Dawna synagoga w Poznaniu
Z Wikipedii
| Nowa Synagoga w Poznaniu | |
 Wygląd z 2006 roku |
|
| Data budowy | 1906-1907 |
| Data zniszczenia | 1940 |
| Tradycja | ortodoksyjna |
| Budulec | murowana |
| Obecnie | pływalnia |
Budynek dawnej synagogi w Poznaniu (właściwie Nowej Synagogi, jednak obecnie jest to jedyna z dawnych trzech poznańskich synagog), znajdujący się przy rogu ulic Wronieckiej i Stawnej, wzniesiono w latach 1906-1907 ze składek poznańskiej gminy żydowskiej.
Komitet budowy nowej synagogi dla ortodoksyjnej gminy żydowskiej (w Poznaniu, poza Starą Synagogą istniała jeszcze wówczas synagoga reformowana) powstał w 1902 roku. Na rozpisany konkurs nadeszło siedem prac, a zwyciężył projekt berlińskiej firmy: Cremera i Wolffensteina. Kamień węgielny położono 6 maja 1906 roku, a świątynię otwarto 5 maja 1907 roku.
Wolnostojącą synagogę wzniesiono na planie krzyża greckiego, którego wschodnie ramię zakończono absydą. Od północy, wschodu i południa absydę otaczały dodatkowe pomieszczenia, tworząc półkolistą elewację wschodnią. Ramię zachodnie przedłużono o trzyczęściowy, sklepiony przedsionek, poprzedzony niszą wejściową. Od północy i południa do skrzydła zachodniego przylegały szatnie i klatki schodowe umiezczone w półkolistych ryzalitach. Wnętrze synagogi przykrywały sklepienia kolebkowe, a na przecięciu ramion kopuła o średnicy 17 m, a wysokości 20 m. Na środku, pod kopułą znajdował się duży Aaron-ha-kodesz, do którego prowadziły znajdujące się po wszystkich stronach półkoliste schody. Całość była oddzielona od reszty sali ażurową balustradą zdobioną marmurem.
Obecny kształt nadała jej przebudowa z 1940 roku, kiedy to władze niemieckie przebudowały ją na krytą pływalnię. Funkcję tę pełni do dziś, a o tym że był to dom modlitwy przypomina tablica przy wejściu. Wieloletnie starania o przekształcenie jej w muzeum utrudniały niejasne stosunki własnościowe, gdyż o prawa do dawnej synagogi ubiegały się polska gmina żydowska, na której terenie dawna synagoga obecnie znajduje się, oraz amerykańska, w której skupieni są członkowie dawnej gminy poznańskiej, którzy po 1918 w większości wyemigrowali do Niemiec, a po dojściu nazistów do władzy przenieśli się do USA. Ostatecznie w 2002 władze miasta Poznania przekazały budynek synagogi wraz z placem Związkowi Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP. Obecnie władze Gminy Wyznaniowej pragną po remoncie przekształcić ją w Centrum Judaizmu i Tolerancji, jednak narazie brakuje na to przedsięwzięcie funduszy więc budynek nadal służy jako pływalnia.
[edytuj] Zobacz też:
- Synagoga w Poznaniu - dziesiejszy dom modlitwy
