia podbitych ziem. Wallenstein pokonał Duńczyków, którzy w międzyczasie włączyli się do wojny i Ferdynand ogłosił 5 marca 1629 roku edykt restytucyjny, nakazujący protestantom zwrot części dóbr należących do uprzednio do katolików a zsekularyzowanych po roku 1552. Wówczas do wojny przystąpiła Szwecja rządzona przez Gustawa Adolfa.
Obawiając się rosnącej potęgi Wallensteina i pod naciskiem swoich doradców Ferdynand usunął Wallensteina z dowództwa w roku 1630. Decyzja ta okazała się brzemienna w skutki – Gustaw Adolf pobił Johana von Tillyego, nowego głównodowodzącego wojsk cesarskich pod Breitenfeld, a następnie nad rzeką Lech, gdzie Tilly zmarł od odniesionych ran. Szwedzi podeszli pod Monachium i zajęli Czechy.
Przywrócony do łask w roku 1632 Wallenstein z nową armią wyrzucił z Czech protestantów, a w listopadzie w wielkiej bitwie pod Lützen zginął Gustaw Adolf. Mimo przegranej w tej bitwie i utraty Saksonii przez Wallensteina, który na zimę wycofał się do Czech, Ferdynand mógł kampanię 1632 roku zapisać na konto swoich sukcesów, bowiem strona protestancka poniosła w niej znacznie cięższe straty.
Walki w roku następnym nie przyniosły rozstrzygnięcia, częściowo z powodu działań Wallensteina, który prowadził własne rozmowy ze stroną przeciwną, licząc na lojalność armii. Na początku roku 1634 Ferdynand oskarżył Wallensteina o zdradę stanu – prawdopodobnie za jego wiedzą Wallenstein został zamordowany.
Pozbawiona Wallensteina armia cesarska zdołała jednak zdobyć Ratyzbonę i odnieść zwycięstwo nad Szwedami w bitwie pod Nördlingen. Pobici Szwedzi byli skłonni ograniczyć swój udział militarny w walkach na kontynencie, lecz teraz do wojny po stronie protestantów przystąpiła katolicka Francja. Zgodnie z zasadami francuskiej polityki, której celem było osłabienie Habsburgów, kardynał Richelieu i Ludwik XIII rozkazali swoim wojskom wkroczyć na tereny Niderlandów i rozpocząć działania wojenne przeciw Cesarstwu.
Francuzi byli bardzo niezadowoleni z postanowień przygotowywanego pokoju praskiego i na kilkanaście dni przed jego podpisaniem przystąpili do wojny. W tej sytuacji pokój, choć podpisany, nigdy nie wszedł w życie, a walki rozgorzały na nowo. Po śmierci Ferdynanda jego syn i następca Ferdynand III przejął imperium uwikłane w wojny na kilku frontach.
[edytuj] Genealogia
| Ferdynand I Habsburg ur. 10 III 1503 zm. 25 VII 1564 |
Anna Jagiellonka 1) ur. 23 VII 1503 zm. 27 I 1547 |
Albrecht V Wittelsbach ur. 29 II 1528 zm. 24 X 1579 |
Anna Habsburg 2) ur. 7 7 1528 zm. 16 X 1590 |
||||||||||
| Karol Styryjski ur. 3 VI 1540 zm. 10 VII 1590 |
Maria Wittelsbach ur. 21 III 1551 zm. 29 IV 1608 |
||||||||||||
| 1 Maria Anna Wittelsbach 3) ur. 8 XII 1574 zm. 8 III 1616 OO 23 IV 1600 |
Ferdynand II Habsburg ur. 9 VII 1578 zm. 15 II 1637 |
2 Eleonora Gonzaga ur. 23 IX 1598 zm. 27 VI 1655 OO 4 II 1622 |
|||||||
| 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||
| Krystyna ur. 25 V 1601 zm. 12 VI 1601 |
Karol ur. 25 V 1603 zm. 25 V 1603 |
Jan Karol ur. 1 XI 1605 zm. 26 XII 1619 |
Ferdynand III Habsburg ur. 13 VII 1608 zm. 2 IV 1657 |
Maria Anna ur. 13 I 1610 zm. 25 IX 1665 |
|||||
| 1 | 1 | ||||||||
| Cecylia Renata ur. 16 VII 1611 zm. 24 III 1644 |
Leopold Wilhelm Habsburg ur. 6 I 1614 zm. 20 XI 1662 |
||||||||
|
| Poprzednik Maciej Habsburg |
 |
król Czech 1617–1619 |
|
Następca Fryderyk "Zimowy Król" |
| Poprzednik Maciej II Habsburg |
 |
król Węgier i książę wschodnioniemiecki 1618–1637 |
|
Następca Ferdynand III Habsburg |
| Poprzednik Maciej Habsburg |
 |
cesarz rzymsko-niemiecki 1619–1637 |
|
Następca Ferdynand III Habsburg |
| Poprzednik Fryderyk "Zimowy Król" |
|
król Czech 1620–1637 |
|
Następca Ferdynand III Habsburg |
Opracowano na podstawie tłumaczenia z angielskiej Wikipedii
