2 Morski Pułk Strzelców
Z Wikipedii
2. Morski Pułk Strzelców
Spis treści |
[edytuj] Geneza
17 czerwca 1937 r. na bazie Batalionu Morskiego utworzony został na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych 2. Morski Batalion. Jego zadaniem była obrona Gdyni na wypadek agresji z kierunku południowego i południowo-zachodniego, to jest od strony granicy z Wolnym Miastem Gdańsk, ze szczególnym uwzględnieniem obrony szosy i linii kolejowej Gdynia-Sopot. Pierwsze wcielenie poborowych do Batalionu nastąpiło na pocz. maja 1937 r. Jego dowódcą został ppłk Ignacy Szpunar, adiutantem kpt. Chwalimir Pochwałowski, a zastępcą dowódcy mjr Witold Skwarczyński. Z powodu braku pomieszczeń Batalion liczył tylko dwie kompanie strzeleckie. Na czele 1. kompanii stał kpt. Karol Rolny, a 2. kompanii – por. Andrzej Matuszak. Początkowo 1. kompania została zakwaterowana w budynku kompanii łączności Kadry Marynarki Wojennej na Oksywiu, a 2. kompania w koszarach 1. Batalionu Morskiego w Wejherowie. Wkrótce w skład Batalionu weszła kompania ckm w pełnym składzie pod dowództwem por. Antoniego Kowrygi (przesunięta z 1. Morskiego Batalionu) i pluton artylerii. W lipcu 1937 r. Batalion prowadził ćwiczenia wojskowe w Grupie koło Grudziądza, m.in. z oddziałami 16 DP.
31 października wyruszył koleją do Cieszyna Zachodniego, gdzie wszedł w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Śląsk" gen. Władysława Bortnowskiego. Pełnił tam służbę graniczną po zakończeniu akcji zajęcia Zaolzia.
19 stycznia 1938 r. Minister Spraw Wojskowych zmienił nazwę 2. Batalionu Morskiego na 2. Morski Batalion Strzelców, zaznaczając, że odznakami formacji będą kotwice noszone na patkach kołnierza munduru i płaszcza, a na naramiennikach numer batalionu lub wspomniane kotwice. 5 grudnia 1938 r. Batalion powrócił do Gdyni i został zakwaterowany w budowanych od 1937 r. koszarach w Redłowie, natomiast pluton zwiadowców i tabor w folwarku Redłowo, a pluton artylerii piechoty w Orłowie.
23 marca 1939 r. Batalion rozkazem telefonicznym został postawiony w stan alarmowy. Przyczyną tego było agresywne wystąpienie Adolfa Hitlera dotyczące Gdańska. W przeciągu doby wcielono rezerwistów i osiągnięto stany zbliżone do mobilizacyjnych. W związku z pogarszającą się sytuacją polityczną na początku czerwca Batalion otrzymał rozkaz przygotowania umocnień obronnych Gdyni od strony Gdańska, na południowych stokach wzgórz redłowskich i południowych stokach zalesionych wzgórz Witomina. Prace te zostały zakończone w połowie sierpnia. Niedługo po tym Minister Spraw Wojskowych ustalił 3 sierpnia jako dzień święta Batalionu. 24 sierpnia 1939 r. zakończył pełną mobilizację (przyjął strukturę dwubatalionową) i decyzją Ministra Spraw Wojskowych został przemianowany na 2. Morski Pułk Strzelców.
[edytuj] Wojna obronna 1939 r.
Zadaniem 2. Morskiego Pułku Strzelców (ok. 3 tys. żołnierzy) pod dowództwem ppłk. I. Szpunara było zorganizowanie obrony stałej Gdyni od strony Gdańska, na południowych stokach Redłowa i południowym skraju Lasu Witomińskiego, od plaży w Orłowie do m. Chwarzno włącznie. Zachodnim jego sąsiadem, w rejonie Koleczkowa, był I Gdyński Batalion Obrony Narodowej pod dowództwem mjr. Stanisława Zacichy. Pułk wchodził w skład Lądowej Obrony Wybrzeża na czele z płk. Stanisławem Dąbkiem.
Jeszcze przed wybuchem wojny żołnierze Pułku zajmowali stanowiska obronne m.in. w Kolibkach, wzdłuż Kaczej, wzdłuż toru kolejowego Gdynia-Kościerzyna, na Witominie i na wzgórzu nr 1577, leżącym na północ od Chwarzna. Odcinek obrony był krótki, bo liczył ok. 8 km, ale miał duże znaczenie militarne, stąd bowiem była najkrótsza droga do wprowadzenia wojsk niemieckich do serca Lądowej Obrony Wybrzeża, tj. do portu handlowego i wojennego oraz do miasta Gdyni.
Gdy 1 września 1939 r. o świcie Niemcy przekroczyli granicę, od razu napotkali duży opór. 2. Morski Pułk Strzelców już w pierwszym minutach został ostrzelany przez oddziały gen. Eberharda i pancernik "Schleswig-Holstein". Ogniem wrogiej artylerii zostały rażone pozycje II batalionu, koszary i placówka Nr 2 na Kolibkach. Często szturmowanym miejscem była główna droga z Sopotu do Gdyni i jej okolice, tj. pozycje II batalionu. Również III batalion musiał wykazać się walecznością, gdyż znajdował się odcinku, którym najszybciej wróg mógłby opanować Gdynię. Oddziały Pułku często dokonywały też wypady na stronę niemiecką. Wyznaczonego odcinka polscy żołnierze bronili do 7 września.
Na rozkaz płk. S. Dąbka Pułk wycofał kilka dni później się na Kępę Oksywską. Wynikało to stąd, iż 1. Morski Pułk Strzelców i V Batalion Obrony Narodowej po bardzo ciężkich walkach zostały zmuszone, przez znacznie liczniejsze siły niemieckiej 207 DP, do odwrotu z Wejherowa, poprzez Redę, na Kępę Oksywską. Groziło to opanowaniem Gdyni od strony północno-zachodniej i uderzeniem na tyły 2. Morskiego Pułku Strzelców. Na Oksywiu Pułk prowadził bardzo ciężkie i zażarte walki aż do kapitulacji polskich wojsk 19 września. Ostatecznie poległo 134 oficerów i 1556 szeregowych żołnierzy Pułku.
Za czyny wyjątkowego męstwa okazane podczas wojny obronnej 1939 r. Naczelny Wódz w Londynie 20 czerwca 1978 r. odznaczył 2. Morski Pułk Strzelców Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V klasy. Odznaczeni zostali także jego żołnierze.
[edytuj] Skład 1 września 1939 r.
- dowódca – ppłk Ignacy Szpunar
- adiutanci – por. Józef Mikołajczuk (zginął 17 września), por. Marian Kujawa (od 17 września), por. Zygmunt Pernak
- kwatermistrz – kpt. Zygmunt Kurc
- oficer mobilizacyjny – kpt. Kazimierz Rutkowski
- oficer ewidencyjno-personalny – por. Jan Walichnowski
- oficer materiałowy – kpt. Stefan Pilszak
- oficer żywnościowy – kpt. Stanisław Jan Łukaszewicz
- oficer gospodarczy Pułku i II batalionu – kpt. Franciszek Ziembowicz
- lekarz Pułku i II batalionu – por. Włodzimierz Tomankiewicz
- dowódca plutonu ppanc. – ppor. Stanisław Bałamucki
- dowódca baterii artylerii piechoty - kpt. Wiesław Szarras
- dowódca plutonu wartowniczego – ppor. Zygmunt Cywiński
- dowódca I batalionu – kpt. Jan Wysocki
- dowódca II batalionu – mjr Witold Skwarczyński
[edytuj] Tradycje
Imię 2. Morskiego Pułku Strzelców nadano szkole podstawowej nr 20 w Wielkim Kacku oraz jednej z ulic na Witominie. Nazwisko dowódcy Pułku – ppłk. Ignacego Szpunara nosi jedna z ulic na nowym osiedlu na Pogórzu Górnym. W Redłowie znajduje się mauzoleum – cmentarz. Znajduje tam się 515 mogił obrońców Gdyni, w tym żołnierzy Pułku, a wśród nich także mogiła I. Szpunara. W Kolibkach natomiast postawiono obelisk na pamiątkę stoczonej tam bitwy.
