Shuntsysteem
In de geneeskunde is een shunt een "niet-normale" verbinding tussen twee delen van het lichaam waar doorheen vloeistof kan stromen. Deze verbinding is in gezonde personen nooit aanwezig. De term shunt wordt voor natuurlijke (aangeboren) shunts gebruikt, die meestal voor de betreffende persoon een gezondheidsprobleem op kunnen leveren. De term shunt wordt echter ook gebruikt voor door artsen aangebrachte verbindingen die vaak bedoeld zijn om een gezondheidsprobleem op te lossen.
Inhoud |
[bewerk] Cardiale shunts
Cardiale shunts, oftewel niet-normale bloedstromen in het hart, kunnen ervoor zorgen dat het bloed rechtstreeks van de ene helft van het hart naar de andere helft van het hart stroomt. Dit is normaal niet de bedoeling, daar de bloedstromen in beide harthelften (links en rechts) volledig van elkaar gescheiden horen te zijn. Vanuit het linkerhart wordt bloed richting het lichaam gepompt (dit heet de systemische bloedsomloop), vanuit het rechterhartgedeelte wordt bloed richting de longen gepompt (dit heet de pulmonale bloedsomloop). Het bloed in een cardiale shunt kan van links-naar-rechts (oftewel van systemisch naar pulmonaal) of van rechts-naar-links (pulmonaal naar systemisch) stromen of zelfs (op verschillende momenten) in beide richtingen. De aanwezigheid van een shunt kan de druk in de linker- of rechterharthelft beïnvloeden, op gunstige, maar meestal op ongunstige wijze.
[bewerk] Aangeboren
De meest voorkomende aangeboren hartafwijkingen die het shunten van bloed veroorzaken zijn het atrium septum defect (ASD) (oftewel een gat tussen de beide hartboezems), het ventrikel septum defect (VSD) (oftewel een gat tussen de beide hartkamers), de openblijvende ductus van Botalli (een bloedvat van aorta naar longslagader dat vóór de geboorte noodzakelijk is, maar na de geboorte moet dichtgaan) en het openblijvende foramen ovale (een gat tussen de beide hartboezems dat elk ongeboren kind bezit, maar dat na de geboorte snel moet dichtgroeien). Deze afwijkingen kunnen geen of milde klachten geven, of kunnen levensgevaarlijk zijn voor de pasgeborene. Vaak komen bij één baby meerdere hartafwijkingen tegelijk voor.
[bewerk] Verworven
[bewerk] Biologische materialen
Bij sommige gecombineerde hartafwijkingen kan het voor de pasgeborene juist nuttig of zelfs levensreddend zijn om een cardiale shunt te hebben of te veroorzaken. Medicatie of een medische ingreep kunnen zorgen voor het ontstaan of blijven bestaan van een cardiale shunt.
[bewerk] Mechanisch
Mechanische shunts worden in sommige gevallen bij aangeboren hartafwijkingen gebruikt om de bloedstromen en/of de bloeddruk te kunnen beïnvloeden. Een voorbeeld is de moderne versie van de Blalock-Taussig shunt (engelstalig artikel).
[bewerk] Cerebrale shunt
Door een aantal oorzaken kan er in de hersenen teveel hersenvocht aangemaakt worden. Dit heet dan hydrocefalus ofwel een waterhoofd. Vaak wordt dit ontdekt bij baby's, maar soms kan het ook op oudere leeftijd ontstaan. De klachten kunnen zijn: lusteloosheid, hoofdpijnen, snel geïrriteerd zijn, overgevoelig zijn voor licht en/of geluid, misselijkheid en raken, duizeligheid, en soms zelfs epileptische aanvallen. Bij jonge baby's kan een hydrocefalus zich ook uiten in het zeer snel groeien van de nog niet verbeende schedel.
Bij een hydrocefalus kan een shunt aangelegd worden om het teveel aan hersenvocht te laten afvloeien uit de hersenen. Het bestaat uit een lange buis, met een drukventiel of eenrichtingsventiel waardoorheen het hersenvocht weg kan stromen wanneer de druk te groot is. Bij een dergelijke shunt komt het teveel aan hersenvocht meestal via de shunt terecht in het bloed of in de buikholte, waar het geen kwaad kan en snel opgenomen wordt.
Hoewel een dergelijke shunt of drain meestal goed werkt, kunnen er soms problemen ontstaan wanneer hij verstopt raakt, of wanneer het kind verder groeit. De oorspronkelijke symptomen keren dan terug, reden waarom ouders, familieleden en de patiënt zelf alert moeten blijven hierop. Een nieuwe shunt verhelpt meestal de ontstane problemen.
[bewerk] Pulmonaire shunt
Een pulmonaire shunt is de situatie waarin in een bepaald deel van de longen wel voldoende bloedtoevoer is, maar niet voldoende aanvoer van zuurstof en afvoer van koolzuur. Normaal gesproken zorgen de longen voor de gaswisseling (aanvoer van zuurstof, afvoer van koolzuur). In de gebieden waar een pulmonaire shunt plaatsvindt, lukt dat niet, en zal het bloed dus weinig zuurstof en een overschot aan koolzuur blijven houden.
[bewerk] Portosystemische shunt
Een portosystemische shunt of levershunt is een bypass van de lever voor de lichaamscirculatie. Normaal gesproken keert het bloed uit het onderste deel van het lichaam via de lever terug naar het hart (waarbij de lever o.a. het bloed kan ontgiften en waardevolle voedingsstoffen kan opnemen en bewerken). Een levershunt kan aangeboren of verworven zijn. Spontane levershunts in mensen zijn zeldzaam (bij honden en katten komt het wel eens voor). Artsen kunnen een portosystemische shunt in een mens expres creëren, wanneer de lever ernstig aangetast is (bijvoorbeeld door cirrhose) en het bloed er heel moeizaam doorheen kan vloeien. Een shunt zorgt er dan voor, dat het bloed rechtstreeks terug kan vloeien naar het hart, en voorkomt daarmee, dat de druk in het bloedvat en in de lever levensgevaarlijk hoog wordt.
[bewerk] Shunt bij dialysepatiënten
Bij mensen die door nierfalen aangewezen zijn op nierdialyse, wordt vaak door artsen een shunt aangelegd in de onderarm, tussen een kleine slagader en een kleine ader. Normaal gesproken vloeit het bloed niet rechtstreeks van een slagader in een ader. Bij een dergelijke kunstmatige shunt zal door de bloeddruk in de slagader de ader groter worden, waardoor deze goed aan te prikken is voor de vele dialyse-behandelingen die de nierpatiënt waarschijnlijk zal moeten ondergaan.
