Stahlhelm (helm)
De Stahlhelm is de aanduiding van een stalen legerhelm. Stahlhelm betekent simpelweg "stalen helm".
In de Eerste Wereldoorlog ontstond behoefte aan goede helmen. Van alle lichaamsdelen is in een moderne oorlog het hoofd van de soldaat immers het kwetsbaarst. Wanneer soldaten hun hoofd boven de loopgraven uitsteken vormen ze een makkelijk doelwit. De Duitse standaardhelm van 1914, de Pickelhaube, gemaakt van verschillende lagen leer, was naast kwetsbaar ook eerder zichtbaar door een piek op de bovenkant die het de sluipschutters wel erg gemakkelijk maakte. Deze piek was oorspronkelijk ontwikkeld om slagen van sabels af te weren. Behalve door kogels raakten veel soldaten aan het hoofd gewond door granaatscherven. Generaal Gaede drong aan op ontwikkeling van een nieuwe helm en ontwierp er tenslotte zelf een.
Gaede's helm was van staal en bedekte hoofd, voorhoofd en neus. Hij was echter ook erg zwaar. Frederich Schwerd en Dr. August Bier ontwierpen een nieuwe helm die een aantal kenmerken van Gaede's helm meenam. Dit werd de Stahlhelm M1916. De helm werd in Verdun ingezet en bleek een groot succes. De helm was tegen 1917 de standaardhelm van het Duitse leger geworden.
De helm bestond uit een stalen buitenplaat met een voering erin. Deze leren voering werd met drie nagels vastgezet aan de binnenkant. Het was van kardinaal belang dat het hoofd de helm niet raakte, omdat een inslag een deuk kon veroorzaken die de soldaat alsnog verwondde. Ook had de helm een uitsteeksel met ventilatiegat, waarop bovendien nog een extra stalen plaat kon worden bevestigd: de Stirnpanzer. De helm met Stirnpanzer woog 3,7 kg en kon projectielen gelanceerd vanaf 50 meter tegenhouden. Ook bestond een extra pantser voor het lichaam: het Grabenpanzer. Stirn- en Grabenpanzers werden overigens slechts door soldaten gedragen die kwetsbaar waren voor vijandelijk vuur (sluipschutter, wachtpost), en werd daarom alleen in de voorste linies gebruikt. Het grootste pluspunt van de helm was, dat hij de slapen van de soldaat bedekte. Latere ontwerpen lieten de oren vrij zodat het gehoor niet teveel belemmerd werd. De aanpassingen in de loop van de decennia zorgden voor verschillende varianten van de Stahlhelm, zoals de M[odell 19]16, M18, M35, M40 en de M42. Ondanks de nieuwe voorwaarden op het gebied van productie, comfort en kwaliteit bleef het ontwerp in grote lijnen van 1916 tot 1945 ongewijzigd. Toch bleek aan het einde van de Tweede Wereldoorlog dat er een nieuw ontwerp nodig was om het aantal hoofwonden te reduceren. De zijkanten van de Stahlhelm waren uiterst kwetsbaar door de grote raakvlakken onder een hoek van 85°-90°, wat opnieuw bleek uit het toenemend aantal hoofdverwondingen. De technische ontwikkeling van een nieuw model, dat beter voldeed aan de eisen van het slagveld, resulteerde in de helm MB/II. Deze Stahlhelm werd gekenmerkt door de verandering van de koepel in een heuvel zonder maar één knik. De hoek van de helm was 55°-60° geworden, waarmee de zogenaamde Beschußfestigkeit aanzienlijk vergroot werd. Ook de vormgeving was opmerkelijk. Het ‘Denkschrift zu einem neuen Stahlhelm’ kreeg, ondanks de ballistisch gunstige resultaten van het nieuwe model, om emotionele en psychologische redenen van de Führer in de herfst van 1944 geen goedkeuring. Hitler bleef vanwege de symboolwaarde vasthouden aan het gedateerde Stahlhelmmodel. De helm bleek echter toch veel beter dan zijn Russische, Britse en Franse tegenhangers.
De helm roept bij veel mensen negatieve associaties op, aangezien deze door zijn karakteristieke vorm makkelijk te herkennen is als "nazi-helm". Deze associatie was ook een van de voornaamste redenen dat de handhaving van het oude model Stahlhelm na 1945 uitgesloten was. Met de oprichting van de Bundeswehr in West-Duitsland (1955) en met die van de de Nationale Volksarmee in Oost-Duitsland (1956) werd daarom door het West-Duitse leger het Amerikaanse model en het Oost-Duitse leger het Duitse MB/II model helm gekozen. De oude Stahlhelm werd in West-Duitsland nog wel gebruikt voor onder andere voor de Bundesgrenzschutz en Bereitschaftspolizei. Een ander tijdens de jaren vijftig ontwikkeld model, dat teruggreep op de oude Stahlhelm, werd ondanks zijn gunstige testresultaat vanwege zijn ‘deutschen Aussehen’ niet ingevoerd. Deze beruchte reputatie heeft zijn tijd nu wel gehad. Veel moderne helmen zijn gebasserd op het oude Stahlhelmmodel en worden vandaag de dag gebruikt door onder andere het leger van de Verenigde Staten en de vredesmacht van de Verenigde Naties.
