Prosopagnosie
Prosopagnosie of gezichtsblindheid is een specifieke vorm van agnosie. Personen die lijden aan deze aandoening, hebben problemen bij het herkennen van gezichten, soms zelfs hun eigen gezicht in de spiegel. Hun gezichtsvermogen is intact en ze hebben in principe geen problemen om voorwerpen of vormen te herkennen. Doorgaans ligt het probleem in de rechterhersenhelft, waar gezichten als één geheel (holistisch) worden herkend.
De oorzaak is meestal hersenletsel of een neurologische aandoening, maar er zijn gevallen bekend waarbij prosopagnosie aangeboren is. De aandoening kan ook een symptoom zijn van een psychische aandoening.
In de negentiende eeuw werd al onderzoek gedaan naar de aandoening (onder andere door Charcot), maar de naam werd pas in 1947 gegeven door de Duitse neuroloog Joachim Bodamer. De laatste jaren is er meer onderzoek gedaan, wat ook heeft bijgedragen aan de kennis over de wijze waarop gezichten normaal worden herkend en hoe gelaatsuitdrukkingen worden geïnterpreteerd.
Een van de zaken die bij het onderzoek naar prosopagnosie naar voren zijn gekomen, is dat gezichtsherkenning waarschijnlijk zowel bewust als onbewust plaatsvindt. Er zijn experimenten gedaan met patiënten die afwisselend foto's van bekende en onbekende mensen te zien kregen. Ze bleken veelal niet in staat te zijn de bekenden te herkennen, zelfs niet vaag, maar bij meting van de emotionele respons met een sensor op de huid bleek wel een reactie op te treden. Hieruit zou kunnen worden opgemaakt dat emotie een belangrijke rol speelt bij het herkennen van gezichten. Het syndroom van Capgras wordt dan ook wel eens de tegenhanger van prosopagnosie genoemd. Hierbij worden gezichten wel herkend, maar ontbreekt de emotionele respons.
Proposagnosiepatiënten compenseren het gebrek door meer aandacht aan andere kenmerken te besteden. Ze concentreren zich bijvoorbeeld meer op het stemgeluid of richten zich op kleding om mensen te kunnen herkennen. Een vermoeiender manier van compensatie is het inschakelen van het gebied in de linkerhersenhelft waarmee details van gezichten worden herkend. Door al deze informatie te combineren, kan een prosopagnosiepatiënt de identiteit van het gezicht 'reconstrueren'. Uit onderzoek bij autisten blijkt dat deze compensatiemethode bij hen niet werkt. In plaats daarvan activeren ze hersencentra waarmee normaal voorwerpen worden herkend.
