Amfoteryczność
Z Wikipedii
Amfoteryczność to zdolność związku chemicznego do reakcji z udziałem kwasów (związek amfoteryczny pełni wtedy rolę zasady) i zdolność do reakcji z udziałem zasad (związek pełni wtedy funkcję kwasu). Amfoteryczność dotyczy najczęściej związków chemicznych tworzonych przez pierwiastki ze środkowych grup układu okresowego. Jest to typowe zachowanie dla wodorotlenków metali o średniej elektroujemności (np. glin, cynk), półmetali (np. arsen, antymon) i niemetali o względnie niskiej elektroujemności (np. krzem).
Skłonność pierwiastków do tworzenia związków amfoterycznych zauważamy gdy pierwiastek taki tworzy w roztworze wodnym zarówno kationy jak i aniony (aniony kwasów tlenowych).
Np.:
- jon glinu Al3+ w silnie kwaśnych roztworach tworzy sole, np. AlCl3 (przy nadmiarze chlorków tworzy kompleksy), w środowisku słabo kwaśnym i obojętnym strąca się słabo rozpuszczalny wodorotlenek Al(OH)3, który w alkalicznym środowisku rozpuszcza się z wytworzeniem jonów glinianowych, np. [Al(OH)4] − lub .
W przypadku związków pierwiastków wykazujących skłonność do tworzenia związków amfoterycznych, a występujących na kilku stopniach utlenienia, kwasowość takich związków rośnie wraz ze stopniem utlenienia:
- Tlenki arsenu (III) i antymonu (III) rozpuszczają (roztwarzają się) w silnie kwaśnym środowisku z wytworzeniem kationów Me3+, w alkalicznym środowisku tworzą się jony arsenianowe i antymonianowe o ogólnym wzorze lub - aniony reszt kwasu arsenowego (III) i antymonowego (III). W przypadku arsenu (V) i antymonu (V) ich związki mają właściwości znacznie bardziej kwasowe - ich wolne kationy Me5+ w roztworze praktycznie nie występują - hydrolizują z utworzeniem jonów arsenianowych (V) i antymonianowych (V), czyli anionów odpowiednich kwasów tlenowych, i podobnych do reszt kwasu fosforowego (V).
- Jony manganu na różnych stopniach utlenienia:
- Mn (II) i Mn(III) występują praktycznie tylko jako kationy
- Mn (IV) w silnie kwaśnym środowisku może być obecny jako kation (szybko hydrolizuje), tworzy manganiany (IV)
- Mn (VI) i Mn(VII) nie występują jako wolne kationy, ale tworzą odpowiednie kwasy tlenowe, manganiany (VI) i manganiany (VII) (np. nadmanganian potasu, KMnO4).