Aleksandrów Łódzki

Osada miejska powstała na początku XIX wieku (ok. 1816 roku), a jej założycielem był Rafał Bratoszewski herbu Sulima. W 1820 r. Rajmund Rembieliński nazwał Aleksandrów "jednym z lepszych w Polsce miasteczek". Twórcą planu urbanistycznego nowej osady był Austriak Bernard Schuttenbach. Bratoszewski, aby przypodobać się rządowi, nadał swemu miasteczku nazwę ku czci ówcześnie panującego cesarza Rosji - Aleksandra I, co zaowocowało w 1822 r. otrzymaniem praw miejskich. Po śmierci Bartoszewskiego w 1824 r., właścicielami miasta została rodzina Kossowskich herbu Dołęga. Po 1832 r. miasteczko to zaczęło gospodarczo podupadać, nie wytrzymując konkurencji sąsiednich ośrodków włókienniczych - Łodzi, Zgierza i Pabianic.

Pod koniec XIX wieku i w początkach XX powstały w Aleksandrowie liczne zakłady dziewiarskie, przez co uznawany jest za kolebkę polskiego przemysłu pończoszniczego i przezywany przez mieszkańców "Skarpetkowem". Branża ta dominuje w mieście do dziś.

W 1910 r. Aleksandrów uzyskał elektryczne połączenie tramwajowe z Łodzią, zlikwidowane niestety po 1991 r.

Od chwili powstania aż do 1939 r. Aleksandrów był miastem trójnarodowym i trójwyznaniowym. Zamieszkiwali tu potomkowie niemieckich tkaczy, wyznania ewangelickiego, żydowscy kupcy i sklepikarze wyznający judaizm oraz polscy robotnicy i rzemieślnicy wyznania katolickiego. Najliczniejszą i najbogatszą grupą etniczną aż do 1945 r. byli tu Niemcy. Dla Żydów Aleksandrów był ważnym ośrodkiem religijnym - siedzibą cadyków chasydzkich z dynastii Danzigerów.

W 1869 r. decyzją władz Aleksandrów utracił prawa miejskie na ponad 60 lat. Odzyskał prawa miejskie dopiero w wolnej Polsce, w 1924 roku. Obecnie jest siedzibą władz gminy, liczy około 20 tysięcy mieszkańców i rozwija się pomyślnie.

[edytuj] Przemysł

Działalność gospodarcza - 2.623 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych:

Przemysł dominujący włókienniczy (pończoszniczy i dziewiarski) – 38%

Handel - 24%

Mechanika pojazdowa i transport - 5%

Inne (budownictwo, przemysł spożywczy, szewstwo, elektromechanika).

[edytuj] Turystyka

Najważniejsze zabytki Aleksandrowa pochodzą z okresu początków miasta i zostały wzniesione w stylu klasycystycznym.
W większości znajdują się wokół Rynku. Są to:

Kościół katolicki pw. św. Rafała i Michała Archaniołów został zbudowany w latach 1816-1818; potem był on wielokrotnie przebudowywany – w latach 1922-1926 dobudowano 2 nawy boczne, w latach 1933-1935 – dwie wieże. Przed 1993 dobudowano do kościoła św. Rafała osobny budynek sakralny, który uzyskał osobny ołtarz i wezwanie św. Michała. Inicjatorem tej rozbudowy był proboszcz - ks. dr Norbert Rucki. Pod posadzką kościoła pochowano w 1824 r. założyciela miasta – dziedzica Rafała Bratoszewskiego, który ufundował ten kościół i dał mu swego patrona.

Lokalizacja ważniejszych zabytków na planie miasta

Kościół katolicki św. Rafała i Michała

Kościół ewangelicko-augsburski

Kościół ewangelicki został zbudowany dla aleksandrowian tego wyznania, których było wtedy najwięcej wśród mieszkańców miasta. Od budowy w 1828 r. nie był wcale przebudowywany, dlatego ma dużą wartość zabytkową. Niestety dziś jest w ruinie. Właśnie rusza akcja jego odbudowy. Ma on na fasadzie m.in. płaskorzeźby bogini zwycięstwa Nike, aniołów i symbol Ewangelii. Pastorem - budowniczym kościoła był Fryderyk Jerzy Tuve.

Ratusz miejski – budynek przeznaczony dla władz miasta, czyli Magistratu, zbudowany w 1824 r. za czasów burmistrza Gedeona Goedela. Pełni tę funkcję do dziś. Na fasadzie ma ciekawą płaskorzeźbę – maskę Temidy z zasłoniętymi oczyma – jest to symbol „ślepej sprawiedliwości”, bo sprawowano tu niegdyś sądy.

Obecny budynek Jatek został odbudowany w 1998 r., więc nie jest zabytkowy, kształtem i stylem nawiązuje jednak do dawnych Jatek Miejskich, stojących w tym miejscu od 1829 lub 1825 r., rozebranych w 1988 r. Pierwotnie znajdowały się tu sklepiki piekarskie i rzeźnicze.

Obecny budynek Biblioteki to dawna Pastorówka – dom pastora ewangelickiego, połączony z kościołem, został on zbudowany w 1848 r.

Najstarszy nagrobek na cmentarzu katolickim (od niedawna, dawniej ewangelickim) to grób pierwszego tutejszego pastora ewangelickiego - Fryderyka Jerzego Tuve z 1830 r. W północnej części miasta zachował się też mały cmentarz żydowski z grobami cadyków

Interesujący jest też park miejski – dawny ogród spacerowy w stylu angielskim, założony w 1824 r. przez właściciela miasta – dziedzica Rafała Bratoszewskiego.

W całym mieście stoi do dziś wiele zabytkowych tzw. domów tkaczy – długich, drewnianych, parterowych budynków, gdzie mieściły się mieszkania i warsztaty pierwszych mieszkańców miasta, pochodzą one z 1 połowy XIX w.

Zachowało się też kilka ciekawych zabytków późniejszych – z 2 połowy XIX i XX w.:

Willa i fabryka Alberta Stillera przy ulicy Wojska Polskiego 31. Była to jedna z większych nowoczesnych fabryk pończoszniczych w Aleksandrowie, zbudowana w 1908 r. wraz ze stylową willą mieszkalną.

Obecny Internat Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika, dawny dwór sławnych cadyków chasydzkich z rodziny Danziger, zbudowany w 1935 r.

Ciekawsze zabytki okolic Aleksandrowa:

Bełdów – wieś w gminie Aleksandrów Łódzki to miejsce szczególnie ciekawe turystycznie; znajduje się tu dwór szlachecki rodziny Wężyków z połowy XIX w., zbudowany w stylu neorenesansowym; otoczony zabytkowym parkiem – dawnym ogrodem angielskim. Kościół pw. Wszystkich Świętych w Bełdowie – został wzniesiony w centrum wsi w latach 1897-1901, z fundacji Jana Wężyka w stylu neobarokowym; w tym miejscu już w średniowieczu (przed 1416 r.) znajdował się kościół – najstarszy w tej okolicy. Kaplica grobowa Przemienienia Pańskiego w Bełdowie, została zbudowana w stylu klasycystycznym w 1854 r. przez Jana Lebelta i jego żonę Ludwikę z Prylińskich, właścicieli wsi Zgniłe Błoto.
Dwory szlacheckie z XIX w., znajdują się też we wsiach: Nakielnica, Zgniłe Błoto i Wola Grzymkowa.

Atrakcje przyrodnicze: Rezerwat przyrody „Torfowisko Rąbień” pod Aleksandrowem – typ torfowiska wysokiego, gdzie można spotkać wiele interesujących roślin bagiennych. Rezerwat ma powierzchnię 42 hektarów i utworzono go w 1988 r.

Domy tkaczy z XIX w.

Willa fabrykanta Alberta Stillera

Internat LO czyli dawny dom cadyków

Klasycystyczny ratusz miejski

[edytuj] Sport

[edytuj] Kluby Sportowe

Towarzystwo Sportowe Sokół Aleksandrów Łódzki. Założone w 1998 roku. Celem Stowarzyszenia było wypełnienie luki powstałej w wyniku zniknięcia ze sportowej mapy niegdyś słynnego klubu AKS Włókniarz Aleksandrów Łódzki, którego wychowankiem był choćby Włodzimierz Smolarek - reprezentant Polski. Obecnie w klubie sportowcy trenują piłkę nożną (2 drużyny seniorskie oraz grupy młodzieżowe) i karate tradycyjne. Prezesem Towarzystwa i zarazem głównym sponsorem klubu jest Stanisław Syguła. Wiceprezesi - Adam Syguła oraz Bogusław Stefańczyk. Kierownik klubu - Mariusz Wota. Piłkarzy trenuje Paweł Kowalski, zaś karateków - Radosław Olczyk (szef sekcji), Marek Błaszczyk i Grzegorz Kowalczyk. I drużyna piłkarska Sokoła Aleksandrów gra w IV lidze. Sukcesy odnosi sekcja karate.

MULKS Aleksandrów - Międzyszkolny Uczniowski Ludowy Klub Sportowy - piłka nożna na poziomie młodzieżowca. Istnieje od 2004 roku.
MKS Aleksandrów - Międzyszkolny Klub Sportowy o profilu lekkoatletycznym istnieje od stycznia 1992. Pierwszymi trenerami byli Leszek Lipiński, Halina Ścigaczewska i Alina Dudkowska. Prezesem klubu jest obecnie Andrzej Grabarczyk, olimpijczyk i trójskoczek.
UKS Jedynka - Uczniowski Klub Sportowy "Jedynka" powołany przy Miejskim Zespole Szkół im. Jana Pawła II - m.in. piłka siatkowa. Istnieje od 2005 roku.

[edytuj] Imprezy sportowe

Memoriał Lekkoatletyczny im. Józefa Jaworskiego - pierwszy zorganizowano w 1983 r. Memoriał odbywa się co roku jesienią.

[edytuj] Media lokalne

"40 i cztery" - Biuletyn informacyjny Urzędu Gminy Aleksandrów Łódzki. Miesięcznik. Ukazuje się od 8 grudnia 1991 roku. Do niedawna był dwutygodnikiem. Pierwszy redaktor naczelny - Marek Machwitz, drugi - Jacek Zemła, aktualny redaktor - Dorota Bełdowska-Zemła.

"Alternatywy 44" - Biuletyn Stowarzyszenia Przedsiębiorców Aleksandrowa Łódzkiego 2000. Miesięcznik. Ukazuje się od 2005 r. Redaktor - Tomasz Dominowski.

"Wiadomości aleksandrowskie" - Biuletyn parafii rzymskokatolickiej pw. św. Archaniołów Rafała i Michała w Aleksandrowie. Ukazuje się od 1991 roku z inicjatywy ks. dr Norberta Ruckiego

"Aleksandrów wczoraj i dziś" - Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Aleksandrowa Łódzkiego. Ukazuje się co roku, począwszy od 1983 roku, wiosną na Dni Aleksandrowa. Redaktor - Zenon Kozanecki.

"Gazeta Matusiaka" - Niezależne pismo lokalne wydawane przez Grzegorza Matusiaka z przerwami w latach 1992-2004. Obecnie niestety redaktor zawiesił działalność wydawniczą.

"Pandora 2001" - Biuletyn Biura Obrotu Nieruchomościami w Aleksandrowie. Ukazuje się od 2001 roku do chwili obecnej. Zawiera też informacje z życia miasta.

"Telewizja TELETOP" - nadaje program pt. "Aleksandrowski Kurier Samorządowy". W programie, mającym charakter informacyjny, pokazywane są oficjalne uroczystości miejskie, istotne wiadomości z życia Aleksandrowa oraz inne wydarzenia.