Philip Zimbardo
Philip Zimbardo, geboren op 23 maart 1933, is een sociaal-psycholoog en een onderzoeker die wil uitzoeken of je van elk mens wat dan ook kan maken als je voor de juiste sociale omstandigheden zorgt.
Zimbardo’s onderzoek is makkelijk herkenbaar en bruikbaar voor het grote publiek. Hij legt zijn bevindingen uit aan niet academisch gevormde en aan de media. Zimbardo is vooral actief in de sociale psychologie, persoonlijkheidspsychologie en psychologie van het afwijkend gedrag. Zijn onderzoek behandelt vooral vragen zoals 'Waarom doen goede mensen duivelse daden?', 'Waarom doen slimme mensen domme dingen?' en 'Waarom doen gewone mensen onverwachte dingen?'.
Zimbardo is wellicht het meest bekend omwille van het experiment dat hij samen met 3 collega’s in 1971 uitvoerde in de kelders van de Universiteit van Stanford. Het toont de dramatische gevolgen van normale, gezonde studenten die in een namaakgevangenis werden gestopt. Het is een klassiek geworden voorbeeld van de kracht van de sociale situatie. Op dit experiment is de Duitse film 'Das Experiment' gebaseerd.
Inhoud |
[bewerk] De start
Een groep van 24 doorsnee Amerikaanse jongens uit de middenklasse, die aan het begin van het experiment niet van elkaar verschilden, zouden twee weken lang bewaker of gevangene zijn in een namaakgevangenis. Het toeval bepaalde de rollenverdeling. Twaalf jongens mochten een uniform aandoen en kregen als opdracht: ‘zorg voor orde maar gebruik geen geweld’. De twaalf andere kregen een gevangenisplunje aan. Zimbardo en zijn collega's wilden weten wat er in zo'n sociale situatie kon gebeuren. En dat was tamelijk gruwelijk.
[bewerk] Bewakers gebruiken geweld
Al snel gebruikten de 'bewakers' 'opdrukken met een voet op de rug’ als straf. Opstandelingen werden met de brandblusser neergeslagen en een andere gebruikte straf was het zicht publiekelijk laten uitkleden. Eenzame opsluiting kon ook. De agressie van de bewakers werd sterker naarmate het onderzoek vorderde.
[bewerk] Bewakers mishandelen gevangenen
Sommige bewakers hadden er lol in om de gevangenen zeer wreed te behandelen, als beesten. Niemand van de deelnemers zei tijdens het experiment: "Zo kan het niet meer verder." Op een bepaald moment gebeurden de mishandelingen ‘s nachts omdat ze dachten dat de onderzoekers toch niet keken. De meerderheid was niet langer in staat een onderscheid te maken tussen hun rollen en hun eigen ik. In bijna elk onderdeel van hun gedrag, gedachten en gevoelens waren er veranderingen te zien.
[bewerk] Einde van het experiment
Niet enkel de proefpersonen gingen tot het uiterste, ook de onderzoekers trapten in hun eigen val. Ze hadden buitenstaanders nodig om in te zien wat ze aan het doen waren. Toen een collega Zimbardo een technische vraag stelde, reageerde hij niet als wetenschapper, wel als gevangenisdirecteur Wanneer Christina, een nieuwe collega, boos werd over het feit dat de 'gevangenen' met een zak over het hoofd en aan de enkels geketend naar de wc werden geleid, besefte Zimbardo dat er iets fout ging. Na zes van de veertien voorziene dagen werd het experiment stilgelegd.
[bewerk] Belang van het experiment
Veel mensen hebben het moeilijk om assertiviteit op te brengen tegenover iemand die invloed op hen wil uitoefenen. Het experiment van Zimbardo toont aan dat we steeds waakzaam moeten zijn tegenover de valkuilen van de beïnvloeding die we dagelijks meemaken.
