Białystok

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°07'00" N 023°10'00" E

Białystok
Herb Białegostoku Flaga Białegostoku
Województwo	podlaskie
Prawa miejskie	27 lipca 1692
Prezydent miasta	Tadeusz Truskolaski
Powierzchnia	102 km²
Położenie	53° 07' N 23° 10' E
Wysokość	120-160 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	295 tys. 2892 os./km² 367 800
Strefa numeracyjna (do 2005)	+(48) 85
Kod pocztowy	od 15-001 do 15-899
Tablice rejestracyjne	BI
Miasta partnerskie	Eindhoven Kaliningrad Kowno Jełgawa Grodno Milwaukee Dijon Częstochowa
Położenie na mapie Polski
Urząd miejski3 ul. Słonimska 1 15-950 Białystok tel. (+48) 85 878-60-00; faks (+48) 85 878-62-65
Strona internetowa miasta

Białystok (biał. Беласток /Biełastok/, hebr. ביאליסטוק, lit. Balstogė, ros. Белосток /Biełastok/) – miasto wojewódzkie w Polsce, leżące nad rzeką Białą (lewy dopływ Supraśli). Jest największym miastem północno-wschodniej Polski i stolicą województwa podlaskiego. Stanowi powiat grodzki Białystok.

Spis treści 1 Ogólna charakterystyka przyrodnicza miasta 1.1 Położenie geograficzne 1.2 Klimat 2 Historia 3 Opis miasta 4 Demografia 5 Religia 6 Mniejszości narodowe 6.1 Białorusini 6.2 Rosjanie 6.3 Tatarzy 6.4 Pozostałe 7 Zabytki 7.1 Renesans 7.2 Barok 7.3 Wiek XIX 7.4 Wiek XX 8 Kultura 9 Komunikacja 9.1 Drogi 9.2 Kolej 9.3 Komunikacja miejska 9.4 Lotnisko 10 Miasta partnerskie 11 Lokalne media 11.1 Telewizja 11.2 Radio 11.3 Prasa codzienna 11.4 Magazyny bezpłatne 11.5 Inne 12 Edukacja i nauka 12.1 Wyższe uczelnie 12.1.1 Instytucje Naukowo-Badawcze 13 Sport i rekreacja 13.1 Kluby i organizacje sportowe (najważniejsze) 13.2 Obiekty sportowo-rekreacyjne 14 Ważniejsze wydarzenia miejskie 15 Ludzie związani z miastem 15.1 Magnaci 15.2 Politycy 15.3 Ludzie nauki 15.4 Ludzie kultury 15.5 Sportowcy 15.6 Ludzie mediów 16 Ciekawostki 17 Zobacz też 18 Linki zewnętrzne

[edytuj] Ogólna charakterystyka przyrodnicza miasta

[edytuj] Położenie geograficzne

Według podziału fizyczno-geograficznego Jerzego Kondrackiego Białystok leży w makroregionie Nizina północnopodlaska, w zachodniej części mezoregionu zwanego Wysoczyzną Białostocką,

[edytuj] Klimat

Zgodnie z podziałem rolniczo-klimatycznym Polski Romualda Gumińskiego, Białystok położony jest w dzielnicy podlaskiej. Klimat jej jest wyraźnie chłodniejszy od innych dzielnic nizinnych. Średnie temperatury stycznia mieszczą się w granicach od -4 do -6°C, należą one do najniższych w Polsce. Średnia temperatura roczna wynosi ok. 7°C. Liczba dni mroźnych wynosi od 50 do 60, z przymrozkami od 110 do 138 dni, a czas zalegania pokrywy śnieżnej od 90 do 110 dni. Średnie sumy opadów rocznych oscylują wokół wartości 550 mm, a okres wegetacyjny trwa 200 do 210 dni.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Białegostoku.

[edytuj] Opis miasta

Wśród miast wojewódzkich Polski, Białystok jest drugim miastem pod względem gęstości zaludnienia, jedenastym pod względem ludności i trzynastym pod względem powierzchni.

Organizacje, do których należy Białystok: Unia Metropolii Polskich, Euroregion Niemen, Fundacja Zielone Płuca Polski (siedziba), Eurocities.

Białystok pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i kulturalnego centrum regionu.

Miasto tworzy Białostocką Aglomerację Miejską.

Uwarunkowania geograficzne (miasto leży w sąsiedztwie Białorusi, Litwy i Rosji) i historyczne sprawiły, że Białystok jest miejscem, gdzie od wieków żyli wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości. To właśnie ukształtowało specyficzny charakter miasta.

Miasto jest ośrodkiem handlu głównie ze wschodem. Działa tu Centrum Promocji Rynku Wschodniego. W Białymstoku odbywają się międzynarodowe Targi Tekstylno-Odzieżowe, Żywności i Przetwórstwa, Konsumpcyjne, Rolno-Spożywcze.

Białystok jest dużym ośrodkiem przemysłu włókienniczego, rozwinięty jest też przemysł elektromaszynowy (elektroniczny, maszynowy i metalowy), drzewny, spożywczy, materiałów budowlanych, huta szkła oraz elektrociepłownia.

Znajduje się w obszarze funkcjonującym pod nazwą Zielone Płuca Polski (dawne tereny województw: białostockiego, łomżyńskiego, olsztyńskiego, ostrołęckiego i suwalskiego). Około 32% jego powierzchni zajmują tereny zielone. Parki i skwery oraz 1779 ha lasów znajdujących się w granicach miasta tworzą specyficzny i zdrowy mikroklimat. W obrębie Białegostoku znajdują się dwa rezerwaty przyrody o powierzchni łącznej 105 ha, będące pozostałościami Puszczy Knyszyńskiej. W granicach aglomeracji znalazł się również fragment Narwiańskiego Parku Narodowego. Takie usytuowanie rezerwatów przyrody w bezpośrednim sąsiedztwie miasta jest unikatowe. Ze względu na te walory w 1993 roku Białystok jako pierwszy w Polsce został przyjęty do międzynarodowego projektu Sieci Zdrowych Miast prowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia.

W Białymstoku działa ponad 570 organizacji pozarządowych (w tym 56 towarzystw i związków m.in. Białostockie Towarzystwo Naukowe, Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne).

Stacjonuje tu 18. Brygada Obrony Terytorialnej (ul. Kawaleryjska).

[edytuj] Demografia

W Białymstoku mieszka 295 tysięcy mieszkańców, z czego kobiet 155 tysięcy, mężczyzn 137 tysięcy.

Zmiana liczby ludności w ostatnich latach:

• 1950 - 68 500
• 1960 - 121 000
• 1970 - 168 000
• 1980 - 224 000
• 1990 - 270 500
• 2000 - 285 500
• 2004 - 295 000

[edytuj] Religia

Miasto jest stolicą metropolii białostockiej Kościoła rzymskokatolickiego (36 parafii) oraz diecezji białostocko-gdańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Białystok jest największym skupiskiem wyznawców prawosławia w Polsce (80 tys. wiernych w 11 parafiach, co stanowi 27% mieszkańców miasta; 15% (ok. 1,1 tys.) białostockich prawosławnych to Białorusini). Działają tu m.in.: Centrum Kultury Prawosławnej, Radio Orthodoxia, Bractwo św. Cyryla i Metodego, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, Chór Aksion oraz Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia "Eleos". Diecezja posiada także własną przychodnię. Wydawane są czasopisma: "Arche. Wiadomości Bractwa", "Fos" oraz "Przegląd Prawosławny". Odbywają się liczne prawosławne festiwale, m.in.: Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej oraz Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej. W strukturach Uniwersytetu w Białymstoku działa Katedra Teologii Prawosławnej. W pobliskim Supraślu znajduje się męski Klasztor Zwiastowania NMP, a w Białymstoku – żeński Klasztor Narodzenia NMP oraz największa w Polsce cerkiew.

Swoje zbory w Białymstoku posiadają również protestanci: Kościół Zielonoświątkowy (dwa zbory), Kościół Chrześcijan Baptystów (w planach jest budowa drugiej świątyni), Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego oraz Kościół Boży w Chrystusie.

W stolicy województwa mieszkają również muzułmanie (gł. Tatarzy). Działa tu Centrum Islamskie, Dom Modlitwy oraz organizacje: Muzułmański Związek Religijny, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich oraz Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego. Wydawane jest czasopismo "Pamięć i trwanie". Budowane jest także Centrum Kultury Islamu oraz meczet.

Działają także buddyjski Ośrodek Karma Kagyu i Białostocka Grupa Zen.

Do 1939 roku w Białymstoku mieszkało 80 tysięcy Żydów, funkcjonowało ponad 60 synagog oraz inne placówki żydowskie.

• Zobacz też: Synagogi Białegostoku

[edytuj] Mniejszości narodowe

[edytuj] Białorusini

Białystok to ośrodek kulturalno-społeczny Białorusinów (według spisu powszechnego mieszka ich tutaj prawie 7,5 tys., co stanowi 2,5% mieszkańców Białegostoku). Działają tu Konsulat Białorusi oraz takie organizacje jak: Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Związek Młodzieży Białoruskiej, Związek Białoruski w RP, Białoruskie Stowarzyszenie Literackie "Białowieża", Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Białoruskie Zrzeszenie Studentów, Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Białoruś, Towarzystwo Kultury Białoruskiej. W Białymstoku odbywają się także ogólnopolskie imprezy kulturalne m.in.: Festiwal "Piosenka Białoruska" oraz Święto Kultury Białoruskiej. Działa niezależne białoruskie Radio Racja, nadające sygnał także na Białoruś. Wydawane są tu białoruskie czasopisma: Niwa, Białoruskie Zeszyty Historyczne, Pravincyja oraz Czasopis.

[edytuj] Rosjanie

Rosjanie to mniejszość narodowa, która liczy około 10-15 tysięcy osób, mieszkających głównie w Białymstoku, na Suwalszczyźnie i Mazurach. W Białymstoku działa ich główna organizacja – Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe, organizujące Dni Kultury Rosyjskiej.

[edytuj] Tatarzy

W Białymstoku mieszka ok. 1800 Tatarów. Działa Związek Tatarów Polskich (oddział podlaski), wydawane jest czasopismo "Życie Tatarskie". Być może powstanie w stolicy województwa podlaskiego Instytut Historii Tatarów.

[edytuj] Pozostałe

W Białymstoku mieszkają również: Romowie (działa Centralna Rada Romów w Polsce, ukazuje się ich miesięcznik "Rrom p-o Drom") oraz Ukraińcy (według spisu powszechnego w Białymstoku mieszka 417 Ukraińców, działają: Związek Ukraińców Podlasia, Związek Ukraińskiej Młodzieży Niezależnej).

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Renesans

• Stary Kościół Farny, ul. Rynek Kościuszki (1617-1626)

[edytuj] Barok

• Cerkiew św. Marii Magdaleny, ul. Sosnowa (II poł. XVIII w.)
• Kamienica staromiejska, ul. Rynek Kościuszki (ob. Astoria, zbudowana po 1753)
• Plebania, ul. Kościelna (1760)
• Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego, ul. Rynek Kościuszki (1769)
• Pałacyk gościnny Branickich, ul. Kilińskiego 6 (poł. XVIII w.)
• Ratusz, ul. Rynek Kościuszki (1745-1761)
• Dawny szpital, ul. Rynek Kościuszki (II poł. XVIII w.)
• Zespół pałacowo-parkowy Branickich (XVIII w.)

[edytuj] Wiek XIX

• Cerkiew św. Mikołaja, ul. Lipowa (klasycystyczna, 1846)
• Dawna zbrojownia "cekhaus", ul. Rynek Kościuszki (klasycystyczna, 1795-1807)
• Dworzec kolejowy, ul. Kolejowa (neorenesansowy, lata 60. XIX w.)
• Fabryka Towarzystwa Białostockiej Manufaktury "E.Becker i s-ka", ul. Świętojańska (neorenesansowa, 1895-1901)
• Komora celna, Wysoki Stoczek (klasycystyczna, poł. XIX w.)
• Loża masońska, ul. Kilińskiego (klasycystyczna, 1803-1806)
• Pałac Hasbacha, ul. Dojlidy Fabryczne 23 (neorenesansowy, lata 80. XIX w.)
• Kościół Najświętszego Serca Jezusowego, ul. Traugutta (1884 - wybudowany jako cerkiew, w okresie międzywojennym przemianowany na kościół rzymskokatolicki)
• Cmentarz farny, ul. Raginisa (1888)
• Pałac Rudygierów, później Kreuzensternów i Lubomirskich, ul. Dojlidy Fabryczne 26 (klasycystyczny, poł. XIX w.)
• Ulica Warszawska – zespół kamienic i pałaców miejskich z XIX w.
• Willa gen. von Driesena, ul. Świętojańska (zbudowana po 1878 w stylu "szwajcarskim")
• Wileński Bank Handlowy, ul. Sienkiewicza/Warszawska (neorenesansowy, lata 90. XIX w.)
• Dzielnica Bojary
• Cerkiew Wszystkich Świętych, ul. Wysockiego (koniec XIX w.)
• Cmentarze żydowskie w Białymstoku – założone w XVIII, XIX i XX wieku
• Synagoga Piaskower w Białymstoku – wybudowana w XIX wieku
• Zespół koszar 10. Pułku Ułanów Litewskich, ul. Kawaleryjska (1890-1950)
• Zespół fabryki Chany Marejn, ul. Włókiennicza (1892-1920)
• zespół fabryki Wolfa Zilberblatta, ul. Włókiennicza (1892-1910)
• Kościół św. Stanisława, ul. Wiadukt (koniec XIX w.)
• Zespół koszarowy Pułku Huzarów, ul. Bema (II poł. XIX-XX w.)
• Zespół fabryki Steina, ul. Poleska (XIX/XX w.)
• Kamienice w centrum miasta (XIX/XX w.)
  • m.in. ul. Kilińskiego, Sienkiewicza, Lipowa, Waszyngtona, Waryńskiego, Nowy Świat, Świętojańska, Dąbrowskiego
• Dworek Stefanowiczów znajdujący się przy ul. Bacieczki.(XIX w.)

[edytuj] Wiek XX

• Willa fabrykanta Steina, ul. Artyleryjska (pocz. XX)
• Bazylika Mniejsza, ul. Rynek Kościuszki (neogotycka, 1900-1905)
• Zespół Fabryki Sukna "Nowik i Synowie", ul. Augustowska, Mickiewicza (pocz. XX w.)
• Zespół więzienia carskiego, ul. Kopernika (ok. 1905)
• Pałac Nowika, ul. Lipowa (eklektyczny)
• Kościół św. Wojciecha, ul. Warszawska (neoromański, 1909-1912)
• Wieża ciśnień, ul. Wysockiego (1923-1925)
• Kościół św. Rocha, ul. św. Rocha (modernistyczny, 1927-1946)
• Dawny Dom Ludowy, ul. Elektryczna (modernistyczny, 1936-1938)
• Zespół d. Sądu Okręgowego i Izby Skarbowej, ul. Mickiewicza (modernistyczny, lata 30. XX w.)
• Bank, ul. Rynek Kościuszki (socrealizm, 1947-1950)
• Komitet Wojewódzki PZPR, ul. Liniarskiego (socrealizm, 1951-1952)
• Cerkiew prawosławna pw. Św. Ducha, ul. Antoniuk Fabryczny 13 - budowana od 1980 r. obecnie największa świątynia prawosławna w Polsce.

[edytuj] Kultura

Białystok jest największym ośrodkiem kulturalnym w północno-wschodniej Polsce. Działa tu największe w województwie Muzeum Podlaskie, posiadające oddziały w Białymstoku (Muzeum Historyczne, Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego, Białostockie Muzeum Wsi), Choroszczy (Muzeum Wnętrz Pałacowych), Supraślu, Tykocinie oraz Bielsku Podlaskim. Oprócz niego w Białymstoku działają: Muzeum Wojska oraz Muzeum Przyrodnicze Uniwersytetu w Białymstoku. Mieści się tu również jedna z najlepszych polskich galerii sztuki współczesnej – Galeria Arsenał. Drugą miejską galerią jest Galeria im. Sleńdzińskich, posiadająca największy w Polsce zbiór dzieł sztuki i pamiątek archiwalnych polskiego rodu artystów z Wilna. Ponadto działa tu 19 prywatnych galerii sztuki. Dzięki Białostockiemu Teatrowi Lalek oraz Wydziałowi Sztuki Lalkarskiej warszawskiej Akademii Teatralnej Białystok uzyskał miano polskiego centrum sztuki lalkarskiej. Oprócz BTL-u istnieje tu także Teatr Dramatyczny oraz kilkanaście teatrów prywatnych (w tym znany na całym świecie Teatr Wierszalin z Supraśla k. Białegostoku). Miasto posiada również filharmonię. W Białymstoku działa kilkanaście bibliotek – największe z nich to Książnica Podlaska oraz Biblioteka Uniwersytecka. Pozostałe instytucje kulturalne to m.in.: Białostocki Ośrodek Kultury, Centrum Kultury Prawosławnej, Dom Kultury "Śródmieście", Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury oraz Młodzieżowy Dom Kultury. Miasto wraz z Urzędem Marszałkowskim planuje budowę Europejskiego Centrum Muzyki i Sztuki, w skład którego wchodzić mają: Opera Podlaska, rozbudowany teatr lalek oraz multikino.

[edytuj] Komunikacja

Białystok to największy węzeł komunikacyjny północno-wschodniej Polski. Przez miasto przebiega linia kolejowa o znaczeniu europejskim Warszawa - Suwałki - Kowno - Ryga - Tallin, która krzyżuje się tu z linią kolejową Ełk - Czeremcha - Siedlce. Białystok posiada bezpośrednie połączenia kolejowe między innymi z Warszawą, Olsztynem, Gdańskiem, Wrocławiem. Pociągi lokalne docierają do Suwałk, Ełku, Sokółki, Kuźnicy, Czeremchy i Małkinii. Dobrze rozwinięta jest również komunikacja autobusowa. Dominującą pozycję na rynku przewozów autobusowych ma przedsiębiorstwo PKS Białystok, które utrzymuje wiele linii dalekobieżnych ( m.in. do Warszawy, Zakopanego, Zielonej Góry, Gdańska, Szczecina, Lublina, Gołdapi, Suwałk) oraz lokalnych do większości miast i wsi województwa podlaskiego. Coraz większą rolę odgrywają też przewoźnicy prywatni obsługujący połączenia m.in. do Warszawy, Moniek, Bielska Podlaskiego, Czeremchy, Czarnej Białostockiej i Tykocina.

[edytuj] Drogi

Przez Białystok przebiega międzynarodowa droga E67, łącząca kraje Europy Zachodniej ze Skandynawią. Planowana jest rozbudowa istniejących szlaków do dróg ekspresowych: S19 oraz S8, czyli wspomniana już droga E67.

[edytuj] Kolej

Zobacz: Białystok (dworzec kolejowy)

[edytuj] Komunikacja miejska

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wydział Transportu Miejskiego.

Aglomerację białostocką obsługuje dwóch organizatorów komunikacji: Urzad Miasta w Białymstoku (Wydział Transportu Miejskiego) oraz Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w Białymstoku (przekształcone w 2006 r. w spółkę akcyjną). W ramach komunikacji organizowanej przez UM w Białymstoku operują trzy przedsiębiorstwa autobusowe: Komunalny Zakład Komunikacyjny, Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej oraz Komunalne Przedsiębiorstwo Komunikacyjne. W lutym 2004 funkcje Zakładu Obsługi Komunikacji Miejskiej, który zajmował się organizacje komunikacji, sprzedażą biletów oraz nadzorem spółek autobusowych, przejął Zarząd Dróg i Transportu a w czerwcu 2006 Wydział Transportu Miejskiego . Obecnie Białystok jest największym miastem w Polsce, które posiada tylko jeden rodzaj trakcji w komunikacji zbiorowej. W 2005 roku została uruchomiona przez KZK komercyjna linia regionalna "B" na trasie Białystok - Borsukówka (koło Knyszyna). Miasto planuje wprowadzenie drugiego środka komunikacji miejskiej, najprawdopodobniej będzie to Szybka Kolej Miejska.

[edytuj] Lotnisko

Białystok posiada lotnisko sportowe Aeroklubu Białostockiego. W planach jest budowa regionalnego portu lotniczego, który zapewni miastu połączenie z polskimi miastami.

[edytuj] Miasta partnerskie

• Eindhoven
• Kaliningrad
• Kowno
• Jełgawa
• Grodno
• Milwaukee
• Dijon
• Częstochowa
• Miszkolc

[edytuj] Lokalne media

[edytuj] Telewizja

• Telewizja Polska S.A. Oddział w Białymstoku
• TV Jard
• PTV

[edytuj] Radio

• Polskie Radio Białystok – 99,4 MHz
• Radio Akadera – 87,7 MHz
• Radio Jard – 89,2 MHz
• Radio Jard II – 103,9 MHz
• Radio VOX FM Białystok – 103,3 MHz
• Radio Maryja Biuro w Białymstoku – 104,7 MHz
• Radio Racja – 105,5 MHz
• Radio ORTHODOXIA – Radio Prawosławnej Diecezji Białostocko-Gdańskiej – 102,7 MHz
• Radio Eska – 90,6 MHz
• Radio Bis – 91,1 MHz
• Radio Złote Przeboje – 101 FM

[edytuj] Prasa codzienna

• Gazeta Współczesna
• Kurier Poranny
• Gazeta Wyborcza Białystok

[edytuj] Magazyny bezpłatne

• Gazela – Magazyn Miejski Białegostoku
• Białostocki Magazyn Miejski
• Tygodnik EXTRA Podlasie
• Metro

[edytuj] Inne

• Polska Agencja Prasowa – Oddział w Białymstoku
• Miejski portal internetowy
• Portal informacyjny województwa podlaskiego
• Idz na wybory

[edytuj] Edukacja i nauka

[edytuj] Wyższe uczelnie

• Politechnika Białostocka
• Akademia Medyczna w Białymstoku
• Uniwersytet w Białymstoku
• Akademia Muzyczna w Warszawie filia w Białymstoku
• Akademia Teatralna w Warszawie filia w Białymstoku
• Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Kosmetologii i Ochrony Zdrowia w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Menedżerska w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie filia w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Matematyki i Informatyki Użytkowej w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Gospodarowania Nieruchomościami w Warszawie filia w Białymstoku
• Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Białymstoku

[edytuj] Instytucje Naukowo-Badawcze

• Oddział Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie
• Stacja Doświadczalna Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu
• Zakład Doświadczalny Instytutu Energetyki w Warszawie
• Podlaskie Laboratorium Oceny Mleka
• Centrum Doskonałości Zrównoważonego Rozwoju i Zarządzania Środowiskiem PB
• Centrum Innowacji i Transferu Technologii PB
• Wschodni Ośrodek Transferu Technologii UwB
• Oddział Instytutu Pamięci Narodowej
• Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Ośrodek Diagnostyczno-Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową
• Oddział Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej
• Oddział Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie
• Pracownia Badań Żywności Genetycznie Modyfikowanej WSSE w Białymstoku (bada żywność także w województwach warmińsko-mazurskim, pomorskim oraz mazowieckim)

W Białymstoku studiuje ponad 45 tys. osób.

Najstarszą uczelnią w Białymstoku jest Akademia Medyczna (zał. 1950, 3400 studentów), zarządzająca dwoma szpitalami klinicznymi. Dzięki Klinice Ginekologii AM (pierwsze w Polsce zapłodnienie in vitro) oraz Kriobankowi Białystok jest znanym ośrodkiem leczenia niepłodności. Do grona najlepszych w Polsce placówek badających alergie pokarmowe należy III Klinika Chorób Dziecięcych AM.

Politechnika Białostocka (15 tys. studentów) jest największą uczelnią techniczną w północno-wschodniej Polsce. Powstała w 1964 roku. Cztery lata później powstała filia Uniwersytetu Warszawskiego. W 1997 r. przekształcona została w samodzielny Uniwersytet w Białymstoku (16 tys. studentów). Jest to największa uczelnia w województwie podlaskim.

Białostockie środowisko muzyczne dążyło do utworzenia uczelni muzycznej, mającej być kontynuatorką tradycji Konserwatorium Wileńskiego. Udało się to w 1974 roku. Powstała wtedy filia warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (później Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina). Filia dostała już od macierzystej uczelni zgodę na usamodzielnienie się. Rok później powstał Wydział Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, który z Białostockim Teatrem Lalek, rozsławił miasto i zrobił z niego polskie centrum sztuki lalkarskiej.

Po 1990 roku w Białymstoku zaczęły powstawać uczelnie prywatne (obecnie jest ich 12), są to m.in.: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania (zał. 1993, jedna z najlepszych niepaństwowych uczelni magisterskich w Polsce), Wyższa Szkoła Administracji Publicznej (1996, najlepsza polska uczelnia zawodowa 2005 wg rankingu "Rzeczpospolitej" i "Perspektyw") oraz Wyższa Szkoła Ekonomiczna (1996).

W Białymstoku działa również Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne. Oprócz niego Sekcja św. Jana Chrzciciela Papieskiego Wydziału Teologicznego prowadzi Studium Teologii.

[edytuj] Sport i rekreacja

[edytuj] Kluby i organizacje sportowe (najważniejsze)

• Podlaskie Stowarzyszenie Sportu Osób Niepełnosprawnych "Start" Białystok
• Aeroklub Białostocki
• Automobilklub Podlaski
• Sportowa Spółka Akcyjna "Jagiellonia"
• Białostocki Klub Sportowy "Hetman"
• Klub Sportowy "Włókniarz"
• Zakładowy Klub Sportowy "Instal"
• AZS PB
• AZS Zeto
• AZS WSAP
• Podlaski Klub Sportowy "Żubry Białystok"
• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Białostocki Ośrodek Japońskich Sztuk Walki "SHOBUKAI"
• Uczniowski Klub Sportowy "Kaliber"

[edytuj] Obiekty sportowo-rekreacyjne

Stadiony i hale sportowe

• Stadion lekkoatletyczny "Polonez" na "Zwierzyńcu"
• Stadion i Hala Sportowa BKS Jagiellonii
• Stadion Hetmana Białystok
• Stadion i Hala Sportowa KS Włókniarz
• Stadion KKS Ognisko
• Hala Sportowa Akademii Medycznej

Baseny

• MOSiR (Mazowiecka, Włókiennicza, Stroma) (kryte)
• Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego (kryty)
• BKS Hetman (otwarty)

Korty tenisowe

• Korty Tenisowe Richi
• Korty Tenisowe Politechniki Białostockiej
• Korty Tenisowe Towarzystwa Tenisowego Stanley
• Korty Tenisowe Zwierzynieckiego MOSiR

Inne

• Ośrodek Sportów Wodnych w Dojlidach
• Centrum Zabaw dla Dzieci FIKOLAND & RE-kreacja
• Centrum Sportu i Rekreacji "Maniac Gym"
• Kompleks Rekreacyjny Tropikana – Hotel Gołębiewski
• Skatepark
• Rolkowisko Zwierzynieckiego MOSiR
• Lodowisko Zwierzynieckiego MOSiR
• Strzelnica sportowa LOK

Parki i rezerwaty

• Park Antoniuk
• Park Branickich
• Park Centralny
• Park Dojlidy
• Park im. Dziekońskiej
• Park Planty
• Park Poniatowskiego
• Park Zwierzyniec

W granicach miasta znajdują sie dwa rezerwaty przyrody:

• Las Zwierzyniecki
• Rezerwat Antoniuk

[edytuj] Ważniejsze wydarzenia miejskie

• Międzynarodowy Festiwal Szkół Lalkarskich
• Białysztuk – prezentacja inicjatyw teatralnych
• Podlaskie Spotkania Teatrów Lalkowych
• Międzynarodowy Dzień Teatru
• Dni Miasta Białegostoku
• Dni Sztuki Współczesnej
• Jesień z Bluesem
• Zaduszki Bluesowe
• Białostockie Spotkania Folkowe
• Festiwalu Polskiej Kultury Niezależnej UNDERGROUND.pl
• Filmowe Podlasie Atakuje
• Pokazy filmowe Szorty i Cinema Off
• Międzynarodowy Konkurs Duetów Fortepianowych
• Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej
• Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej (tylko koncert galowy)
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej – Hajnówka (tylko koncert galowy)
• Letnie Koncerty w Ogrodach Branickich
• Katedralne Koncerty Organowe
• Dni Kultury Chrześcijańskiej
• Liga Kabaretów Białostockiej Pustyni Kabaretowe
• Białostockie Dni Zamenhofa
• Białostocka Wiosna Muzyczna
• Festiwal Muzyki Barokowej
• Moniuszkowski Festiwal Podlasia
• Międzynarodowy Przegląd Orkiestr Dętych
• "Frankofonia na Wiosnę"
• Festiwal Piosenki Żeglarskiej "Kopyść"
• Międzynarodowy Turniej Tańca "Złote Pantofelki"
• Juwenalia
• Białostocka Masa Krytyczna
• Podlaski Festiwal Nauki i Sztuki
• Tydzień Nauk Humanistycznych

Festiwale mniejszości narodowych

• Ogólnopolski Festiwal "Piosenka Białoruska"
• Festiwal Piosenki Polskiej i Białoruskiej "Białystok - Grodno"
• Święto Kultury Białoruskiej
• Dni Kultury Rosyjskiej
• Festiwal Kultury Ukraińskiej Na Podlasiu "Podlaska Jesień"

[edytuj] Ludzie związani z miastem

[edytuj] Magnaci

• Jan Klemens Branicki

[edytuj] Politycy

• Włodzimierz Cimoszewicz (premier Polski, marszałek Sejmu, minister sprawiedliwości, minister spraw zagranicznych)
• Barbara Ciruk (posłanka)
• Krzysztof Putra (wicemarszałek Senatu od 2005 r.)
• Mirosław Cybulko (minister zdrowia w latach 1985-1987)
• Krzysztof Jurgiel (minister rolnictwa od października 2005 do maja 2006)
• Ryszard Kaczorowski (ostatni prezydent RP na Uchodźstwie)
• Maksim Litwinow (dyplomata ZSRR)
• Aleksander Małachowski (poseł)
• Icchak Szamir (premier i polityk izraelski)
• Tadeusz Szelachowski (minister zdrowia w latach 1980-1985)

[edytuj] Ludzie nauki

• Irena Białówna (lekarka)
• Tomasz Dybowski (prawnik, sędzia Trybunału Konstytucyjnego)
• Tadeusz Kielanowski (pierwszy rektor AM w Białymstoku)
• Antoni Mironowicz (historyk)
• Albert Bruce Sabin (lekarz, wynalazł szczepionkę przeciwko wirusowi Polio)
• Tadeusz Słobodzianek (teatrolog-pisarz)
• Marian Szamatowicz (lekarz, dokonał pierwszego w Polsce zapłodnienia in vitro)
• Ludwik Zamenhof (lekarz, twórca języka esperanto)
• Hermann Friedmann (filozof)

[edytuj] Ludzie kultury

• Tomasz Bagiński (animator i grafik komputerowy)
• Róża Bursztyn (Rosa Raisa, śpiewaczka operowa)
• Jacek Gibel (pisarz)
• Monika Dryl (aktorka, piosenkarka)
• Natalia Halicka (modelka)
• Grzegorz Kasdepke (pisarz)
• Alfons Karny (rzeźbiarz)
• Borys Kaufman (operator filmowy)
• Kayah (piosenkarka)
• Andrzej Kozłowski (aktor)
• Jan Leończuk (poeta)
• Edward Linde-Lubaszenko (aktor)
• Agnieszka Maciąg (modelka, malarka, aktorka)
• Jerzy Maksymiuk (dyrygent)
• Paweł Małaszyński (aktor)
• Alfons Mazurkiewicz (malarz)
• Nora Ney (aktorka)
• Aneta Todorczuk-Perchuć (aktorka)
• Łucja Prus (piosenkarka)
• Ben Cyon Rabinowicz (malarz)
• Edward Redliński (pisarz)
• Izabella Scorupco (aktorka)
• Justyna Sieńczyłło (aktorka)
• Elżbieta Skrętkowska (twórczyni "Szansy na sukces")
• Jan Sobolewski i Cyprian Daszkiewicz (działali wraz z Mickiewiczem w Towarzystwie Filaretów i wraz z nim siedzieli w więzieniu w Wilnie)
• Mischa Spoliansky (kompozytor)
• Joanna Sydor-Klepacka (aktorka)
• Patrycja Szczepanowska (aktorka)
• Wojciech Świdziniewski (pisarz fantastyki)
• Leon Tarasewicz (malarz)
• Anna Romantowska (aktorka)
• Dziga Wiertow (reżyser)
• Adam Woronowicz (aktor)
• Max Weber (malarz)
• Ryszard Skibiński (kompozytor i instrumentalista)
• Joanna Sierko-Filipowska (malarka)
• Jarosław Tioskow (gitarzysta)
• Ignacy Karpowicz (pisarz)
• Piotr Wawrzyńczak (aktor)
• Wiktor Wołkow (wybitny fotograf)

[edytuj] Sportowcy

• Piotr Bobras (szachista)
• Daniel Bogusz (piłkarz)
• Marek Citko (piłkarz)
• Krystyna Danilczyk-Zabawska (lekkoatletka)
• Tomasz Frankowski (piłkarz)
• Jan Gałązka (bokser)
• Krystyna Kacperczyk (lekkoatletka, dwukrotna rekordzistka świata w biegu na 400 m ppł)
• Jarosław Kazberuk (sporty ekstremalne, rajdy samochodowe- Camel Trophy, dwukrotnie ukończył rajd Paryż-Dakar
• Kazimierz Kucharski (lekkoatleta)
• Jerzy Melcer (piłkarz ręczny)
• Radosław Sobolewski (piłkarz)
• Antoni Zajkowski (judoka, srebrny medalista olimpijski z Monachium)

[edytuj] Ludzie mediów

• Robert Głowacki (dziennikarz TVP 3)
• Szymon Hołownia (dziennikarz, był m.in. redaktorem naczelnym "Ozonu")
• Karol Poznański (dziennikarz TVN 24, wcześniej dziennikarz Polskiego Radia Białystok i Polskiej Sekcji BBC w Londynie)
• Bogdan Sawicki (dziennikarz TVP 2)

[edytuj] Ciekawostki

• W Białymstoku istnieje największy w Polsce polmos
• Trzecią żoną Jana Klemensa Branickiego była Izabela z Poniatowskich Branicka, siostra króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
• Na dworze Branickiego gościli (i często mieszkali przez pewien czas): król August II (1726-1727 i powtórnie 1729), król August III z żoną i synami Ksawerym i Karolem (1744 i 1752), książę kurlandzki Karol (dwukrotnie w 1759), biskup Ignacy Krasicki (1760), Stanisław August Poniatowski (sporadycznie za życia Branickiego, zaś po jego śmierci bardzo często odwiedzał siostrę i przebywał na dworze pewien czas), cesarz Józef II Habsburg (1780), wielki książę Paweł, późniejszy car, z żoną (1782), król Ludwik XVIII (1798), także posłowie: francuscy, angielscy, tureccy i rosyjscy.
• Poseł turecki, który odwiedził Białystok w 1755 r., powróciwszy do kraju powiedział, że w Lechistanie dwóch królów widział – większego i mniejszego [Branickiego], lecz ten mniejszy ma więcej powagi i znaczenia.

[edytuj] Zobacz też

• dzielnice Białegostoku
• getto białostockie
• gospodarka Białegostoku
• gwara białostocka
• historia Białegostoku
• pies Kawelin
• województwo podlaskie
• wyższe uczelnie w Białymstoku
• powiat białostocki

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Urząd Miejski w Białymstoku
• VisitBiałystok.com) (en)
• BialystokOnline.pl
• Bstok.pl
• Mapy i zdjęcia satelitarne
  • Plan miasta
  • Zdjęcia Białegostoku