Parçan/comarca

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

En generau, ua comarca o un parçan ei ua estenduda de territòri redusida, dab ua cèrta unitat deguda a las condicions naturaus, l'istòria o las relacions de proximitat enter los municipis que la forman.

En Occitània, se coneish quauques concèptes similars:

• parçan o comarca
• escarton
• comunitat montanhòla
• "país" e comunitat d'aglomeracion
  

Somari 1 Los parçans d'Occitània 2 Concèptes similars en Occitània 2.1 Parçan e comarca 2.2 Escarton 2.3 Comunitat montanhòla 2.4 "País" e comunitat d'aglomeracion 3 Diferéncias entre los concèptes 3.1 Descentralizacion 3.2 Descopatge territoriau 3.3 Noms 4 Vejatz tanben 4.1 Ligams extèrnes 5 Bibliografia

[Modificar] Los parçans d'Occitània

N'i a pas enqüèra nat descopatge clar ni definitiu deus parçans d'Occitània. Un geograf occitan, Frederic Zégierman, qu'a creat un atlàs de parçans de l'estat francés, Le guide des pays de France, que cobreish gaireben tota Occitània e que prepausa solucions interessantas. Totun, lo son descopatge retien mei los critèris de la geografia fisica que los critèris istorics, culturaus e sòcioeconomics.

Hòra l'estat francés, la comarca de la Vath d'Aran e las divèrsas comunitats de montanha de las Valadas Occitanas que son contribucions possiblas entà fixar la lista deus parçans d'Occitània.

En comparason, lo movement catalanista a elaborat ua lista e ua carta pro precisa de las comarcas deus País Catalans, a mei se i a enqüèra quauques esitacions de detalh [1].

[Modificar] Concèptes similars en Occitània

[Modificar] Parçan e comarca

Parçan e comarca son haut o baish sinonims.

• Uei lo dia, parçan que s'utiliza dens lo movement occitanista, dempuish los ans 2000, entà designar las subdivisions que caracterizarén ua organizacion ideau deu territòri d'Occitània, en referéncia a la comarca deu movement catalanista. Lo tèrme parçan ei tipic de la tradicion gascona ja que designava divèrs tipes de subdivisions dens l'istòria de Bearn.
• Lo tèrme comarca ei tipic de la Vath d'Aran (en Occitània) e qu'ei comun dab l'usatge generau deus País Catalans, de l'estat espanhòu, de Portugau e de Brasil. La Vath d'Aran ei lo sol territòri occitan que forma oficiaument ua "comarca". Aran, maugrat lo son estatut especiau d'autonomia de 1990, qu'entra dens lo quadre de l'organizacion territoriau en "comarcas" que caracteriza la region deu Principat de Catalonha. La comarca hè partida deu tipe de desvolopament descentralizat de l'Espanha democratica; mes lo movement catalanista a teorizat la "comarca" dempuish lo començament deu sègle XX.

Aqueste concèpte que's ditz comarca en catalan, espanhòu e portugués; redolada en aragonés e pays en francés.

[Modificar] Escarton

Escarton que designa ua entitat de basa qui compausava la Republica deus Escartons, dens los Aups Occitans, a l'entorn de Briançon, de 1343 dinc a la fin deu Regim Ancian. S'i deishava ua plaça importanta a l'autonomia e a ua prefiguracion de la democracia dirècta.

[Modificar] Comunitat montanhòla

Ua comunitat montanhòla (en italian comunità montana) ei ua associacion de comunas de montanha, dens l'estat italian, qu'existesih dempuish la lei 1102 deu 3 de deceme de 1971. Totas las regions de montanha d'Itàlia ne tienen. Las Valadas Occitanas de l'estat italian atau an comunitats de montanha que jògan un ròtle un drin similar a las comarcas de l'estat espanhòu. Que tienen un ròtle important dens l'amainatjament deu territòri. Daubuas qu'an pres mesuras de sostien a la cultura occitana.

[Modificar] "País" e comunitat d'aglomeracion

Un "país" (en francés pays) que designa ua entitat de l'estat francés, basada suber l'associacion de comunas. Jòga un ròtle de coordinacion dens l'amainatjament deu territòri devath lo contraròtle de l'estat centrau (ministèri de l'interior). Lo "país" a la francesa qu'ei gerit per la lei deu 4 de heurèr de 1995, dita "lei Pasqua" o LOADT (Loi d'Orientation pour l'Aménagement et le Développement du Territoire) e tanben per la lei deu 25 de junh de 1999, dita "lei Voynet" o LOADDT (Loi d'Orientation de l'Aménagement Durable du Territoire).

Enqüèra dens l'estat francés, las comunas de las zonas urbanas, s'ac vòlen, se pòden associar dab un aute estatut, lo de la comunitat d'aglomeracion (en francés communauté d'agglomération), gerit per la lei 99-586 deu 12 de julhet de 1999 dita "Lei Chevènement".

Que cau precisar que lo tèrme francés de "pays" ei hèra vague, ja que pòt designar tant lo país administratiu francés, o ben lo parçan/comarca (non oficiau en França), o ben tota auta mena de territòri.

[Modificar] Diferéncias entre los concèptes

[Modificar] Descentralizacion

• Las comarcas espanhòlas e las comunitats de montanha italianas s'insereishen dens regions que tienen estatuts d'autonomia. En Espanha e Itàlia, son las regions que decideishen lo descopatge de las lors comarcas.
• Los "país" e las comunitats d'aglomeracion de l'estat francés se crèan a l'iniciativa de las comunas, mes dab l'acòrdi e l'autorizacion de l'estat centrau. No's ligan pas estreitament a las regions que non son pas autonòmas, en tot cas.

[Modificar] Descopatge territoriau

• Las comarcas espanhòlas e las comunitats de montanha italianas que tienen un descopatge pro omogenèu e coordenat dens l'espaci.
• Los "país" e las comunitats d'aglomeracion de l'estat francés qu'an un descopatge pro sople mes pro desordenat. Non son pas obligats d'inserí's dens los limits de las nombrosas entitats oficiaus francesas preexistentas (region, departament, arrondiment, canton). I pòt aver comunas "isoladas" entre los diferents "país" e comunitats d'aglomeracion. Parts importantas deu territòri non hèn pas partida de cap de "país" ni de cap de "comunitat d'aglomeracion". Cèrtas comunas pòden apertiéner a l'encòp a un país e a ua comunitat d'aglomeracion (que non coïncideishen pas). En tot cas la configuracion d'aqueras entitats que complica lo descopatge administratiu e qu'empacha de véder ua organizacion clara e comprensibla dens los escalons de la "descentralizacion" de l'estat francés.

[Modificar] Noms

• Las comarcas espanhòlas tienen noms meilèu brèus e istorics, coma "Vath d'Aran".
• Las comunitats de montanha italianas tienen noms geografics pro simples de valadas coma "Val Maira" o "Valadas Montregalesas".
• Los "país" e las comunitats d'aglomeracion de l'estat francés tienen:
  • quora noms simples coma "Velai" o "Combralhas"
  • quora noms complicats, artificiaus o non istorics, coma "Ador-Lanas Oceanas", "Monts e Lacs de Leveson", "Arle-Aupilhas-Crau-Camarga-Comtat e Vath de Durença", "Sicoval" (Sindicat Intercomunau d’Amainatjament e Desvolopament deus Costalats e de la Vath d’Ers).

[Modificar] Vejatz tanben

• Païses occitans

[Modificar] Ligams extèrnes

• (ca)El Talp Article e mapas de sintèsi suu descopatge comarcau deus País Catalans, dab ua orientacion politica marcada (independentisme d'esquèrra)
• (fr)Entreprises Territoires et Développement Articles, mapas e fichas de sintèsi suber los "país" e las "comunitats d'aglomeracion" de l'estat francés
• (it)UNCEM - Unione Nazionale Comuni Comunità Enti Montani Comunitats montanhòlas de l'estat italian

[Modificar] Bibliografia

• ZÉGIERMAN Frederic (1999) Le guide des pays de France, sl.: Fayard, tòme Sud e tòme Nòrd (lo tòme Nòrd cobreish daubuns parçans occitans).
• FENIÈR Benedicta & Joan Jaume (2000) = FÉNIÉ Bénédicte & Jean-Jacques, Dictionnaire des pays et provinces de France, sl.: Sud-Ouest