Ot en Sien

Titelpagina van Het boek van Ot en Sien

Beeldje van Ot en Sien, naar een verhaal van Ot en Sien, waar ze in de ton schuilen voor de regen

Bladzijde uit een Ot en Sien-boek

Ot en Sien is de naam van een Nederlandse serie kinderverhalen die in de eerste helft van de twintigste eeuw zeer populair waren. De eerste serie verhalen Dicht bij Huis verschenen in 1902. De tweede serie verhalen Nog bij Moeder verscheen in 1904. De verhalen werden geschreven door Hendricus Scheepstra, naar een idee van Jan Ligthart die de jeugd zich wilde laten verdiepen in het dagelijkse huiselijke gezinsleven. Cornelis Jetses maakte de illustraties. Vooral die illustraties bleven erg bekend.

Na de Tweede Wereldoorlog raakten de verhalen van Ot en Sien uit de mode en werd er vaak de spot mee gedreven. Het honderdjarig bestaan in 2004 werd gevierd met een expositie, die zich vooral concentreerde op de illustraties van Jetses.

Ot en Sien zijn twee buurkinderen, een jongen en een meisje, voor wie enkele kinderen in de directe omgeving van Jetses model hebben gestaan. Scheepstra en Jetses schetsten een uiterst romantisch beeld van het leven in Drenthe. De bevolking in Drente woonde omstreeks 1900 voor een groot deel in plaggenhutten en was één der armste in Nederland. Hiervan is in de verhalen van "Ot en Sien" niets terug te vinden.

[bewerk] Doel

Met een beschrijving van het dagelijkse huiselijke gezinsleven van "Ot en Sien" wilde Ligthart het huiselijke dagelijkse leven van een gezin als voorbeeld stellen "waar van jongsaf Vader en Moeder met elkaar en met de kinderen omgaan, waar een beschaafde, welwillende toon heerscht, waar de ouders dag aan dag een levend voorbeeld geven van vriendelijkheid, inschikkelijkheid, opofferingsgezindheid, en niet alleen jegens elkander en de kinderen, ook jegens de dienstboden en de gasten".

Ligthart werd door de overgrote meerderheid van de onderwijzers nagevolgd. Tot in de jaren ver na de Tweede Wereldoorlog werden de verhalen over "Ot en Sien" gelezen. Het werd hiermee één der merkwaardigste verschijnselen in het Nederlandse onderwijs, omdat de boekjes totaal niet aansloten bij de leefwereld van de scholieren voor wie ze bestemd waren.
Kinderen in de volksbuurten van de grote steden konden zich nauwelijks een voorstelling maken van het dagelijkse huiselijke gezinsleven op het Drentse platteland, of van een gezin met een dienstbode. De moeders van deze jeugdigen werkten veelal zelf als dienstbode. De volksjeugd wandelde ook niet met een vader die gekleed ging met hoed, vest en kostuum en droeg al helemaal geen chic matrozenpakje.

[bewerk] Monument

In de jaren 1930 is werd er in Den Haag een Ot en Sien-monument geplaatst in de vorm van twee beeldjes. Volgens het ontwerp zou de tekst op dat monument "Ter herinnering aan Jan Ligthart" luiden. De weduwe van Ligthart, Marie Lion Cachet, maakte hiertegen bezwaar, omdat ze zich realiseerde dat "Ot en Sien" geen schepping was van haar man. Alleen de in Drenthe geboren en getogen Scheepstra was in staat verhalen te schrijven over het dagelijkse huiselijke gezinsleven op het Drentse platteland. De gedenksteen werd aangepast en aan de tekst "Ter herinnering aan Jan Ligthart" werd toegevoegd "en H. Scheepstra".

[bewerk] Uitdrukkingen

• Als Ot en Sien, op een eenvoudige, kinderlijke manier.
• Uit de tijd van Ot en Sien, uit grootmoeders tijd of nog langer geleden.

[bewerk] Literatuur

• J.A.Niemeijer: Kijk, Ot en Sien, een klassieker in de Nederlandse jeugdliteratuur. Drachten/Leeuwarden, 1991.